Collectief? - Zorg er maar voor

De kleine instroom van leerlingen in de zorg-opleidingen, zo bleek in november, is binnen zeer korte tijd teniet gedaan. Oorzaak: een groot gebrek aan begeleiding, vanwege het perso­neels­tekort dus.
Her en der in het land organiseerden zich leerlingen en stagi­aires die de situatie niet meer accepteerd­en: 'Balende Bollers Eisen Stageplekken' (Bol - Beroepsopleidende leer­weg). Op HBO-niveau tekenen zich overigens dezelfde problemen af. De pro­blemen bepeken zich ook niet tot verple­gen­den en verzor­genden alleen. In sectoren als jeugd­hulpver­le­ning en kinder­opvang speelt hetzelfde.
De AbvaKabo was alert, onmiddellijk ondersteunde ze de actie­comités. Wel­licht had de bond de erva­ring van de Ver­pleeg­kundigen en Verzor­genden In Opstand (VVIO) nog in het achter­hoofd. Zo'n tien jaar geleden organiseerde VVIO massale pro­tes­ten onder het zorgpersoneel en gaf de AbvaKabo het nakij­ken.

Gebrek aan personeel...
Sinds de zomer ligt er nog een ander punt op tafel. Met een goed gevoel voor timing liet de AbvaKabo een onderzoek doen naar de kwaliteit van de zorg. Wat bleek: de kwaliteit van de zorg staat zwaar onder druk. Het inzetten van ongekwali­fi­ceerd personeel komt vaak voor, terwijl dat natuurlijk niet is toegestaan. Een kwart van de ondervraagden gaf toe dat hun werk in die periode kwalitatief onvoldoende was.
Het personeelstekort is, wederom, het grote struikelblok. Uit eigen ervaring weet ik wat er allemaal speelt: weekenddien­sten draaien na een volle werkweek, een avonddienst achter de dagdienst aan. Natuurlijk bestaat er zoiets als een arbeids­tijdenwet, maar als je met mensen werkt en de nood is aan de man dan laat je die wet maar even voor wat die is. Het 'moet maar even'. Maar als hier niet snel verandering in komt zijn de gevolgen niet te overzien.
Niet voor niets werd tijdens de Cao-onderhandelingen meer waardering voor de zorg bepleit: een hoger salaris, in de vorm van een dertiende maand. Markant is natuurlijk dat de AbvaKa­bo daarmee de aanzet gaf voor een hogere salariscompo­nent zonder de in FNV verband afgesproken looneis van 4 pro­cent te over­schrijden. De eerste scheurtjes in het loonmati­gingsver­bond worden zicht­baar. Naast de Bouw- en Houtbond, die 6 procent eist, heeft ook de AbvaKabo via de dertiende maand in drie jaar een looneis van 6 procent gesteld.

...of gebrek aan waardering?
Aan de orde is dus een betere beloning van het personeel dat voor steeds zwaardere taken staat. Behalve de ver­grijzing eisen ook de verharding van de samenleving en de individuali­sering hun tol. Agressieve patiënten en gebrekkige sociale opvang door buurt of familie hebben steeds vaker hun weer­slag op de zorg­sector. Steeds vaker lijdt het personeel onder fysiek en verbaal geweld.
Het wordt tijd dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en meer in de sector investeert. Daarvoor is geld genoeg. De oplossing ligt niet in het investeren in nieuwe gebouwen of het lukraak injecteren van geld, zoals de overheid nu pro­beert, maar in een echte verandering van de benadering. Te beginnen met het personeel, dat struk­tureel hoger gewaardeerd moet worden, zodat de zorg aantrekke­lijker wordt en mensen het werk weer leuk gaan vin­den. Pas dan kan de neerwaartse spiraal weer een opwaartse worden. Dan kan ook een einde komen aan de absurde concurren­tie tussen zieken­huizen onderling, die met aantrekke­lijkte bonussen elkaars personeel proberen weg te kapen. Het mes snijdt aan twee kanten: de samenleving krijgt waar ze om vraagt, namelijk tijd en aan­dacht tijdens ziekte en een goede zorg voor ouderen en mentaal en lichamelijk gehandi­capten, en het personeel werkt weer met plezier.

Gebrek aan verstand en solidariteit
Maar nee, in Nederland zitten we op het niveau van derde wereldlanden als we kijken naar het percentage van het BNP dat we uitgeven aan zorg. Hetzelfde geldt trouwens voor onderwijs. Er zit te veel blauw in dit paarse kabi­net, of te weinig rood. Met de mensen die het kunnen betalen komt het wel goed. Die kopen een plaatsje in een privékliniek, een zorghotel of worden door werkgevers met voorrang op een wacht­lijst ge­plaatst. Sommige mensen zijn in het neoliberalis­me blijkbaar meer waard dan anderen.

Eigenlijk had dit artikel ook over ­het onderwijs of het open­baar vervoer kunnen gaan, het zijn dezelfde problemen. De hele publieke sector zit in het verdom­hoekje. Het wordt tijd dat we er met zijn allen op uit trekken. Het spoor gaf al een aftrap­je. Zeker daar geldt dat solida­riteit met het personeel slechts welbegre­pen eigenbe­lang is. Voor de reiziger, maar ook voor de patient, de ouders en de leerling.
Met vaste trajecten wordt het spoor opge­knipt en klaargemaakt voor uitverkoop aan ­ver­voer­ders die er alleen maar aan willen ver­dienen en voor wie 'behoefte aan mobili­teit' slechts bij­zaak is. Vas­te trajecten zijn niet veili­ger omdat de machi­nist de weg kent, maar juist onveiliger omdat hij of zij eerder op de automati­sche piloot gaat. De con­ducteurs zijn niet beter af omdat ze dan hun reizigers goed leren kennen, maar kunnen zelfs thuis last krijgen van bedrei­gingen door een paar van hun vaste 'klanten'. Om maar even een paar tegenargu­menten te noe­men.
Solidari­teit is dus geboden. Met het spoor nu, met de zorg in het voorjaar, tijdens de Cao-onder­hande­lingen. Overal komen de werk­gevers­ met voor­stellen die gericht zijn op langere werk­tijden en het inleveren van verlof­dagen of salaris bij ziekte­verzuim. Dé manier om het personeel dat er nog is snel op te bran­den. Dat worden flinke noten die in voorjaar ge­kraakt moeten worden, maar de actie­draaiboeken liggen al klaar.

Om de dooie dood niet
Het gebrek aan personeel is slechts tijdelijk als gekozen wordt voor een flinke investering in de zorg en waardering voor de mensen die in die sector werken. Dat is een kwestie van gezond verstand, verantwoordelijkheid nemen en problemen willen oplossen. Daar worden we met zijn allen beter van. En dat is toch wat we willen?
Dat moet uit te leggen zijn aan een breed publiek. Daar moet solidariteit op te organiseren zijn. Welbegrepen eigenbelang. Net als bij het spoor. En bij het onderwijs. En in de wel­zijns­sector en ga maar door...
Misschien trekken we de publieke sector dan ook nog echt uit die verdomhoek. Want het alternatief is de 'survival of the fittest' een dat om de dooie dood niet!

Lot van Baaren werkt in het Delta Psychiatrisch Zieken­huis en is kaderlid van de AbvaKabo.

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop