Het motto van de bijeenkomst, ‘de fundamenten versterken’, gaf de opzet mooi weer. Het vijftiende congres was een organisatorisch congres. Zo werd een nieuw partijbestuur gekozen en stemden de aanwezigen over bijna 280 voorstellen rond de gang van zaken in de partij.

Normalisering
De negatieve aandacht die de SP de laatste tijd krijgt, had echter zijn weerslag op de het congres. Veel van de beschuldigingen zijn ongefundeerd of schromelijk overdreven. In de kwestie Yildirim heeft de SP gelijk gekregen. Desondanks was er op het congres af en toe sprake van een defensieve opstelling. Zo werd verschillende malen benadrukt dat de rijen in de partij gesloten moeten worden.
In de bijdragen over de voorstellen was sprake van grote eenstemmigheid. Voor echte discussies was sowieso geen ruimte omdat de spreektijd zeer beperkt was, iets wat helaas noodzakelijk is op een congres dat slechts een enkele dag duurt maar waar wel zo’n duizend afgevaardigden aan deelnemen. Het zou goed zijn als in de toekomst naar een vorm gezocht wordt die meer mogelijkheden biedt voor het uitwisselen van standpunten.
De grootste bedreiging voor het succes van de SP komt namelijk niet van zure Volkskrant-journalisten of opportunistische senatoren, maar is het resultaat van de groei van de partij. Nu de SP in de woorden van Jan Marijnissen ‘volwassen’ is geworden en regeringsdeelname steeds dichterbij lijkt te komen, groeit de druk om te ‘normaliseren’. Oftewel: om meer te gaan lijken op de andere politieke partijen in Nederland. Het zou betekenen dat de SP een einde maakt aan de afdrachtregeling, een zwaarder accent legt op het werk in gemeenteraden en parlement en minder energie steekt in activisme. Zo’n ‘normalisering’ zou een kwalijke zaak zijn voor de SP, die juist succesvol is omdat zij anders is dan de andere partijen. Het was daarom goed om te zien dat de afdrachtregeling vurig verdedigd werd. ‘Als Ter Horst meent te mogen beslissen op welke rekening mijn geld terechtkomt’, zo merkte een spreker op, ‘dan zou ik ook mogen beslissen waar haar salaris naartoe gaat’.

Migrantennota
Over het algemeen heeft dit congres de traditionele manier van werken van de SP opnieuw bevestigd. De nadruk blijft liggen op ‘dicht bij de mensen’ en activisme. Daarmee is de kous echter niet af. Om succesvol te blijven, zal de SP nog verder moeten groeien. Wat dit betekent was al een beetje zichtbaar in de Van Nelle-fabriek. Mensen uit het hele land, man en vrouw, autochtoon en allochtoon, velen van hen behoorlijk jong, waren naar het congres afgereisd. Toch valt er nog veel te doen. Intern is de SP nog niet zo gemêleerd als de enorme groep mensen die op haar stemmen.
De groei van de SP maakt het noodzakelijk nu keuzes te maken. De kans dat de partij in de toekomst bezwijkt onder de druk om te normaliseren, is niet slechts denkbeeldig. Maar een andere toekomst is ook heel goed mogelijk, een waarin de SP zich verder verankert in verschillende bevolkingsgroepen en de partij zich ontwikkelt tot de natuurlijke bondgenoot van iedereen die achtergesteld wordt: binnen- en buitenlandse arbeiders, homo’s, vrouwen en internationaal de Derde Wereld. Maar dan moet dit alles wel expliciet opgepakt worden. Daarom is het jammer dat enkele goede amendementen over onder andere meer gestructureerd werk in de vakbonden en meer aandacht voor homo-emancipatie het niet haalden. De argumentatie om deze en vele andere voorstellen af te wijzen was vaak erg mager. Dat wekt toch de indruk dat veel afgevaardigden blind voeren op het advies van de partijleiding.
Op het congres werd echter ook besloten dat er een discussienota komt over de positie van migranten in Nederland, een document dat van tevoren in de afdelingen besproken zal worden. Dat is een stap in de goede richting. Niet alleen omdat de SP zo haar profiel op dit thema versterkt, maar ook vanwege het voornemen om leden actiever te betrekken bij het uitstippelen van de inhoudelijke politieke lijn. Een écht democratische partij, een socialistische partij, is er namelijk een waar de leden het voor het zeggen hebben. Waarin zij niet alleen praktisch, maar ook inhoudelijk de organisatie vormgeven. En nee, dat is niet normaal. Gelukkig is de SP dat ook nog lang niet.