Hoe kwam je er toe om naar Pakistan te gaan voor het opzetten van deze campagne, en waar komt het idee van die campagne vandaan?
Het idee ontstond bij een bezoek van mensen van de Scottish Socialist Party (SSP) aan Pakistan en tijdens hun gesprekken met de Labour Party in Pakistan (LPP) in november 2001. De LLP is al jaren actief in het steunen van Afghaans links, met name via de kleine organisatie van Afghaanse Revolutionaire Arbeiders (in de Engelse afkorting - ALRO). Ik hoorde er van op een door onze Belgische zusterpartij georganiseerde bijeenkomst van Europese linkse partijen in december in Brussel aansluitend op de demonstraties tegen de Europese top daar. Het plan voor een dergelijke campagne werd toen gelanceerd en er werden vrijwilligers voor gevraagd.
Het idee sprak me erg aan. Ik ben eind vorig jaar betrokken geweest bij een serie avonden over de oorlog in Afghanistan die wij als SAP samen met de organisatie AK 2000 organiseerden. In de discussie kwam toen steeds naar voren: wij zijn tegen de oorlog, we zijn natuurlijk ook tegen het Taliban-regime, maar wat kan je nu concreet doen om de mensen die van beide de dupe zijn te ondersteunen. Daar werden toen wel wat ideeën over gelanceerd, maar erg concreet was het niet. Nu was er plotseling een mogelijkheid om daar concreet mee aan de slag te gaan, en dat sprak me aan.

Waar richt deze campagne zich op?
In eerste instantie was de campagne gericht op directe hulp aan Afghaanse vluchteling in de kampen in Pakistan. Er werden - met name door de Schotten van de SSP – hulpgoederen ingezameld zoals kleding, beddengoed, medicijnen en dergelijke. Deze werden door de ALRO en andere linkse Afghaanse organisaties in de vluchtelingenkampen verdeeld. Dat was dus in de periode dat de Afghaanse oorlog op haar hoogtepunt was en er veel nieuwe vluchtelingen naar Pakistan kwamen. Dat was een eerste fase van de campagne. Nu, in een tweede fase, richt de campagne zich op het helpen opbouwen van een Afghaanse onderwijsvakbond.’

Waarom een onderwijsbond?
Eigenlijk omdat het onderwijs natuurlijk een erg belangrijke sector is, maar ook omdat het mogelijk lijkt mensen te organiseren. De situatie voor links is natuurlijk heel moeilijk in Afghanistan. Afghanistan was altijd al een land met een heel beperkte industriële ontwikkeling, maar zelfs wat er was is in vijfentwintig jaar oorlog volledig stuk gemaakt. Je hebt er wel nog wat kleine naaiattelliers, maar dat is allemaal toch veel te klein om bijvoorbeeld een begin te maken met de opbouw van een vakbeweging. Meer perspectief biedt het om groepen als onderwijzers, leraren en verpleegsters te organiseren. Daarom is het opbouwen van een Afghaanse onderwijzersvakbond als speerpunt van de campagne gekozen.’

Veranderingen
‘Je moet je wel realiseren’, zo gaat Michel verder, ‘dat de Afghaanse maatschappij de laatste twintig jaar ingrijpend veranderd is. In de vluchtelingenkampen zijn de Afghaanse boeren in zekere zin geproletariseerd, ze zijn buiten hun vertrouwde wereld geraakt, hun cultuur is ingrijpend veranderd. Op dit moment durft nog maar een klein deel van de mensen in de vluchtelingenkampen terug te keren. Sommige mensen is het ook niet eens zo slecht vergaan in Pakistan, er zijn er die zelfs rijk zijn geworden door te smokkelen vanuit Afghanistan.
Het politieke leven in Afghanistan zit natuurlijk op dit moment ook heel vreemd in elkaar. De Loya Jirga zoals die bij elkaar kwam in Afghanistan is officieel een bijeenkomst van stamhoofden. Maar de stam als sociale organisatie was in de jaren zeventig al in verval en dat proces heeft zich in twintig jaar oorlog alleen maar doorgezet. De Loya Jirga die nu plaats heeft gevonden was geen bijeenkomst van stamhoofden, maar van mensen die plaatselijk de macht uitoefenen, van plaatselijke krijgsheren. De CIA had een flinke vinger in de pap bij het samenstellen van die Loya Jirga en het is dus niet verwonderlijk dat de belangen van de gewone bevolking niet echt voorop stonden.’
Daarbij is natuurlijk een heel groot deel van de oorspronkelijke linkse Afghaanse beweging ongelooflijk in diskrediet geraakt door haar steun aan de Russische bezetting en haar rol in de burgeroorlog. De LPP is begonnen met de publicatie van een maandblad in Pasthun (een van de belangrijkste talen in Afghanistan) om Afghaans links te helpen haar opvattingen en ideeën weer onder de bevolking ut te dragen.

Wat zijn de concrete plannen om die Afghaanse onderwijzersvakbond op te richten?
Er zijn op dit moment zo'n 19.000 onderwijzers en onderwijzeressen in Afghanistan en het is zeker ook de grootste groep mensen die geletterd is. Hun situatie is erg moeilijk. De arbeidsomstandigheden zijn erbarmelijk en de lonen worden veel te laat uitbetaald. In Jalallabad schijnt in april een korte staking geweest te zijn van leraren die al een hele tijd geen loon meer hadden ontvangen. Maar over de achtergrond en de organisatie is nauwelijks iets bekend. Er wordt nu vooral gewerkt aan het opbouwen van contacten in Afghanistan zelf. Voor een deel loopt dat via mensen in de vluchtelingenkampen in Pakistan, voor een deel direct.
Behalve steun voor het organiseren van de leerkrachten moet een onderwijsvakbond -dat is in Afghanistan niet anders dan in de rest van de wereld - natuurlijk ook een visie op onderwijs ontwikkelen. We willen dus ook starten met het organiseren van seminars voor onderwijzers en onderwijzeressen in Afghanistan zelf, waar ze zich inhoudelijk kunnen ontwikkelen. Onderwijs was vroeger gratis in Afghanistan, maar het was niet verplicht. Dat laatste is natuurlijk wel een probleem. En ondanks de politiek van de Talibaan is het zeker niet zo dat Afghanen het niet zien zitten dat meisjes naar school toe gaan. In de vluchtelingenkampen in Pakistan die ik heb bezocht zijn er aparte scholen voor meisjes, waar ook vrouwen lesgeven en je ziet er af toe zelfs gemengde scholen.

Internationale campagne
De internationale campagne is ontstaan vanuit een aantal linkse politieke organisaties. De oorspronkelijke oproep van de SSP en de LPP wordt inmiddels door een heleboel linkse organisaties in de wereld ondersteund en door hen is ook financieel bijgedragen. Maar dat is natuurlijk niet voldoende. Het is de bedoeling om de campagne nu te verbreden en ook organisaties als onderwijsvakbonden en andere arbeidersorganisaties bij te betrekken. Daarvoor zijn we nu projectvoorstellen voor aan het schrijven. Als die klaar zijn gaan we daarmee de boer op om te proberen om bredere steun te krijgen. De bedoeling is om tot een brede internationale campagne te komen.

Actuele informatie over de campagne is te vinden op de website van de SPP: www.scottischsocialistparty.org en van de LPP: www.labourpakistan.org.