Tijdens de vergadering van het Ledenparlement van de FNV op 11 februari jongstleden is een belangrijke discussie met het FNV-Bestuur gevoerd. Katalysator was een motie van de sector Overheid over de ontkoppeling van de AOW. De vraag was immers wat te doen nu de nieuwe regering Rutte de wettelijke koppeling tussen het minimumloon en de AOW wil gaan schrappen? Hoe zal het verzet vanuit de FNV er uit gaan zien?

Even terug

De SER is het belangrijkste wettelijke adviesorgaan voor regering en parlement over sociaal-economische vraagstukken. Ondernemers, werknemers en ‘onafhankelijke’ deskundigen (kroonleden) proberen daarin tot overeenstemming te komen over belangrijke sociaal-economische onderwerpen. Als de SER een unaniem advies geeft is hun uitgangspunt dat dit één op één door de formerende partijen van een nieuwe regering in wording wordt overgenomen. Vanuit die gedachte ruilen partijen in de SER tijdens onderhandelingen zaken tegen elkaar uit. Daarmee is het bij uitstek een instrument van ‘de polder’ om aan de onderhandelingstafel grote stappen te maken.

De SER heeft in juni 2021 voor het nieuwe Kabinet een middellangetermijnadvies (MLT-advies) vastgesteld: ’Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving'. De SER adviseerde het terugdringen van onzekerheid op de arbeidsmarkt, het verkleinen van de kansenongelijkheid en investeren in publieke diensten, de energietransitie en de digitale transitie. Aanvullend is nog geadviseerd over de zorg, de kinderopvang, de jeugdzorg en over het bestrijden van armoede onder werkende armen.
Enkele belangrijke onderdelen voor de vakbonden zijn:

• de terugdringing van alle flex-banen inclusief de daarmee gepaard gaande onzekerheid.
• extra verhogen van het minimumloon waarbij de koppeling met alle uitkeringen blijft staan.

Enkele belangrijke onderdelen voor de werkgevers:

• in het eerste ziektejaar kan de werkgever zijn verantwoordelijkheid voor loondoorbetaling en re-integratie overdragen aan commerciële verzekeringsmaatschappijen.
• na één jaar ziek hoeft de re-integratie niet meer bij de eigen werkgever plaats te vinden maar kan gelijk worden ingezet op re-integratie bij een andere werkgever.
• de werkgever hoeft in sommige gevallen geen transitievergoeding meer te betalen.

In de SER konden de partijen het niet eens worden over de mate waarin het minimumloon extra moest worden verhoogd. Maar over het feit dat het moest gebeuren was wel consensus. Geen overeenstemming betekende echter wel dat de vakbonden hun handen vrij hadden om voor een verhoging naar € 14,- per uur te blijven strijden. In de FNV campagne ‘Voor14’ was dit ook altijd de uitdrukkelijke eis. Overigens, nu de prijzen en met name de energieprijzen zo hard stijgen wordt al gezegd dat een stijging van het minimumloon naar € 14,- per uur al aan de krappe kant is.

Op 16 juni 2021 gaf het Ledenparlement van de FNV in een extra vergadering het groene licht voor het SER advies. Daar werd nog wel uitdrukkelijk gewaarschuwd voor de mogelijkheid dat de politiek alleen die punten gaat overnemen die het beste in haar straatje passen.

​​​​​​​De realiteit

En dat is precies wat er nu gebeurt. De in het Regeerakkoord opgenomen verhoging van het wettelijk minimumloon van 7,5 procent – ongeveer 85 cent per uur – tegen het einde van de kabinetsperiode is volstrekt onvoldoende om de achterstand in te lopen en de armoede serieus terug te dringen. Het is gewoon schandalig. Maar de loskoppelen van het sociaal minimum en de AOW van de toch al beperkte verhoging van het wettelijk minimumloon, waardoor juist kwetsbare groepen mensen met een minimumuitkering of een bescheiden pensioen in de kou worden gezet, is gewoon onaanvaardbaar. En dat was nou juist wél een punt waar unaniem over was geadviseerd.

Overigens zijn er in de media wel verontwaardigde reacties geweest, maar opvallend genoeg niet vanuit de andere partijen in de SER: de werkgevers en de Kroonleden. De vakbonden lijken in hun verzet alleen te staan.

Afgelopen vrijdag stond het Regeerakkoord eindelijk op de agenda van het FNV ledenparlement. De motie van de fractie Overheid eiste een niet mis te verstaan signaal richting alle betrokken partijen: werkgevers en de politiek. Ze verzocht het bestuur drie dingen aan de andere leden van de SER en aan het onbetrouwbare Kabinet mee te delen:

1. dat de FNV zijn instemming aan dit SER-advies alsnog intrekt,
2. de deelname van de FNV aan de SER te gaan heroverwegen en daarover met het Ledenparlement aan de hand van een eigen notitie op korte termijn in debat te gaan,
3. binnen de FNV op grote schaal acties te gaan voorbereiden om verslechteringen te bestrijden en verbeteringen te realiseren.

Er ontstond hierover een stevige inhoudelijke discussie met de portefeuillehouder Tuur Elzinga en met de afgevaardigden van andere fracties. Uiteindelijk vroeg de fractie Overheid om een schorsing en kwam daarna terug met een gewijzigde motie. Punt 1 hadden ze laten vallen, de punten 2 en 3 bleven staan. Het bestuur gaf aan dat ze zich daarin kon vinden.

Na stemming is deze motie door een zeer grote meerderheid van het Ledenparlement aangenomen.

De uiteindelijke inhoud van de notitie, genoemd in punt 2, wordt van groot belang. Die zal mede bepalend zijn voor hoe de FNV het verzet tegen Rutte zal gaan organiseren.

Dat het zo niet langer kan is niet alleen duidelijk wat betreft de kwestie van de koppeling tussen minimumloon en AOW. Onder andere de compensatie voor de gestegen energieprijzen van deze regering stelt veel te weinig voor. De bizarre bezuiniging op de Jeugdzorg is onbegrijpelijk. En de compensatie voor studenten bij de afschaffing van het leenstelsel moet omhoog.

Door opeenvolgende kabinetten Rutte is er beleid gevoerd dat de positie van werkenden heeft verzwakt, dat de verschillen tussen arm en rijk heeft vergroot en onze collectieve voorzieningen heeft aangetast. Dat is ten koste van mensen gegaan en heeft ook de sociale samenhang aangetast.

Er is dringend een verandering in beleid nodig!

Daar kan de FNV een belangrijke rol in spelen.

Het is dan wel nodig dat ze zich harder opstelt tegen dit asociale beleid.

Het is te hopen dat deze motie daar een eerste aanzet voor is.