Nynke was een bekend kinderboekenschrijfster in het begin van de twintigste eeuw. Haar beroemdste boek is Afke’s tiental, over een alleenstaande vrouw die in armoede tien kinderen grootbracht. Bovendien was Nynke, dochter van een Friese dominee, 19 jaar getrouwd met Pieter Jelles Troelstra, aanvoerder van de sociaal-democratie in die dagen. Ze kreeg met hem twee kinderen. Door complicaties bij de tweede bevalling (no more sex!) en Troelstra’s toewijding aan zijn politieke idealen (always away!) raakte hun liefdesleven in de knoop en zij in de war. Verder worstelde ze met het combineren van haar moederschap en haar schrijfambities. Genoeg ingrediënten voor een pakkend portret van een naar erkenning en liefde strevende vrouw tegen de achtergrond van de opkomende arbeidersbeweging.

Symboolscènes
Toch is Pieter Verhoeffs Nynke een beetje vlakke vertoning geworden. Prachtig gefilmd, heel mooi, zonder meer. En sterk geacteerd, buiten twijfel. Monic Hendrickx als Nynke en Jeroen Willems als Pieter Jelles leveren formidabel werk af. Desondanks blijft de film te braaf. Na een uur begint ie zelfs af en toe licht te irriteren. Dat komt vooral door het script. De korte scènes hebben allemaal een ‘betekenis’. Nynke en Pieter bij een vriendin: kennismaking! Nynke en Pieter op een studentenfeest: ontluikende liefde! Nynke en Pieter bloot in een meertje: hoogtepunt hartstocht! Nynke en Pieter op arbeidersbijeenkomst: socialisme! Nynke alleen thuis: politiek als concurrent! Nynke met kind aan borst: moedergeluk! Nynke bij ouders: moederschap volstaat niet! Nynke grijpt gloeiende kolen uit de kachel: crisis! Nynke en Pieter zetten hun kinderen op de trein naar een internaat en zij geeft ze hen het eerste exemplaar van Afke’s tiental mee: droom versus daad! En zo gaat het maar door. In een keurig kloppende volgorde, maar na een uur symboolscènes achter elkaar wordt een mens wel wat kriegel.
Daar komt bij dat de mogelijke oorzaken van Nynkes problemen allemaal hetzelfde gewicht krijgen. Was ze sowieso labiel? Had ze een postnatale depressie? Ging ze gebukt onder het heersende rollenpatroon? Knapte ze af door Troelstra’s keuze voor de strijd boven het meisje? Leed ze onder zijn ontrouw? Bij Verhoeff speelt het allemaal op hetzelfde niveau mee. Misschien wás het wel zo, kan best, en dan valt er niks op af te dingen, maar dramatisch is het dodelijk. Als kijker heb je geen enkele keer de neiging om ‘Ach, jeetje’ of ‘Godverdomme’ te roepen. Wat ook kan dat is dat Verhoeff geen accenten wil leggen, niet echt durft te kiezen, zoals hij in de zestiger jaren wel naar demonstraties toeging, maar er nooit eentje uitliep.

‘Leuk’
Een ander ‘tekort’ aan de film is dat gaandeweg de buitenwereld steeds meer uit beeld verdwijnt. Van de arbeidersbeweging krijgen we uit die uiterst roerige periode niet meer mee dan wat juichende arbeiders als Troelstra na een maandje brommen uit de gevangenis komt. En de vrouwenbeweging wordt uitsluitend geduid door een groepje elitedames die binnenskamers aan elkaar hun levensproblemen vertellen. Geen wonder dat Monic Hendrickx het ná de film bestond om op een vraag over haar feministisch engagement te antwoorden: “Die strijd ken ik niet. Ik vind het verschil tussen mannen en vrouwen juist leuk.”
Je kunt je ook nog afvragen of Verhoeff zich bij het filmverhaal niet te veel heeft laten leiden door de Gedenkschriften van Troelstra. Een boekwerk waar de historicus Marten Buschman nog onlangs over opmerkte: “De helft is gelogen en de andere helft is ook niet waar.” Voor een antwoord op die vraag zien we uit naar Nynkes biografie door Aukje Holtrop. Ook in de hoop dat die meer dan Verhoeff dimensie aan haar hoofdpersoon zal weten te verschaffen.