Seks en de samenleving

In de media hebben de gebeurtenissen in Groningen geleid tot buitenproportionele aandacht voor het fenomeen bugchasers, homomannen die zich bewust laten besmetten met HIV. Puur juridisch gezien gaat het natuurlijk om twee heel ander zaken. Het is een verschil of je andere mensen opzettelijk besmet met HIV, of dat je jezelf laat besmetten door "bewust" onveilig te vrijen. Toch is het jezelf vrijwillig laten besmetten in feite net zo schokkend. Desalniettemin is de aandacht voor deze groep nu buitenproportioneel. Er wordt veel te veel onveilig gevreeën, te vaak risico genomen. Maar dat is iets anders dan bewust mensen willen besmetten of besmet te willen worden. Dat blijft een heel marginaal verschijnsel.

Toch wil je begrijpen waarom zoveel bewust risico wordt genomen en waarom een heel kleine groep zelfs bewust HIV opzoekt. Het aantal besmettingen met HIV onder homoseksuele mannen is de afgelopen jaren toegenomen. Die groei loopt tamelijk parallel met een groeiende onverschilligheid ten opzichte van HIV. Dat laat onder andere zien dat de homogemeenschap te weinig in staat is het bewustzijn over HIV levend te houden. Het collectieve geheugenverlies over de betekenis van AIDS is verbijsterend. Die amnesia is niet beperkt tot homoseksuele mannen. Onder hetero’s is het bewustzijn over safe sex al helemaal minimaal. En ook onder hetero’s neemt het aantal besmettingen met HIV toe.

Psychologen hebben gewezen op een gebrek aan eigenwaarde en daarmee samenhangende onverschilligheid ten opzichte van de eigen gezondheid. Internationaal onderzoek wijst uit dat de zelfmoordcijfers onder homoseksuele jongens waarschijnlijk groter zijn dan onder welke bevolkingsgroep dan ook. In een wat betreft de houding ten aanzien van homoseksualiteit met Nederland vergelijkbaar land als Canada, plegen jonge homo's tussen de 14 en de 25 jaar zes tot tien keer zoveel zelfmoord als hun heteroseksuele leeftijdgenoten. Deze cijfers laten zien dat er iets ernstigs aan de hand is.

Het ligt voor de hand om dat gebrek aan eigenwaarde te begrijpen in relatie tot de afwijzing die veel homoseksuelen ervaren in een cultuur waarin heteroseksualiteit de maatgevende norm is. Dat veel Nederlanders homo's als gelijken accepteren, betekent niet dat de discriminatie en uitsluiting van homo’s tot het verleden behoren. Duidelijk is dat veel meer voorlichting op scholen nodig is over homoseksualiteit, dat homo’s en lesbo’s op ‘normale’, vanzelfsprekende manier aanwezig moeten zijn in onderwijsmateriaal. Zodat er een klimaat ontstaat waar zowel homoseksuele en lesbische leerlingen opgroeien tot volwassenen met voldoende eigenwaarde. Ook in het jongerenwerk zou meer aandacht moeten komen voor homojongeren. Nu zijn homojongeren vaak te eenzijdig aangewezen op commerciële uitgaansgelegenheden, waar de verkoop van drank een meer centrale rol inneemt dan de ontwikkeling van jongeren.

Maar er is meer aan de hand. Of we nu kijken naar meisjes die zich uitleveren aan loverboys; naar meisjes die aan anorexia lijden; naar mensen die zich bewust verwonden; bij al deze problemen van zelfdestructie, speelt gebrek aan eigenwaarde een rol. Juist in een cultuur waarin het individu doorlopend verondersteld wordt autonoom en zelfstandig zijn beslissingen te nemen, lijkt gebrek aan eigenwaarde er toe te leiden dat sommige mensen zich ook "vrijwillig" vastbijten in destructief gedrag. We moeten ons de vraag stellen waarom zoveel mensen blijkbaar zo weinig eigenwaarde hebben.
De antwoorden op zo’n vraag liggen verborgen in de structuren van de samenleving waarin we leven. Zelfdestructie ontstaat daar waar mensen afgesloten zijn van hun eigen creativiteit en productiviteit. Veel mensen hebben weinig mogelijkheden om op hun werk van hun creativiteit gebruik te maken. Alleen dat al beïnvloedt ons gevoel van eigenwaarde negatief. Ook het doorlopend indelen van mensen in winners en losers maakt dat sommigen mensen zich minderwaardig voelen. Door de reorganisaties en flexibilisering die onze samenleving kenmerkt ervaren steeds meer mensen zich ook letterlijk als een wegwerpartikel.

En ook buiten het werk voelen mensen zich vaak niet vrij. Door reclame worden we doorlopend gestimuleerd onze eigenwaarde te ontlenen aan datgene wat we kopen. En de patronen van competitie zijn zo ingesleten, dat we een steeds groter plezier ontlenen aan spelprogramma's waar we zelf mogen bepalen wie er in blijft en wie er uit vliegt, zoals Big Brother en Idols.

De samenleving waarin we leven wordt wel voorgesteld als het eindpunt van de geschiedenis. De grote strijden zouden zijn gestreden, de vrije markt-samenleving is de enige succesvolle maatschappijvorm. Paradoxaal genoeg laat juist het voorbeeld van HIV/AIDS zien hoe inefficiënt het kapitalisme eigenlijk is. Terwijl de medische mogelijkheden aanwezig zijn om AIDS-patiënten in leven te houden stierven er in 2005 nog een geschat aantal van 2,8 miljoen mensen aan AIDS. Tegelijkertijd zou met al het geld dat op de wereld uitgegeven wordt aan reclame voor producten als alcohol, tabak, dure auto's en juwelen -geld dat alleen maar wordt uitgegeven om ons er van te doordringen dat we alleen maar iets zijn als we iets hebben- iedereen op de wereld van medicijnen kunnen worden voorzien.

De Groningse HIV-affaire en de maatschappelijke reactie werpen eerst en vooral een licht op de plek van seksualiteit in de samenleving. Die plek blijft onverminderd belangrijk. In dit nummer besteed Grenzeloos daarom uitgebreid aandacht aan het onderwerp.

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop