Nederland gaat vrij spannende verkiezingen tegemoet, met waarschijnlijk een spannende formatie daarna. In ieder geval spannender dan het er een jaar geleden uitzag. Na 300.000 boze mensen op het Museumplein in oktober 2004 en de klinkende nederlaag voor Balkenende II in het referendum in juni 2005, leken de kansen van nog een rechtse coalitie na de verkiezingen klein. Maar dankzij de aantrekkende economie, het uitdelen van (een klein beetje) zoet, en een kanjer van een blunder van Wouter Bos over de AOW, is het een dubbeltje op z'n kant geworden.
Op dit moment lijkt de terugkeer van CDA en VVD, misschien aangevuld door de ChristenUnie en/of een paar andere rechtse splinters - Balkenende IV dus - een serieuze mogelijkheid. Dat zou de slechtst mogelijke uitkomst van deze verkiezingen zijn. Maar het is lang niet de enige mogelijke slechte uitkomst.
Want het gaat niet om één rechts poppetje, en zelfs niet om een reeks rechtse poppetjes. Het gaat om het rechtse beleid. Dat beleid is niet onder Balkenende uit het niets geboren, maar daarvoor, in wisselende combinaties, door Lubbers en Kok en Bolkestein voorbereid. Dit beleid is ook in detail omschreven in het net-mislukte regeerakkoord van Balkenende en Bos voor een CDA-PvdA coalitie, begin 2003.
Het beleid dat de beide heren toen voorstelden was niet wezenlijk anders dan het beleid dat door Balkenende II is uitgevoerd. En niets geeft aan dat het beleid van een CDA-PvdA coalitie vanaf 2007 wezenlijk anders zou zijn. Of de premier nu Jan Peter Balkenende heet of Wouter Bos.

SP - een stem tegen rechts
De amerikanisering van de verkiezingscampagne in de media, die doet alsof de naam van de volgende premier de hamvraag is, helpt verzekeren dat het huidige rechtse beleid doorgaat. Want de peilingen geven aan dat VVD- en ChristenUnie-stemmers tamelijk trouw blijven aan hun partij, hoezeer het ook een nek-aan-nek de race wordt, terwijl GroenLinks- en SP-stemmers eerder geneigd zijn om naar de PvdA te switchen.
Gek eigenlijk. Want hoe minder zetels GroenLinks en de SP krijgen, hoe zekerder het wordt dat het CDA in de regering blijft zitten. Vermoedelijk niet het resultaat dat mensen op het oog hebben als ze op Wouter Bos stemmen. Jan Marijnissen wees hier ook op in zijn toespraak op het SP verkiezingscongres toen hij zei dat wie Bos stemt, er straks zomaar Balkenende bij kan krijgen.
Deels hierom geeft Grenzeloos een stemadvies voor de SP in deze verkiezingen.
Niet omdat we alleen maar positief zijn over haar verkiezingsprogramma. Veel SP'ers kwamen terecht binnen de partij op voor veranderingen in het programma die recht doen aan de linkse, antimilitaristische tradities van het socialisme. Voor een verkiezingsprogramma met heldere standpunten tegen de NAVO, tegen de monarchie, meer aandacht voor sociaal-economische
alternatieven en voor vrouwen- en homorechten. Door discussie binnen de partij werd het programma ook daadwerkelijk op belangrijke punten aangescherpt. Er blijft inderdaad met het huidige programma nog veel te wensen over. Maar dit neemt niet weg dat het verkiezingsprogramma van de SP het grootste obstakel is voor een regering met CDA en VVD.
De PvdA ondertussen neemt vrij weinig standpunten in die voor CDA of VVD onaanvaardbaar zijn. De dagbladen hebben gemerkt hoe dichtbij elkaar de drie grootse partijen inhoudelijk zitten. Maar ook GroenLinks kruipt helaas steeds meer naar rechts. De vele gemeenten waar GroenLinksers naast CDAers en/of VVDers in colleges zitten laten dat zien. Maar het is ook te zien aan de 'progressief-liberale' koers die Femke Halsema voorstaat.

Een links kabinet?
Een stem voor de SP geeft ook het duidelijkste signaal voor, en de beste kans aan, een links kabinet van PvdA, GroenLinks en SP. Dat is ook het resultaat waarop veel linkse Nederlanders hun hopen hebben gevestigd. Heel begrijpelijk, een betere uitkomst van deze verkiezingen is onmogelijk.
Toch moeten we geen illusies koesteren of versterken over hoe links zo'n kabinet-Bos kan zijn. Nog minder moeten we ons aanpassen aan wat we realistisch van een kabinet-Bos kunnen verwachten. Die neiging om nu al concessies te doen aan zo'n fictief kabinet is er. Vooraanstaande activisten uit het Platform tegen de Nieuwe Oorlog, het Nederlands Palestina Comité en het Nederlands Sociaal Forum hebben bijvoorbeeld de PvdA onlangs aangemoedigd om een meer progressieve koers te varen. En wat houdt die koers in? De Nederlandse troepen zo snel mogelijk uit Afghanistan terugtrekken en het EU-handelsakkoord met Israël gebruiken om dit land te dwingen concessies te doen.
Natuurlijk weten we dat de activisten zelf veel meer willen: de troepen onmiddellijk uit Afghanistan terugtrekken, het akkoord met Israël meteen opzeggen. Maar, ze hebben met gesprekspartners binnen de PvdA te maken. Verder kunnen ze die mensen niet brengen. Het is gewoon het maximum dat van de PvdA - en dus van een kabinet met de PvdA als grootste partij - te verwachten is in de nabije toekomst. Net zo goed hoef je van de PvdA niet verwachten dat ze de verzelfstandiging van de NS ongedaan maakt, of het nieuwe ziekteverzekeringsstelsel, of de verlaagde belastingen van de rijken en het bedrijfsleven, of, of, of...
Maar je zet de PvdA niet onder druk door je aan haar beperkingen aan te passen. Je zet haar onder druk door te blijven eisen wat we echt willen. En door hard te werken om daarmee zoveel mogelijk mensen in Nederland te winnen voor wat we echt willen, hoe moeilijk dat ook is.
De voortstuwende kracht achter het huidige rechtse beleid is heel groot. Ze berust op een brede consensus van bedrijfsleven en overheidsinstellingen. Ze zit structureel ingebakken in internationale neoliberale instellingen als de EU en WTO, en in militaire instellingen als de NAVO.
Maar de problemen van de rechtse koers zijn ook groot, en worden steeds groter. Hoe 'goed' het ook gaat met de economie, de neerwaartse druk op de lonen en de sociale voorzieningen blijft groeien. Dat pikken veel mensen steeds minder. In een land als Afghanistan zitten de 'bereidwilligen' in een impasse. De kansen zijn er nu om verzet op te bouwen. Die 300.000 mensen waren niet voor niks op het Museumplein, en het Nee tegen de Europese grondwet ook niet.

Voor een betere SP
Dat verzet heeft meer en betere politieke instrumenten nodig. De SP is het beste dat we hebben in de landelijke parlementaire politiek. Maar een perfecte vertegenwoordiging van de verschillende sociale bewegingen in Nederland is ze niet. Daarom willen wij, net als andere SP'ers, samenwerken om de partij nog beter te maken.
Ook dáárom geven we een stemadvies voor de SP. Hoe meer concurrentie de SP voelt van de PvdA en partijen rechts van de PvdA, hoe meer ze onder druk komt om zich aan te passen aan het neoliberalisme, zoals de PvdA en GroenLinks al veel meer hebben gedaan. Hoe meer de SP zich gesteund voelt door mensen die een echt links alternatief voor het neoliberalisme willen, hoe meer ze geneigd zal zijn dat alternatief te belichamen.
We pleiten dus voor een stem op de SP op 22 november, zodat we de SP kunnen opbouwen als de partij van het Nederlandse protest tegen het neoliberalisme - wie er ook volgend jaar in de regering zit.