In de Verenigde Staten bestaat geen federale wet inzake abortus en het is het Hooggerechtshof dat met zijn beslissingen het recht van Amerikaanse vrouwen op abortus waarborgt. Nu lijkt het Amerikaanse Hooggerechtshof op het punt te staan het Roe v. Wade-besluit, dat abortus sinds 1973 federale bescherming biedt, ernstig te verzwakken of volledig teniet te doen.

De beslissing van de rechters wordt wellicht pas in juni bekendgemaakt. Roe omverwerpen zou betekenen dat de wetgevende machten van de staten de abortuswetgeving zouden bepalen. Geconfronteerd met een historische nederlaag vragen de vrouwenbeweging, progressieven en links zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat er nu kan worden gedaan.

De zaak voor het hof (Dobbs v. Jackson Women's Health) betreft een wet van de staat Mississippi die abortus na 15 weken zwangerschap verbiedt. Decennialang hebben vrouwen in de meeste staten een recht gehad, vastgelegd in een ander besluit van het Hooggerechtshof (Casey v. Planned Parenthood), dat abortus toestaat totdat de foetus levensvatbaar wordt, over het algemeen gedefinieerd als tussen 24 en 28 weken, om vrouwen geen 'onbehoorlijke last' op te leggen om een abortus te verkrijgen.

Als het Hooggerechtshof de wet van Mississippi handhaaft, zou dat Casey ongedaan maken en andere staten aanmoedigen nog restrictievere wetten aan te nemen. Of het Hof zou Roe gewoon helemaal kunnen vernietigen, aangezien de 15-weken keuze niet duidelijk gerechtvaardigd is. Deze kwestie van tijdslimieten is heel belangrijk omdat de feitelijke beschikbaarheid van abortus van staat tot staat enorm verschilt: in de conservatieve staten in het midden en het zuiden hebben beperkingen op abortus de afgelopen jaren veel klinieken gedwongen te sluiten, zodat in zes van deze staten nog maar één kliniek over is.

Republikeinen aan het roer

Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Ten eerste domineren de Republikeinen, die in overgrote meerderheid tegen abortus zijn, de meerderheid van de staatsregeringen. In 23 van de 50 staten hebben ze de volledige controle en in 12 staten zijn de regeringen verdeeld. In samenwerking met anti-abortusorganisaties voeren de Republikeinen elk jaar tientallen anti-abortuswetten in, zodat nu meer dan een derde van de staten abortus na 20 weken al hebben verboden.

Toen Donald Trump in 2016 verkiesbaar was, beloofde hij rechters te benoemen die Roe ongedaan zouden maken. Toen hij eenmaal in functie was, deed hij dat door drie anti-abortusrechters te benoemen, waardoor de conservatieven een zes tegen drie meerderheid in het Hof kregen. De liberale rechter Sonia Sotomayor vroeg zich af: 'Zal deze instelling de stank overleven die dit creëert in de publieke perceptie dat de Grondwet en het lezen ervan slechts politieke handelingen zijn?' Uit een recente opiniepeiling bleek dat 61% van de Amerikanen van mening is dat het Hof wordt gemotiveerd door politiek en niet door het recht.

​​​​​​​Het gewicht van het Hyde Amendement

Welke fouten heeft de abortusbeweging gemaakt die tot deze situatie hebben geleid? De grootste fout was het falen van de grote organisaties, met name Planned Parenthood, om het Hyde Amendement aan te pakken. In 1976 slaagde Henry Hyde, een Republikeins congreslid, erin om in het Congres een wet aangenomen te krijgen die federale financiering van abortussen verbood. Deze wet verhindert in feite dat veel arme vrouwen en vrouwen van kleur die afhankelijk zijn van Medicaid, de kosten van een abortus kunnen betalen.

De tamelijk welgestelde blanke vrouwen die de nationale vrouwenorganisaties leidden, waren niet in staat Hyde te bestrijden. Dit zou de organisatie aan de basis hebben vereist van arme vrouwen, vrouwen uit de arbeidersklasse en vrouwen met een bepaald ras. Zoals journaliste Amy Littlefield schrijft: 'In de daaropvolgende jaren handhaafde het Hooggerechtshof beperkingen op de overheidsfinanciering van abortus, waardoor de toegang tot abortus in Amerika in feite een tweeledig systeem werd: degenen met middelen konden een abortus krijgen en veel vrouwen zonder middelen konden dat niet.'

​​​​​​​Het opbouwen van een nieuwe vrouwenbeweging

Wat kan er nu gedaan worden? Veel progressieven willen dat president Joseph Biden en de Democraten het Hooggerechtshof veranderen. Het Hof bestaat momenteel uit negen rechters die voor het leven dienen en alleen door impeachment kunnen worden afgezet. Sinds de oprichting van het Hof zijn er 115 rechters geweest en is er slechts één afgezet. Het Hof heeft geen vast aantal rechters en varieerde van vijf tot tien, maar sinds 1869 waren het er negen, wat sommigen doet vinden dat Biden het Hof moet uitbreiden en meer rechters moet benoemen. President Franklin D. Roosevelt probeerde een dergelijke maatregel in 1937, maar het mislukte in het Congres. Nu is het onwaarschijnlijk dat een uitbreiding van het Hof zal worden goedgekeurd.

Veel linkse vrouwen stellen dat er een nieuwe vrouwenbeweging nodig is om voor abortusrechten te vechten, een beweging die niet alleen uit witte vrouwen uit de middenklasse bestaat, maar die ook arbeidersvrouwen en arme vrouwen omvat en door hen wordt gedreven. Uit opiniepeilingen blijkt dat ongeveer tweederde van de Amerikanen voorstander is van abortusrechten, zodat het opbouwen van een dergelijke beweging waarschijnlijk mogelijk is.

Dit artikel stond op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.