Zestienhoven is helaas voor het college geen maagdelijk gebied waar het zomaar overheen kan gaan. Er is een park aangelegd ter compensatie van de A13 dwars door Overschie. Het is een broodnodige ‘groene long’ voor een gebied dat doorkruist wordt door de drukste snelwegen van Nederland. Er zijn volkstuincomplexen, sportvelden, huizen langs eeuwenoude dijken. Mensen wonen en ontspannen hier. Mensen die niet zomaar over zich heen laten lopen.

Zand erover.
Bij de eerste presentatie van de plannen, vorig jaar, is van terughoudendheid geen sprake. De bulldozers kunnen flink aan de slag. Sportvelden en park bebouwen, 64 huizen slopen, twee volkstuincomplexen halveren en één complex volledig uitplaatsen. De complete sociale en fysieke structuur van het gebied verdwijnt onder een laag zand.
Bovendien heeft het college haast. De nieuwe managers van de stad willen hun doelstellingen halen. Daar worden ze op afgerekend! In 2006 moet de schop in de grond. De bouwdoelstellingen halen. ‘Of jullie meepraten of niet, wij gaan de slag’ was de boodschap van wethouder Pastors van Leefbaar Rotterdam bij de eerste presentatie. Dit is vooral gericht aan de Rotterdamse Bond van Volkstuinhouders, een groep die zich eerder op andere plaatsen in de stad als tegenstander van ‘de vooruitgang’ heeft opgesteld. De Bond had een subsidie van VROM gekregen om haar eigen plan voor Zestienhoven te ontwikkelen. Een plan onder de naam ‘Ieders Land’ gebaseerd op de doelstellingen van de gemeente, maar dat ook uitgaat van de bestaande kwaliteiten van het gebied.
Volkstuinders, bewoners en andere gebruikers van het park zijn de afgelopen maanden aan de gang gegaan om onder dit motto hun eigen ideeën uit te werken.

Behoud het goede.
De bestaande waarden en knelpunten van het gebied zijn geïnventariseerd. Voorop staat het openbare karakter van het groen en de aanwezigheid van bijzondere flora en fauna. Maar ook de potentie die de volkstuinen kunnen hebben voor de sociale structuur van de nieuw te bouwen wijk. Volkstuinen zijn allang niet meer gesloten stoffige ‘vijftigerjaren’ gemeenschappen. De laatste jaren is er veel verjonging opgetreden. Er is een bloeiend verenigingsleven, er wordt natuureducatie gegeven voor scholen, en er wordt duurzaam geschoffeld en geplant.
Goed ingepast zouden de complexen een verrijking kunnen zijn: het verenigingsgebouw kan gebruikt worden als buurthuis. Ze zijn openbaar wandelgebied met speelplaatsen voor de jeugd en bankjes voor ouderen. Goed te combineren met kinderopvang, bejaardenwoningen, een gezondheidscentrum of winkels. Alles vlak om de hoek: de basis voor de sociale infrastructuur van een nieuwe wijk.
Ook de fysieke structuur van bestaande (water)wegen en lintbebouwing kan goed gebruikt worden om niet weer de zoveelste VINEX steenwoestijn te bouwen zoals die nu in Bergschenhoek en Pijnacker verschijnen.

De gezamenlijke inspanning wordt beloond. Na veel uitzoekwerk en discussie blijkt het mogelijk om 1500 woningen te bouwen met behoud van alle volkstuinen, alle woningen en veel van het groen. Onlangs is het definitieve plan gepresenteerd. De hoop is dat het als een volwaardige variant in de MER (Milieu Effect Rapportage) kan worden meegenomen. Daar zal de steun van de raad voor nodig zijn, want Pastors heeft zijn eigen varianten al gepubliceerd. Hij wil doorgaan, hij wordt afgerekend op resultaat!
Maar behalve met het maken van een eigen alternatief heeft men de afgelopen maanden niet stilgezeten. Diverse acties zijn georganiseerd. Voorlichtingsavonden werden geen slappe causerieën van deskundige ambtenaren, maar protestavonden van honderden boze volkstuinders en bewoners. Het Rotterdamse Milieucentrum organiseerde een fietsconferentie. Al met al heeft dit een aantal belangrijke wijzigingen op de eerste plannen van de gemeente betekend. Alle woningen kunnen blijven, er hoeven minder volkstuinen te verdwijnen en zes sportvelden mogen blijven. De ontwikkeling van het grootste deel van het bedrijventerrein is voorlopig opgeschoven na 2015. De eerste winst is binnen en de race begint pas.

Leefbaar
Voor veel Rotterdammers was dit een eerste ervaring met een college waarop Leefbaar Rotterdam zijn stempel drukt. Dit college heeft zich het afgelopen jaar vooral gemanifesteerd rond thema’s als veiligheid en integratie. Maar naar wie luistert ze als het niet om spierballentaal gaat?
De ervaringen zijn alleen positief voor degenen die altijd de PvdA, en alles wat links is, de schuld geven. Wat er ook gebeurt. Vooral de daadkracht van wethouder Pastors zet kwaad bloed. Zowel bij de presentatie van de eerste plannen als bij het definitieve masterplan. Hij wil doorgaan, huizen bouwen, targets halen. Als hij de kans had gehad, was zelfs de subsidie van VROM voor Ieders Land ingetrokken. Hoe kan het rijk hem nu tegenwerken?
Leefbaar Rotterdam, een nieuw geluid? Aanpak van verstokte ambtenarij? Plannen worden nog steeds van bovenaf gemaakt. Varianten zonder echte verschillen worden uitgedokterd en gelikt gepresenteerd. Er wordt gedacht vanuit concepten, aantallen, eisen. Niet vanuit de kwaliteit van een gebied, diens bewoners en gebruikers. Zover wil men de stad niet aan de burgers teruggeven. Over junks, hangjongeren, straatplassen worden wijk veiligheidsavonden georganiseerd, om iedereen zo vroeg mogelijk bij het plan van aanpak te betrekken. Als je ideeën hebt voor de inrichting van je eigen leefomgeving moet je wel heel hard roepen om gehoord te worden.

Wijken voor de rijken
Ook het soort woningen dat gebouwd moet worden krijgt veel kritiek. Villa's voor de rijken, terwijl de volkstuinen van de gewone man moeten verdwijnen. Overschie en Schiebroek Zuid met veel verouderde woningen en een achteruitboerende middenstand gaan grenzen aan een gebied van Hollands welvaren. Het zijn wijken die veel lijden onder de uitstoot van schadelijke stoffen van weg- en vliegverkeer. Worden ze van de plannen vanzelf beter?
Ook in andere grote steden is al een aantal jaren een omslag in het bouwbeleid. Gezegd wordt dat de rijken de stad uitvluchten omdat er geen goede woningen voor hen zijn. Daardoor verliest de stad aan draagkracht.
In die visie zijn er meer dan genoeg goedkope woningen. Er wonen alleen mensen in die teveel verdienen. Die moeten doorstromen. Voor hen moeten ook duurdere woningen komen. Uit een onderzoek naar de sociaal-economische kenmerken van de vertrekkers en nieuwkomers van Rotterdam uitgevoerd door het COS (Centrum voor Onderzoek en Statistiek) blijkt dat de stelling ‘sterk vertrekt en zwak komt binnen’ niet opgaat. Het opleidingsniveau tussen beide groepen verschilt niet sterk, maar het zijn vooral jongeren die in de stad gaan wonen en echtparen met kinderen die vertrekken naar een eengezinswoning in Capelle of Spijkenisse. De vertrekkers zijn bovendien niet volledig verloren voor de stad. Ze blijven er shoppen en gebruik maken van de voorzieningen. Ze missen de stad enorm zegt het onderzoek. Natuurlijk kan je een stad niet volbouwen met eengezinswoningen. Maar een stad met veel openbaar groen, een goede sociale structuur, een stad waar mensen betrokken zijn en worden, kan wel een verschil maken!
Bovendien is sinds het begin van de jaren negentig al een omslag aan de gang naar het bouwen van duurdere huur- en koopwoningen ten koste van sociale woningbouw. In het begin heeft het zelfs moeite gekost die woningen aan de man te brengen.
Ook de huren van de sociale woningbouw worden elk jaar hoger, zodat er een meer naar het duurdere segment van de woningmarkt verdwijnt.
Duidelijk is wel dat een leefbare stad niet bereikt wordt met beleid gestoeld op modellen, contingenten en harde doelstellingen, wel met het serieus nemen van de mensen die er wonen. Laten we het heft in eigen hand nemen. Dan wordt ieders land ons land. En niet een land van projectontwikkelaars die denken dat alles met geld te koop is. Of een land van iets ongrijpbaars als de gemeente die naar burgers wil luisteren als hun verhaal in haar straatje past.

Meer informatie: www.ieders-land.nl

<?tr>