Als door een adder gebeten reageerden werkgeversvoorzitters Bernard Wientjes en Michaël van Straalen op het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) waarin duidelijk werd gemaakt dat Nederland één van de meest ongelijke landen in de westerse wereld is. Nog voor het rapport verschenen was, schreven ze een woedend stuk in het FD. De cijfers kloppen niet, men  voert de verkeerde discussie en de analyse van de WRR slaat op vrijwel alle onderdelen de plank lelijk mis, betoogden de heren. Op de inhoud van het rapport van de WRR gaan de twee werkgeversvoorzitters nauwelijks in. In plaats van met argumenten komen ze met het bekende gelamenteer over de steeds maar toenemende lasten voor het bedrijfsleven in de afgelopen jaren. ‘Nederland heeft geen ongelijkheidsprobleem. Wel een groeiprobleem. Ons verdienvermogen is uitgehold door veel te hoge collectieve lasten’, is hun volstrekt niet onderbouwde stelling.

 De werkgeversvoorzitters richten hun pijlen met name op Bas van Bavel, de schrijver van het stuk over de vermogensongelijkheid. Dat is logisch, want op het vlak van de vermogens blijkt Nederland na Polen het meest ongelijke land in Europa. De discussie daarover willen de werkgeversvoorzitters zo snel mogelijk in de kiem smoren. Bij economische ongelijkheid gaat het in Nederland bijna altijd alleen over de inkomens. Die zijn, zoals uit deze studie blijkt, de afgelopen decennia steeds meer uit elkaar gaan lopen, maar niet zo erg als elders, met name in de Angelsaksische landen. Omdat daar de inkomenskloof nog veel méér is gegroeid, kan men in Nederland altijd volhouden dat het hier enorm meevalt, en dat we een heel egalitair land zijn.

Dat beeld valt volkomen weg als je naar de vermogens kijkt. En dat willen Wientjes en Van Straalen voorkomen, daar is hun stuk op gericht. Als er al over ongelijkheid wordt gesproken, dan alleen over inkomensverschillen. ‘Bij een (correctere) vergelijking van vermogens over inkomensgroepen, blijkt dat de 10% hoogste inkomens iets meer dan 30% van de nettovermogens bezitten’, schrijven Wientjes en Van Straalen. Inderdaad: je kan een heel groot vermogen hebben en geen inkomen (dat heb je dan ook niet nodig), of een hoog inkomen en (nog) geen vermogen. Daarom kijken onderzoekers apart naar de ontwikkeling van de inkomens en de vermogens. Dat is wat Wientjes en Van Straalen niet willen, vandaar dat ze zich toeleggen op het optrekken van een rookgordijn.

Voor Wientjes, de voorzitter van het VNO-NCW, de club van grote bedrijven, is dat logisch. Hij en zijn leden hebben geen enkel belang bij een discussie over vermogensongelijkheid en de gevolgen daarvan. Dat Van Straalen zich als voorzitter van  MKB-Nederland zich bij Wientjes aansluit, wekt meer verbazing. Een groot deel van zijn achterban zou juist op vele punten profijt kunnen hebben van de aanbevelingen van de schrijvers van het WRR-rapport. Dat Van Straalen dat niet ziet, geeft aan hoe ondernemend Nederland gedomineerd wordt door de vertegenwoordigers van de grote jongens, hoe Wientjes de baas van de bazen is.

Voor links en vakbondsactivisten is het WRR-rapport een bron van inspiratie. Het geeft een beeld van de omvang van de economische ongelijkheid, gaat in op de nadelige gevolgen daarvan en draagt een groot aantal suggesties aan hoe daar iets aan gedaan kan worden. Er is alle reden om die discussie te voeren. Ondanks, nee juist omdat Wientjes daar niet aan wil.

Het WRR-rapport is hier te downloaden. Degene die (nog) geen tijd heeft om het hele rapport te lezen, kan hier mijn versie downloaden waarin ik de meest opmerkelijke passages heb gemarkeerd. Ook door Oxfam-Novib is een rapport over ongelijkheid uitgebracht dat ook de moeite waard is.

willembos[at]grenzeloos.org