Zowat honderd mensen namen afgelopen zondag 12 december via Zoom deel aan de eerste landelijke bijeenkomst georganiseerd via de website socialisten.org. Het werd een nieuwe stap in de organisatie van SP-leden die kritisch staan tegenover de koers van hun partij, maar in de schoot van de SP geen ruimte krijgen om het gesprek aan te gaan. Het eerste doel: iedereen samenhouden, geroyeerd of niet, en ook enkelen die al eerder zelf uit de SP zijn gestapt of bijvoorbeeld ondertussen onderdak hebben gevonden in Bij1. Alle socialisten zijn welkom.

Is honderd veel? Best wel, want deze honderd mensen bundelen verschillende initiatieven die de laatste jaren in de SP een debat op gang wilden trekken. Het gaat soms om dragende krachten van grote afdelingen, en mensen met diepe wortels in de geschiedenis van de SP. Ook viel op hoe breed de banden zijn overal in het land met mensen die vragen hebben bij de gang van zaken in hun partij.

Linkse stroming in en naast de SP

We hebben dus te maken met een linkse stroming, met één voet in en één voet buiten de SP. De grote meerderheid van de deelnemers zijn lid van de SP, of willen dat zijn. Het is dus tot nader order niet de bedoeling een nieuwe radicaal-linkse groep op te starten, of de basis te leggen voor een nieuwe partij, een soort SP 2.0. De focus blijft liggen bij de SP, in de hoop zo tot iets positiefs te komen. Niet toevallig begon de Zoom met een balans van het SP-congres een dag eerder.
Maar dit kan ook snel veranderen. Het ziet er naar uit dat de deur van de SP gesloten blijft. De leiding van de SP hoopt blijkbaar dat dit initiatief verzandt of verschrompelt tot een radicale splinter. De gemeenteraadsverkiezingen in maart zullen ook een rol spelen in de dynamiek: in enkele steden zou het wel eens lijst tegen lijst kunnen worden.

Om te overleven moet dit netwerk dus willens nillens eigen activiteiten ontwikkelen: actief zijn in de buurten, de bedrijven en de sociale bewegingen, en zo elementen van een politieke agenda ontwikkelen. Dat wordt een interessante mix: hier samen optrekken met de SP, daar alleen, en waar mogelijk in dialoog of discussie met de SP. Je kan de onmiddellijke toekomst van dit netwerk niet los zien van de wisselwerking met de crisis van de SP (die crisis is met de royementen echt niet opgelost).

Rustig aan

Met dit alles is er geen haast. De situatie verschilt sterk van stad tot stad, de dynamiek is niet overal dezelfde. Ook zie je onder de honderd deelnemers aan de Zoom een breed scala aan linkse opinies. Het maakt niet uit. Belangrijk is nu de lokale initiatieven hun eigen dynamiek te laten, en onder elkaar goed te communiceren: de onderlinge banden te versterken zonder modellen op te leggen.
Wat dat betreft was de Zoom een goede start. Wie goed luisterde hoorde verschillende accenten. Soms was het woord en wederwoord, maar alles in een open en vriendelijke sfeer, en een bekommernis iedereen de ruimte te laten. Het was best gezellig, en na de slechte ervaringen in de SP zelf is dat al heel wat.

De gemeenteraadsverkiezingen en daarna

In maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Tot dan zal de focus daar op liggen. Wat daarna gebeurt valt moeilijk te voorspellen. Misschien ontstaat een leefbare autonome socialistische stroming, rond enkele stevige lokale ankerpunten. Nog een landelijke partij op links erbij lijkt echter wat teveel van het goede. De ‘socialisten’ zullen hun plek moeten vinden binnen bestaand politiek links, waarvan de ontwikkeling de komende jaren niet te voorspellen valt.
Omdat de SP de deur dicht houdt kan het geen kwaad ook de banden met Bij1 strakker aan te halen. Daar zitten per slot van rekening al wat oud-SP-ers. Waar je van de SP kan zeggen dat zij vijftig jaar achter loopt op de werkelijkheid, kan je dat van Bij1 niet zeggen. Wat SP-ers van Bij1 scheidt lijken vooral verschillende leefwerelden. Daar kan je niet snel omheen, en de SP heeft teveel goede mensen en politieke kwaliteiten om dat zomaar overboord te gooien. Maar een goed contact met Bij1 is ook nodig, want we zullen de komende jaren alle ‘socialisten’ nodig hebben.