Bejaardenfilms in opmars

Er komen steeds meer films over, met en door oudere mensen. De vergrijzing in de westerse wereld vindt zijn weerspiegeling in de leeftijd van acteurs, regisseurs en publiek. De filmindustrie heeft 'de bejaarde' ontdekt. Steeds meer films hebben ouderdom als onderwerp. Er is een markt voor. Hebben deze films de ouderen iets te bieden? En zijn ze ook geschikt voor 'jeugdige kijkers'?

Vergrijzing
In Nederland is momenteel één op de zes inwoners een 65-plusser. In 1950 was dit nog één op ruim tien. In 2050 zal tussen de 25 en 30 procent ( 1 op de 3 tot 4) van de Nederlanders ouder zijn dan 65 jaar. We worden dus ouder. In andere landen is het niet anders. In Duitsland en Italië is nu al één op de vijf (20%) ouder dan 65. In Japan zelfs 23%, en daar wordt voor 2050 gerekend op 50%! Vergrijzing is een wereldwijd verschijnsel. Europa, Japan en Amerika lopen voorop, maar Azië en Afrika krijgen er zo tegen 2050 evenzeer mee te maken. Industrialisatie, verstedelijking, meer voedsel en betere gezondheidszorg vormen grotendeels de verklaringen voor de toenemende levensverwachting en groei van het grijze volksdeel. Als zich geen al te grote rampen, al dan niet door mensen zelf veroorzaakt, voordoen tenminste. Het is geen wonder dat de westerse filmindustrie deze demografische trend heeft opgepikt. Er zijn immers méér oudere acteurs, regisseurs en natuurlijk potentiële kijkers voor, laten we maar zeggen: bejaardenfilms.

Uitverkocht
Het is al weer ruim 30 jaar geleden dat ik voor het eerst werd geconfronteerd met een bejaardenfilm. Dat was On Golden Pond (1981) over het echtpaar Katharine Hepburn (toen 74) en Henry Fonda (toen 76). Zelfs het optreden van Jane Fonda (toen 43), als dochter van dit stel, vermocht mij niet verleiden om in de bioscoop aan de oever van deze gouden vijver plaats te nemen. En voor Jane had ik, na haar ruimtestriptease en lustorgel-avonturen in Barbarella (1968) én haar solidariteitsacties met Vietnam, best wel een zwak. Nee, een film met en over te veel ouwetjes hoefde voor mij toen niet. Inmiddels heb ik onlangs wél een nu 75-jarige Jane Fonda zien acteren in Tous Ensemble. En ik niet alleen! Beide keren dat ik in de buurt was van Pathé Buitenhof in Den Haag was Zaal 4 met 140 stoelen uitverkocht. Niet helemaal onterecht. Tous Ensemble is een aardige film over 5 zeventigers, twee stellen en een vrijgezel, die besluiten om samen te gaan wonen in een groot huis. Een soort commune moet het worden. Behalve Jane Fonda spelen daarin Geraldine Chaplin (69), Guy Bedos (79), Claude Rich (84) en Pierre Richard (79). Een aantrekkelijke cast bij een thema dat kennelijk aanspreekt: samen wonen en voor elkaar zorgen op je ouwe dag. De film is wat spannender gemaakt door enig overspel in het verleden – de ouwe vrijgezel heeft het ooit stiekem met de twee vrouwen gedaan, dat komt uit en leidt tot verwikkelingen.

Volle zalen
Volle zalen waren er niet zo gek lang geleden ook voor The Best Exotic Marigold Hotel. Een film waarin zeven Britse oudjes overwinteren in een hotel in India. Judi Dench (77), Ronald Pickup (73) en Maggie Smith (79) proberen menshaftig overeind te blijven in een 'hotel met kuren' en een voor hen vreemde cultuur. Amusant.

Even vermakelijk is het regie-debuut van de ook al weer tachtigjarige Dustin Hofman met Quartet. Over een bejaardentehuis voor music in Engeland met o.a. Maggie Smith (nog steeds 79), Michael Gambon (73), Tom Courtenay (76) en Pauline Collins (73). Een echte feel-good-movie met ouwetjes die ondanks verminderde vermogens en vergeetachtigheid nog aardig wat weten te presteren.

Wat meer gelaagd en ernstiger is A Late Quartet, waarin Christopher Walken (70) een cello-speler vertolkt. Naast zijn toenemende Parkinson komen ook jaloezie, machtsstrijd, opoffering en verbittering bij de rest van zijn quartet in beeld.

Nog minder vrolijk is Amour. Jean Louis Trignitant (81) en Emmanuelle Riva (84) spelen een echtpaar waarvan de vrouw een hersenbloeding krijgt en snel aftakelt. Haar man neemt de verzorging voor zijn rekening met zijn laatste krachten. Een ontroerende film van Michael Haneke met als extra het optreden van de immer weergaloze Isabelle Huppert (59) als dochter. Ironisch genoeg speelt in Amour (Liefde) sex geen enkele rol. In alle andere bejaardenfilms komt dit onderwerp wel op de één of andere manier aan de orde.

In Song for Marion zit de sex hoofdzakelijk in de tekst van één van de liedjes die door een Engels ouderenkoor worden gezongen. Deze film is een soort kruising van Amour en Quartet. Met Vanessa Redgrave (76) die als Marion haar laatste lied zingt. Waarna haar man Arthur (Terence Stamp – 75) haar rol in het koor overneemt. Met een lach en een behoorlijk dikke traan.

Sex, plezier en verdriet zitten zeker in Wolke 9. Een Duitse film waarin Inge (70) na dertig jaar huwelijk met Karl (84) een heftige liefdesrelatie oppakt met Werner (76). Met bejaard bloot en vrijen en alles er op en er aan.

Sex
Sex is ook een belangrijk bestanddeel van Les Beaux Jours en van Gloria. In Les Beaux Jours duikt Caroline (Fanny Ardant) na haar pensionering als tandarts op haar zestigste (Frankrijk!) in bed met een dertig jaar jongere ICT-leraar. Ze beleeft met hem heel wat mooie dagen, maar uiteindelijk eindigt ze toch weer in de armen van haar even oude echtgenoot. Een charmante film.

Dat geldt ook voor Gloria. Een film over een gescheiden Chileense vrouw van 58 op zoek naar een nieuwe man. Die lijkt ze aanvankelijk te vinden in Rodolfo (Sergio Hernandez – 68). Ze dansen, vrijen en gaan samen op stap. Het bloot wordt bescheiden en decent in beeld gebracht. Een ode aan het oudere lichaam wordt dat nou niet, maar het is genoeg om de geforceerde preutsheid van het huidige Hollywood achter zich te laten. De film biedt trouwens wel wat meer dan sex. Het toont een veerkrachtige vrouw in het Chili van heden ten dage. Met veel van die typische Chileense muziek, met zijn poëtische teksten. Met op de achtergrond onnadrukkelijk de studenten en scholieren die inmiddels bijna twee jaar strijden voor een rechtvaardiger onderwijs. Een sfeervolle, complete film met een terechte Berlijnse Zilveren Beer voor hoofdrolspeelster Paulina Garcia.

Voor oud en jong?
De meeste bejaardenfilms geven een redelijk positief beeld van de mogelijkheden die oudere mensen hebben. Nergens voor nodig om achter de geraniums te kruipen! Er valt zo hier en daar nog best wat te halen en te doen. Alleen, liefst met anderen. Soms vóór de ander of anderen. Zo lang de voorraad spieren, gewrichten, hersens en hormonen strekt! Daar kunnen alle oudjes (sic) een voorbeeld aan nemen.

Valt er voor jongeren ook nog iets te genieten aan de wassende stroom bejaardenfilms? Het zou kunnen. De meeste van deze films gaan niet alleen over veroudering. Er worden net als in 'gewone' films universele thema's aangesneden. Gevoelens, liefde, haat, sex, lol, ellende, strijd, maatschappij, wereld. Films als Quartet, Amour en Gloria hebben veel te bieden, ook aan een jonger publiek.

Daarbij moeten we wel blijven beseffen dat het gaat om films. Uitsnedes of uitvergrotingen van de werkelijkheid. De zaken worden vaak net wat mooier of lelijker gemaakt dan ze in de realiteit zijn. Een opvallend gegeven is bijvoorbeeld dat vrijwel alle films gaan over oudere mensen uit de hogere middenklasse. Alleen Song for Marion speelt zich af in een gepensioneerd arbeidersmiljeu. Verder bestaan de hoofdpersonen uit voormalige musici, leraren, tandartsen. Voor veel mensen herkenbaar, maar zo'n Caroline uit Les Beaux Jours staat wel mijlenver van een oudere allochtone vrouw uit de Haagse Schilderswijk. Om maar eens wat te noemen. In dat besef zijn deze films toch de moeite waard. Voor oud en soms ook voor jong!

Tags
Soort artikel

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop