Helaas betekent het einde van Berlusconi niet het einde van het model van (burgerlijke) politiek dat hij heeft uitgevonden en geïmplementeerd. Waarom niet? Omdat Berlusconi erin geslaagd is een voorbeeld te stellen door een hele generatie extreem neoliberale en hyperreactionaire extreemrechtse politici te vormen die al bijna de helft van de mensheid regeren of dreigen te regeren, terwijl ze flirten met fascisme als ze zichzelf al niet als fascist uitspreken.

En natuurlijk is Berlusconi's 'prestatie' genoeg om de bewering van veel van zijn huidige lofredenaars te rechtvaardigen dat hij 'zijn stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van zijn land en zijn tijd'. Ze vergeten er echter aan toe te voegen dat Berlusconi 'zijn stempel heeft gedrukt op zijn land en zijn tijd' op dezelfde manier als zijn landgenoot ... Benito Mussolini, met wie Silvio graag werd vergeleken toen hij de teugels van de Italiaanse regering in handen nam na zijn verkiezingsoverwinningen in 1994, 2001 en 2008 ...

Is dat gewoon de opschepperij van een verstokte blaaskaak met een voorliefde voor grote woorden die geen praktisch effect hebben? Zeker niet, als we niet alleen bedenken dat de huidige 'post-fascistische' premier van Italië, Giorgia Meloni, zijn persoonlijke creatie is, maar ook dat Berlusconi er vanaf de eerste dag van zijn politieke carrière voor heeft gezorgd dat de epigonen van Mussolini uit hun naoorlogse jaren zouden komen, eerst door hun leider Gianfranco Fini vice-president van zijn regeringen te maken en vervolgens door zijn partij samen te voegen met die van Fini's fascisten!

Maar Berlusconi heeft zich niet beperkt tot deze systematische 'samenwerking' met de geesteskinderen van Mussolini. Hij heeft iets veel belangrijkers en vreselijk gevaarlijks gedaan: hij heeft Italië zo radicaal veranderd dat hij een heel land en zijn samenleving, Italië, onherkenbaar heeft gemaakt. Zoals we afgelopen september schreven over de Italiaanse verkiezingen waarin Meloni zegevierde,

'Berlusconisme, dat mengsel van neoliberaal cynisme, nouveau riche vulgariteit, racisme en extreem seksisme en een ongeremd amoralisme, heeft zijn tol geëist en blijft zijn tol eisen in de Italiaanse samenleving en stroomt nu door haar aderen.'

Maar Berlusconi's historische belang en extreme gevaar schuilen vooral in het feit dat hij de impact van zijn acties niet heeft beperkt tot zijn eigen land, maar er bewust een internationale dimensie aan heeft gegeven. Zoals Thatcher in de jaren tachtig het neoliberale beleid initieerde en met haar voorbeeld 'legitimeerde', een beleid dat vervolgens door talloze imitators over de hele wereld werd uitgevoerd, zo heeft Berlusconi aan het eind van de twintigste eeuw en het begin van de eenentwintigste eeuw het neoliberale beleid 'uitgevonden', geïnitieerd en 'gelegitimeerd, ' met zijn (zegevierende) voorbeeld, beleid maar ook gedragingen ‒ die gewelddadig anti-arbeider en tegelijkertijd ultrareactionair en obscurantistisch waren, die vóór hem ondenkbaar zouden zijn geweest, maar die nu worden uitgevoerd door tientallen van zijn imitators, groot en klein, over de hele wereld!

In feite is de verspreiding van het politieke model van Berlusconi nu zo wijdverspreid, en zijn zijn wortels zelfs in de metropolen van het internationale kapitalisme zo duidelijk, dat het misschien wel de grootste en meest directe politieke bedreiging voor de mensheid is. Hier is wat we negen maanden geleden over dit onderwerp schreven in een artikel met de welsprekende titel: 'Op weg naar de Bruine Internationale van het Europese en wereldwijde extreemrechts?':

'Modi's India, Poetin's Rusland, Bolsonaro's Brazilië, Orban's Hongarije en binnenkort Giorgia Meloni's Italië en misschien Trump II's Verenigde Staten, het beeld is verre van volledig maar het geeft toch een idee van de ernst van de dreiging die nu boven de mensheid hangt. Deze leiders zijn niet allemaal uitgesproken nostalgici of 'erfgenamen' van het fascisme en nazisme van het interbellum, maar worden verenigd door hun racisme, vreemdelingenhaat, autoritarisme, islamofobie en antisemitisme, hun openlijke afwijzing van de parlementaire (burgerlijke) democratie, hun vrouwenhaat, hun adoratie van fossiele brandstoffen en klimaatscepticisme, hun militarisme, hun minachting voor democratische rechten en vrijheden, hun politieopvatting van de geschiedenis en hun geloof in complottheorieën, hun haat jegens de LHBTQ-gemeenschap, hun obscurantisme en hun diepgewortelde gehechtheid aan het drieluik 'Familie-Patriarchaat-Religie.'

Het is natuurlijk geen toeval dat ze allemaal altijd goede vrienden, bondgenoten en bewonderaars van Berlusconi zijn geweest en dat ze vandaag de dag met elkaar wedijveren in wilde loftuitingen op hun overleden idool en politieke model. Naast de ‒ vaak moorddadige ‒ haat die ze, net als vele anderen, koesteren jegens de arbeidersbeweging, immigranten, alle etnische, seksuele en andere minderheden, degenen die 'anders' zijn en, natuurlijk en vooral, vrouwen, is er nog iets dat hen verenigt en dat een geheel eigen bijdrage is van wijlen Silvio Berlusconi: een heel bijzondere 'esthetische' benadering van het leven die extreme vulgariteit combineert met misdadig gedrag, macho exhibitionismo met de meest primitieve vrouwenhaat! En dat alles terwijl hij geweld en de cultus van geweld cultiveert, gemonopoliseerd door de 'elites', dat wil zeggen door zichzelf, om al diegenen te onderwerpen en te vermorzelen die, in Europa, Amerika en de rest van de wereld, volharden in het verdedigen en opeisen van de meest elementaire democratische rechten en vrijheden...

Concluderend, Berlusconi heeft ons verlaten, maar zijn nalatenschap, die meer gevreesd blijft dan ooit, staat ons niet toe om ons zo te verheugen als we zouden willen op het blijde nieuws van zijn heengaan!

Dit artikel stond op Against the Current. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.