Op een rotonde in het centrum van Jakarta verzamelen zich zo'n 50 mensen voor een wake. Ze dragen kaarsjes, posters en een spandoek. Aanleiding is het bloedvergieten op maandag 8 december; die dag werden in Papoea vijf mensen doodgeschoten door Indonesische veiligheidsdiensten. De slachtoffers maakten deel uit van een groep van een paar honderd mensen die bij een militaire post protesteerden tegen de mishandeling van een schooljongen. De demonstranten meenden de auto van de dader te herkennen en staken deze in brand. Indonesische soldaten en politie-officieren begonnen daarop met scherp in de menigte te schieten. Ten minste vier tieners kwamen om.

Dergelijk geweld is helaas niet nieuw voor Papoea. De Indonesische overheid behandelt de straatarme regio als een kolonie, alleen goed voor het winnen van grondstoffen. Het gebied is thuis aan een van de grootste goud- en kopermijnen ter wereld, Freeport. Freeport is grotendeels eigendom van het Amerikaanse Freeport-McMoRan Inc, de Indonesische regering heeft er een minderheidsbelang in. Enkele jaren lang was Freeport de grootste belastingbetaler van Indonesië, en lokale ordediensten ontvangen 'bonussen' van het bedrijf. De inheemse bevolking van Papoea wordt behandelt als tweederangsburgers. Ze behoren tot de armste bevolkingsgroepen van Indonesië, leven bijna twee keer zo vaak in absolute armoede, meer dan een kwart is analfabeet.

Al decennialang is er in Papoea een kleine, slecht georganiseerde gewapende verzetsbeweging actief die af en toe soldaten en politie-agenten doodt. Die beweging dient de Indonesische overheid regelmatig als goed excuus, ook dit keer. Een vertegenwoordiger van de politie verklaarde dat het leden van deze Organisasi Papua Merdeka waren die begonnen met schieten...

In Nederland stelden een aantal Kamerleden vragen aan minister van Buitenlandse Zaken Koenders over het doodschieten van de vijf Papoea's. De antwoorden zijn een oefening in plichtmatigheid: ja, de minister is op de hoogte van het 'incident', en 'betreurt de doden zeer'. Maar voor de minister meer kan zeggen over moet het onderzoek van 'Indonesische autoriteiten' afgewacht worden. De autoriteiten in kwestie zijn de Indonesische politie die zichzelf nu zal moeten onderzoeken of ze het recht had deze mensen te doden. De conclusie van dat onderzoek staat al van tevoren vast.

De activisten op de rotonde weten dat ook: ze willen een onafhankelijk onderzoek. De nieuwe president van Indonesië, Joko Widodo, voerde campagne als een Indonesische Obama; een en al hoopgevende retoriek en mooie beloftes, weinig inhoud. Het spandoek roept hem op zich uit te spreken. Veel hoop dat hij dit zal doen is er niet. Van de Nederlandse regering hebben de mensenrechtenactivisten en de Papoea's ook weinig te verwachten. Een jaar geleden nam Mark Rutte deel aan een grote handelsmissie naar Indonesië. Een 'groot succes' noemde de Indonesische regering het bezoek. Vijf doden zijn onvoldoende reden om dat soort betrekkingen te verstoren.

Dit artikel verscheen eerder op Konfrontatie.