Al een paar jaar wordt er binnen de SP door een aantal afdelingen, met name Breda, Zaanstad en Rotterdam, aangedrongen op een fundamentele discussie over het thema ‘democratisering van de economie’. Met een speciaal nummer van Spanning, het blad van het wetenschappelijk bureau van de partij leek die discussie er eindelijk te komen. Binnenkort wordt de discussie formeel op de partijraad afgesloten. Door de manier waarop de discussie is georganiseerd en op basis van de nu voorliggende stellingen is het echter de vraag of deze discussie dan iets heeft opgeleverd.

In het speciale nummer van Spanning van december 2012 waarmee de aftrap voor de discussie werd gegeven komt van alles aan de orde. Maar een duidelijke visie op de democratisering van de economie is er moeilijk in te vinden. Een vijftal SP leden die op verzoek van het wetenschappelijk bureau van de partij aanwezig waren geweest op een bijeenkomst ter voorbereiding van het nummer van Spanning schreven na het uitkomen daarvan een kritiek. Toen het na enige tijd duidelijk werd dat de redactie van Spanning dit stuk niet zou plaatsen werd het eind maart op de website van Konfrontatie gezet en daarna door verschillende andere sites overgenomen. Inmiddels is er sprake van dat er alsnog een verkorte versie in het blad Spanning verschijnt.

Ook door anderen werd er op de teksten in de Spanning gereageerd. Grenzeloos hoofdredacteur Alex de Jong legde onder de titel “We worden allemaal beduveld” uit dat de Zeitgeist beweging waarvan in de Spanning de coördinator aan het woord wordt gelaten over Occupy iets minder onschuldig is dan het lijkt en zeker minder democratisch.

Op socialisme.nu betoogt Jeroen van der Starre dat echte democratisering van de economie zou betekenen dat de eigendomsrechten van kapitaalbezitters betekenisloos zouden worden en dat het de vraag is wie dit kan afdwingen en hoe. In een stuk op Konfrontatie spreekt Hans Boot zijn verbazing uit over de voorzichtige aanpak van de vijf SP leden en stelt hij vraagtekens bij de interne democratie in de SP.

In de pers van de SP zelf is van deze, of andere bijdragen aan de discussie niets te vinden. Wel werd er in de afdelingen over het thema gediscussieerd, waarbij over het algemeen een partijprominent de problematiek toelichtte. In een aantal afdelingen werden er ook discussiebijeenkomsten georganiseerd waarin verschillende standpunten over het thema aan de orde kwamen.

Inmiddels is er een ‘kaderkrant’ verschenen met tien stellingen waarin het voorlopige standpunt over het thema wordt samengevat. Deze tekst is (nog) niet publiek beschikbaar. In afdelingsvergaderingen kunnen er amendementen op deze stellingen ingediend worden waarna de partijraad nog voor de zomer de definitieve versie vaststelt.

Verlanglijstje De eerste zinnen van de stellingen geven een duidelijk beeld van dit document. “In de publieke sector is geen plaats voor marktwering…. Gelijke rechten voor alle werknemers in Nederland is van groot belang...De financiële sector dient dienstbaar te zijn aan de maatschappelijke en economische ontwikkeling…. Vitale sectoren voor onze economie laten we niet overgaan in buitenlandse handen... Niet alles wat economisch mogelijk is, is ook maatschappelijk nuttig… De overheid moet meer zeggenschap krijgen over functie, eigendom en waarde van de grond... In een volwassen democratische samenleving hebben mensen invloed op hun woon-, werk- en leefomstandigheden…. De menselijke maat is de schaal van de toekomst…. Goed onderwijs en onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek is van vitaal belang voor onze samenleving en economie…. Internationale samenwerking is van levensbelang….”

Het zal moeilijk zijn om een socialist te vinden die het hier niet mee eens is. Maar het probleem van de tekst is dat het allemaal beperkt blijft tot een soort wensenlijstje. De vraag waarom het in de wereld toch allemaal anders is dan wij socialisten het wensen en welke krachten en machten daar achter zitten komt niet aan de orde. En evenmin de vraag hoe de zaak dan veranderd kan worden. Wat zou de SP als partij of zouden individuele socialisten moeten doen. Daar zou het debat toch over moeten gaan.

Door dit karakter van de tekst lijkt die mij ook nauwelijks zinvol te amenderen. In plaats van de ene wens kan een andere ingevuld worden en de ene formulering kan vervangen worden door een andere, maar dat geeft geen antwoord op de achterliggende vragen en problemen.

Moeten kritische SP leden dan maar met een alternatieve tekst komen? Ook dat lijkt weinig zinvol. Niemand schrijft zomaar even een goede tekst over een dergelijk complex onderwerp. En daar gaat het ook niet om. De bedoeling was juist dat er zich een brede discussie in de partij zou ontwikkelen waarin standpunten uitgewerkt en verduidelijkt zouden kunnen worden en waar gezamenlijk naar nieuwe antwoorden en oplossingsrichtingen gezocht kon worden. De tekst van ‘de vijf’ is daar volgens mij een goed startpunt voor, maar dan moet daar wel over gediscussieerd (kunnen) worden. Helaas heeft de manier waarop de discussie in de partij is georganiseerd een dergelijke aanpak niet bevorderd.