Het succes van Wilders staat niet op zich. Het is een voortzetting en verscherping van de lijn die door Pim Fortuyn werd ingezet. Door de islam als zondebok aan te wijzen weet Wilders de onvrede onder de kiezers te mobiliseren. Door zich niets aan te trekken van parlementaire mores of burgerlijk fatsoen straalt hij een in de Nederlandse politiek ongekende onverschrokkenheid uit.
Daarmee weet hij de thema’s van het debat te bepalen en alle aandacht op zich te richten. Terwijl Wilders, uitspraken over de islam steeds grover en beledigender werden, kropen de meeste andere partijen steeds verder in zijn richting. Op die manier kwam er steeds meer ruimte voor zijn opvattingen.
De onvrede waar Wilders zijn succes op baseert komt niet uit de lucht vallen. Het is een gevolg van de groeiende kloof in de maatschappij tussen een groep die profiteert van de neoliberale globalisering en zij die er de wrange vruchten van plukken in de vorm van de afbraak van sociale voorzieningen; de vervanging van collectieve arrangementen door marktwerking; het uiteenvallen van sociale verbanden en het verdwijnen van onderlinge solidariteit.
Vervolgens wordt die onvrede verder aangewakkerd door de houding van de traditionele politieke partijen.
In plaats van de problemen van de bevolking serieus te nemen, of zelfs maar hun eigen politieke keuzes te verdedigen, verschuilen zij zich stelselmatig achter technocratische argumenten en verwijzen ze naar de ‘economische noodzaak’ de ‘Europese regels’, ‘de noodzaak van hervormingen’ enzovoorts. Ze doen er werkelijk alles aan om de burgers het gevoel te geven dat hun stem er toch niet toe doet. Het is dan ook geen wonder dat bijna de helft van de kiezers thuis bleef.
Deze draai naar rechts vraagt om een offensieve houding van links. Links zal terrein moeten heroveren en een effectief tegenwicht bieden tegen Wilders. Dat doen we natuurlijk niet door zijn probleemstelling over te nemen, maar ook niet door hem alleen maar als racist te ‘ontmaskeren’. We zullen dat vooral moeten doen door ondubbelzinnig de oorzaak van de problemen aan te wijzen, aan te geven dat zijn ‘oplossingen’ geen oplossingen zijn maar onze eigen linkse, antikapitalistische oplossingen en antwoorden naar voren te brengen.
De PVV is voor Nederlands links een probleem dat we net zo min kunnen negeren als de neoliberale hersenspinsels van zogenaamd fatsoenlijk rechts of de hebzucht van managers en directeuren die de economie in de soep gedraaid hebben.
De komende tijd zullen de gevolgen van de economische crisis voor heel veel mensen pas echt merkbaar worden. Dat kan het gehoor voor Wilders nog vergroten als daar geen radicaal ander geluid tegenover staat.
Hoe dat kan hebben de afgelopen tijd de schoonmakers laten zien. Maanden lang al strijden zij voor een betere CAO en in de loop van die strijd zijn ze steeds radicaler en zichtbaarder geworden.
Op het moment dat we dit schrijven is hun strijd nog gaande. Maar hoe deze ook af zal lopen, het is duidelijk dat ze een voorbeeld zijn voor andere sectoren. Vanuit een positie van economische en organisatorische zwakte hebben de schoonmakers in de loop van de maanden grote kracht ontwikkeld. Er zijn weinig sectoren waar mensen met zo veel verschillende achtergronden werken als in de schoonmaak. Hun gezamenlijke strijd heeft ze tot een eenheid gesmeed. Geen betere remedie tegen racistische en religieuze vooroordelen dan gezamenlijke strijd.
Behalve loonsverhoging, betere voorzieningen op het werk en Nederlandse les in werktijd eisen de schoonmakers vooral respect. In feite is dat waar de kiezers ook om vragen. En net als de schoonmakers zullen ze dat niet zo maar krijgen maar zullen ze er voor moeten strijden. Aan links om daar het voortouw in te nemen.