“Het neoliberalisme gaat erg ver in zijn depolitiseringsijver”, stelt de Vlaamse marxist Matthias Lievens in zijn recente boek Socialisme en democratie in de 21ste eeuw. De instabiliteit van de Europese munt en de economische situatie in Griekenland zijn hiervan goede voorbeelden. Niet alleen door Noord-Europese media, ook door Noord-Europese politici wordt de gigantische schuldenlast van de Griekse overheid weggezet als een cultureel probleem. ‘De Grieken’ zijn onbetrouwbaar, werken veel te kort, krijgen niet alleen een dertiende, maar ook nog eens een veertiende maand en mogen ook nog eens vroeg met pensioen. Maar het zijn niet enkel ‘de Grieken’, ook andere Zuid-Europese landen als Portugal, Italië en Spanje, samen PIGS genoemd, zouden er maar een potje van maken.
Toch komt dit beeld weinig overeen met de werkelijkheid. Het is waar dat sommige Griekse werknemers, zoals ambtenaren, een dertiende en veertiende maand krijgen. Echter, het betreft hier enkel het basisloon, wat lager ligt dan het werkelijke loon. Opgeteld komt deze ‘dertiende en veertiende maandsbonus’ overeen met ongeveer één volledig maand salaris. Dit is qua percentage vergelijkbaar met ‘de bonus’ die Nederlandse werknemers krijgen, alleen noemen wij het vakantiegeld.
Hans Boot van de vakbondssite Solidariteit veegt in een recent artikel de vloer aan met de karikatuur die van de Griekse situatie wordt geschetst. “De kloof tussen mythe en werkelijkheid is opvallend groot”, aldus Boot. Zo is de gemiddelde werkweek in Griekenland langer dan het Europees gemiddelde, de gemiddelde pensioenleeftijd hoger dan het Europees gemiddelde en is het aandeel van ambtenaren in de beroepsbevolking lager dan in bijvoorbeeld Nederland.

Pas op het moment dat het Internationaal Monetair Fonds en de Europese Unie akkoord zijn over de honderden miljarden aan leningen en garantiestellingen, zwelt ook in Nederland de kritiek op de rol van speculanten aan. Nota bene het CDA eist in het Nederlandse parlement een onderzoek naar fondsen die tegen de Euro hebben gespeculeerd: “De CDA-fractie wil dat deze bijna-lijkenpikkers nationaal en internationaal aangepakt worden”.
Henk Jager, als hoogleraar internationale economie verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, heeft op BNR Nieuwsradio weinig waardering voor de felle taal van de Nederlandse politici. “Politici hebben de afgelopen tientallen jaren dit soort problemen zelf gecreëerd. Globalisering van internationale kapitaalstromen betekend dat alle beperkingen daarop werden afgeschaft. Men had het gevoel dat dit voor de wereldeconomie, inclusief Nederland, grote voordelen zou hebben. Nu klagen ze over het ontbreken van beperkingen op dit soort gedrag.”

Het zogenaamde reddingsplan voor Griekenland gaat gepaard met het opleggen van neoliberale dogma’s. Er moet grof worden bezuinigd, lonen moeten omlaag, pensioengerechtigde leeftijd omhoog, BTW omhoog en er zal flink gesneden moeten worden in de verzorgingsstaat. Dit is geen reddingsplan, maar Europees beleid gedicteerd door de markt.

Deze plannen leggen de rekening van de crisis eenzijdig neer bij de werkende bevolking en laat het bedrijfsleven buiten schot. Hiermee komen we feitelijk bij de kern van de zaak. De huidige crisis van de euro is niet eenzijdig neer te leggen bij mediterrane lidstaten. Het is een consequentie van een op hol geslagen financiële sector, die wanhopig probeert te doen wat kapitaal altijd doet: streven naar winstmaximalisatie. Is het niet door investeren, dan is het wel door speculatie. De insteek van de recente leningen en garantiestellingen door de Europese Unie is níet om deze markt te beteugelen, maar om deze markt te kalmeren. Maar ja, een verwend kind wil na één snoepje altijd een tweede. Op lange termijn zal het reddingsplan de crisis enkel verdiepen in plaats van oplossen. Het is de Griekse bevolking die betaalt voor het drinkgelach.