Nederland is misschien wel het meest kwetsbare land in Europa als we kijken naar de zeespiegelstijging. In Nederland ligt meer dan een kwart (26%) van het land onder de gemiddelde zeespiegel terwijl in ruim de helft van het land (60%) bij hoog water overstromingsgevaar dreigt. En dat is vooral het westen van het land en langs de grote rivieren waar het merendeel van de Nederlanders wonen en het grootste deel van de infrastructuur zich bevindt. (zie het kaartje hier) Bij een stijging van de gemiddelde zeespiegel met een meter komt meer dan een derde van het land onder de zeespiegel te liggen. (zie het kaartje op pagina 22 van dit document).

Nederland heeft na de watersnoodramp van 1953 met de Deltacommissie het beroemde Deltaplan uitgewerkt waardoor de kusten en de Zeeuwse eilanden nu beschermd zijn. Er vielen toen in Nederland 1836 doden. De ramp gaf een stimulans aan de Nederlandse economie, het BBP groeide in 1953 met 8,4 % en de overheidsuitgaven groeiden met tien procent. De investeringen lagen zestig procent hoger dan in 1952. Wikipedia heeft het over een krachtige positieve impuls voor de Nederlandse economie!

De overheid in Nederland is nu druk bezig om Nederland tegen de komende zeespiegelstijging te beschermen. Het KNMI houdt rekening met twee scenario’s: een opwarming van 2°C zou het zeewaterpeil met 30 tot 60 cm doen stijgen in 2100 terwijl een sterkere opwarming met 4°C een stijging van 40 tot 85 cm zou veroorzaken. Maar de kans is reëel dat de stijging van het zeewaterpeil versnelt tijdens de tweede helft van de 21ste eeuw door het afkalven van het ijs op Groenland en op Antarctica. De Deltacommissie houdt daarom rekening met een stijging van 120 cm in 2100 (ten opzichte van 1990-2000). De Deltacommissie is pessimistisch over de mogelijkheid om de opwarming te beperken en rekent met een opwarming van 6°C (5). Die meer pessimistische (realistische?) visie wordt ook gedeeld door het leger van de VS. Dat rekent met een wereldwijde stijging van 2m in 2100. Ook na 2100 zal de zeespiegel verder stijgen om volgens het KNMI in 2300 een peil te bereiken dat 1 tot 2,5 m hoger zal liggen dan nu.

De technische discussie binnen de deltacommissie is al ver gevorderd. Het beveiligen van woongebieden tegen overstromingen is natuurlijk van levensbelang. Er zullen hogere dijken worden gebouwd, er wordt extra zand opgespoten en men bestudeert hoe je op de beste manier verzilting door indringend zeewater in de polders kan tegengaan. Hiervoor moet de uitstroom van zoetwater vanuit de rivierendelta in zee gegarandeerd blijven. Ook in het IJsselmeergebied zijn waterveiligheid en zoetwater de grootste zorgen.15% tot 20% van de Nederlandse economie is afhankelijk van goed zoetwater. De komende honderd jaar zal het gevecht tegen de verzilting moeilijker zijn dan de verdediging tegen overstromingen.

De nieuwste metingen, gebaseerd op satellietwaarnemingen, tonen een duidelijke versnelling van de stijging van de zeespiegel vanaf 1993. De oorzaak is zowel het thermisch uitzetten van het zeewater als het versneld verlies aan landijs.

Dit brengt dus zeker de noordwestelijke kusten van Europa in gevaar. Maar kijken we even verder naar een andere delta waar veel mensen leven, naar Bangladesh.

De laatste vijftig jaar werd in Bangladesh 4.000 km aan dijken gebouwd. Momenteel wordt 600 km dijk in de Surdaban-delta (waar zich het grootste mangrovewoud ter wereld bevindt) dankzij 400 miljoen dollar steun van de Wereldbank versterkt. Er leven ongeveer 30 miljoen boeren en vissers in de rivierendelta. Ze verhuizen in feite mee met de zandbanken waarop ze leven, al dan niet beschermd door kleine dijkjes. Maar technici uit Nederland en Engeland hebben kritiek op de manier waarop die dijken worden gebouwd. Je ziet dat momenteel de overstromingen erger worden omdat het binnenstromende zeewater door de dijken minder ruimte krijgt. Door dit 'trechter'-effect, en door een veel snellere zeewaterstijging, (16 mm per jaar tijdens hoogtij, dat wil zeggen drie keer meer dan aan onze kust) komt het land van de delta steeds lager te liggen ten opzichte van de zee en worden de bewoners kwetsbaarder.

Bangladesh ligt ook in een gebied dat getroffen wordt door steeds zwaardere moessonregens en cyclonen met hogere windsnelheden. De overstromingen worden nog groter door de systematische ontbossing van de flanken van het Himalaya gebergte en de grote en snelle toevoer van regenwater die dat tot gevolg heeft.

Bangladesh kent al enkele jaren een grote en actieve mobilisatie tegen de klimaatverandering met een jaarlijkse klimaatkaravaan in de hele regio. De gevolgen van de klimaatveranderingen zullen in Bangladesh nog veel harder aankomen dan hier. Daarom moeten wij in Europa de solidariteit met de vissers en de boeren in Bangladesh opbouwen in het kader van klimaat EN sociale rechtvaardigheid.