Oekraïne: de kracht moet van binnenuit komen

Het 'overwinningsplan' van de Oekraïense president Zelensky is een oproep aan externe actoren die laat zien dat de regering het potentieel van interne mobilisatie van alle krachten nog steeds duidelijk onderschat. Tegelijkertijd dreigt het plan zelfs de eenheid te ondermijnen, bijvoorbeeld door toegang tot natuurlijke hulpbronnen weg te geven terwijl de oligarchen beschermd blijven en de lasten van de oorlog op de bevolking worden afgewenteld.

Alleen door een defensie-industrie in publieke handen, socialisatie van kritieke infrastructuur en het beheer van de Oekraïense hulpbronnen ten behoeve van de huidige en toekomstige generaties kunnen we hopen onze vrijheid veilig te stellen. Voor een samenleving die van haar burgers vraagt om hun leven voor haar te riskeren, moet het belangrijkste punt zijn dat het volk een beslissende stem heeft in de toekomst van het land en dat er een fundamenteel respect is voor de menselijke waardigheid.

Het 'overwinningsplan' steunt op het Westen

Helaas staat hierover niets in het 'overwinningsplan' van Zelensky dat eindelijk is vrijgegeven aan de natie. Integendeel, het meest opvallende aan het plan is juist dat het gebaseerd is op een onevenredige afhankelijkheid van het Westen. Op die manier is er een opmerkelijke verschuiving geweest van eerdere emotionele oproepen tot solidariteit naar het lokken van toegang tot onze natuurlijke hulpbronnen en het uitbesteden van de veiligheid van de EU aan onze troepen. Hoewel die visie verre van strookt met onze verheven dromen om herenigd te worden met de 'Europese familie', is het aantoonbaar een meer ontnuchterende benadering, vooral gezien de alomtegenwoordige hypocrisie van de internationale politiek. Maar wat nog vernederender aanvoelt, is dat het vrijwel onmiddellijk wordt verworpen. Waar het eerder mogelijk bleek om het anders onbereikbare te bereiken door constante druk – grenzend aan opdringerigheid – getuigen de nieuwe politieke winden van het feit dat de grens nu is bereikt.

De afhankelijkheid van externe actoren om onze problemen op te lossen is een symptoom van de gekozen politieke koers die onze eigen mensen voor lief heeft genomen en heeft geleid tot een nauwelijks verholen interne kwetsbaarheid. Sotsialnyi Rukh roept op tot een oprechte en openbare dialoog over hoe we hier terecht zijn gekomen en wat we realistisch gezien in de toekomst kunnen verwachten. Strijdbare retoriek van de regering heeft geholpen om verwachtingen te wekken. Maar omdat ze er niet in geslaagd is om de samenleving te verenigen en alle middelen voor het verzet te mobiliseren, is het resultaat nu wantrouwen en teleurstelling.

Na 970 dagen oorlog, met tienduizenden doden, honderdduizenden gewonden en miljoenen ontheemden, zijn de kosten enorm. Weinig families zijn onaangetast door de verwoesting. De hoop die onlangs werd gewekt door een succesvol offensief in de Russische Koersk-regio is vervangen door angst en onzekerheid en een langzame terugtocht in het oosten. Russische troepen dreigen Pokrovsk in te nemen, waardoor de belangrijkste bron van cokes en kolen mogelijk wordt afgesneden en onze metaalindustrie verlamd raakt. Uitgeputte soldaten, die vaak in onderbemande eenheden vechten zonder fatsoenlijke rust en herstel, zijn woedend over de plannen van de regering om vrijstelling of op zijn minst uitstel van betaalde militaire dienst te legaliseren. Ze eisen duidelijkheid over de duur van de militaire dienst. Voor sommigen is de situatie ondraaglijk geworden – bijna 30.000 soldaten hebben zich in de eerste zes maanden van 2024 niet gemeld voor militaire dienst.

Wie zal de soldaten aan het front vervangen?

De vraag blijft: wie zal de soldaten aan het front vervangen? Omdat ze de omstandigheden in het leger kennen, staan burgers niet langer in de rij bij rekruteringscentra en proberen ze in plaats daarvan actief de dienstplicht te ontlopen. Het aantal mensen dat wordt aangegeven voor het ontduiken van de dienstplicht is sinds 2023 verdrievoudigd, en uit peilingen blijkt steevast dat bijna de helft van de ondervraagden dat redelijk vindt.

Oproepen voor burgerplichten klinken hol als de staat openlijk verklaart dat hij zijn burgers niets verschuldigd is. De minister van Sociale Zaken Oksana Zjolnovich verklaarde: 'We moeten alles wat nu sociaal is ontmantelen en het sociale contract over het sociale beleid in onze staat gewoon vanaf nul herschrijven'. De voorzitter van de parlementaire sociale commissie verklaarde dat 'we niet alleen een ministerie van betalingen zijn; Oekraïners moeten meer zelfvoorzienend zijn en minder afhankelijk van de staat'. De problemen worden nog verergerd door de hardhandige wervingsmethoden, waarbij mannen van de straat worden gedwongen en brutaliteit blijkbaar niet wordt bestraft. In 2024 werden er meer dan 1.600 klachten ingediend bij de Ombudsman, maar resultaten blijven uit. Dat het toenemende gebruik van geweld überhaupt zou werken, wordt ondermijnd door verslagen van het slagveld die beschrijven hoe ongemotiveerde, ongetrainde en zelfs ongeschikte rekruten de rest van hun kameraden in gevaar brengen.

De machthebbers schuiven de last door naar de bevolking

Het algemene beeld suggereert dat de heersende elites een bewuste keuze hebben gemaakt om de last van het verzet tegen de Russische agressie af te schuiven op het gewone volk. Stijgende prijzen, dalende lonen en bezuinigingen op de sociale voorzieningen gaan hand in hand met beperkingen op collectieve onderhandelingen, hogere belastingen voor de lage en middeninkomens en voortdurende corruptie – zelfs in de defensiesector. Wat het nog erger maakt, is de voorkeur van de politieke klasse om de mogelijkheid van een ongekende eenheid te negeren die we allemaal ervoeren toen de invasie begon.

In plaats daarvan kiest ze ervoor om verdeeldheid en achterdocht te creëren door de angsten van een getraumatiseerde samenleving uit te buiten en door voortdurend nieuwe interne vijanden aan te wijzen, zoals Russischtaligen, volgelingen van de Moskovische priesters, collaborateurs, Kremlinagenten of homoseksuelen. Oekraïners in de frontlinie worden ertoe aangezet om te wijzen naar de ‘ondankbaren in het achterland’, die op hun beurt de schuld geven aan degenen die 'comfortabel' in het buitenland verblijven.

Dat brengt ons terug bij het 'overwinningsplan' van de president, dat – ondanks al het gepraat over kracht – alleen maar onze zwakheden blootlegt. Sommigen stellen dat dit Zelensky's laatste ultimatum aan het Westen zou kunnen zijn – iets dat gedoemd is om bij voorbaat verworpen te worden – als een manoeuvre in de aanloop naar een ommekeer naar een gedwongen compromis met de vijand. Dat is niet helemaal uit de lucht gegrepen: peilingen wijzen uit dat meer dan de helft van de bevolking bereid zou zijn om te onderhandelen of het conflict te bevriezen als de Westerse steun wordt ingetrokken.

Zal een vredesakkoord leiden tot een duurzame en rechtvaardige vrede?

Maar hoe realistisch is het dat een akkoord met Rusland zal leiden tot een duurzame, laat staan rechtvaardige vrede? Zelfs als we aannemen dat Poetin bereid is om te goeder trouw te onderhandelen, wat verre van zeker is, kunnen dergelijke onderhandelingen gemakkelijk op een mislukking uitlopen, resulteren in een doodgeboren akkoord of gewoon een tijdelijke pauze inlassen voordat de gevechten hervatten.

Erkenning van de annexatie van de bezette gebieden is uitgesloten. Voor de Oekraïners zijn en blijven ze bezet en er is geen manier om de realiteit te verfraaien. Oekraïne achterlaten zonder veiligheidsgaranties, vooral omdat Rusland doorgaat met militaire herbewapening, zou een open uitnodiging zijn voor hernieuwde agressie. In de Oekraïense samenleving ziet 45 procent een onrechtvaardige vrede als verraad aan gevallen landgenoten en 49 procent zou de straat op gaan om te protesteren tegen het compromis. Het enige akkoord dat kans maakt op steun, zij het met een kleine marge, is de beëindiging van de bezetting van de regio's Zaporizja en Kherson, in combinatie met lidmaatschap van zowel de NAVO als de EU.

Omgekeerd lijkt niets minder dan capitulatie en onderwerping te voldoen aan de doelen van het Kremlin in zijn agressieoorlog, zoals Poetin zelf onlangs herhaalde op de BRICS-top in Kazan. Bovendien is er onlangs een driejarige begrotingswet aangenomen in Rusland, waardoor de militaire uitgaven tot recordhoogte zijn gestegen. De grootste fout zou dan ook zijn om diplomatieke inspanningen tegenover militaire steun te stellen. Zonder duidelijke en betekenisvolle solidariteit zullen Oekraïne en zijn bevolking ten val komen – zo niet nu, dan later.

Omdat er geen gemakkelijke of kant-en-klare oplossingen zijn, is het cruciaal om eerlijk te zijn zodat we voorbereid zijn. Als er een staakt-het-vuren komt, zal het misschien niet lang duren, maar elke dag dat het van kracht is, moet worden gebruikt om de veerkracht van onze samenleving te versterken. Buitenlandse investeerders toegang geven tot de Oekraïense natuurlijke hulpbronnen en ons ecosysteem, dat al verzwakt is door jaren van uitbuiting en Russisch ecoterrorisme, is geen haalbare weg. Ongelijkheid, vervreemding en rechteloosheid zullen ons geen veerkracht geven. De onzichtbare hand van de markt – die alles vercommercialiseert en gebaseerd is op kortetermijndenken en winstbejag – zal ons niet sterker maken.

De kern van onze problemen is dat degenen wier werk het land draaiende houdt te vaak over het hoofd zijn gezien en dat hun belangen zijn genegeerd. Hopelijk leren we deze keer onze les. Daarom verklaren wij van Sotsialnyi Rukh openlijk dat we met andere krachten zullen samenwerken om een politieke beweging op te bouwen die ervoor kan zorgen dat de stem van het volk gehoord wordt in de wandelgangen van de macht. Zodra er weer verkiezingen worden gehouden, kan dat ons lot voor vele jaren bepalen.

Dit artikel stond op Solidaritet. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.

Dossier

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop