Een demonstratie tegen ‘massa-immigratie’ afgelopen zaterdag in Den Haag, georganiseerd door PVV-aanhanger ‘Els Rechts’, eindigde in een spoor van vernieling, geweld en een aanval op het kantoor van D66. Politieke partijen die afgelopen week nog een voorbeeld namen aan Trump door ‘antifa’ als terreurorganisatie aan te merken, proberen afstand te nemen nu hun achterban zich net zoals Trump’s aanhang gewelddadig manifesteert. 

De demonstratie zaterdagmiddag was aangekondigd door ‘Els Rechts’, een christelijke PVV-influencer. Volgens haar website is 'Iedereen die Timmermans niet als minister-president wil, […] welkom.' De demonstratie richtte zich vooral tegen 'de eindeloze instroom van asielzoekers die onze veiligheid en leefbaarheid onder druk zet'. Extreemrechtse hooligangroepen hadden al aangekondigd te zullen komen – iets wat Els aanmoedigde met likes en enthousiaste reacties op Facebook en selfies op de dag zelf.

In de aanloop naar de demonstratie werd er online voorgesorteerd op een confrontatie met antifascistische groepen, die via sociale media veelvuldig bedreigd werden. Maar doordat deze groepen opriepen aan te sluiten bij het ‘de straat op’ protest, bleven in Den Haag alleen de gebouwen van de parlementaire politiek, journalisten en politie over om hun haat op af te reageren. Terwijl de linkse demonstratie in Amsterdam rustig verliep, trokken meer dan duizend gewelddadige fascisten door Den Haag, vielen journalisten aan en belaagden het D66 kantoor.

Fascistisch karakter

Over de aard van de aanwezige groepen bestaat geen twijfel. Fascisten plaatsten trots filmpjes online waarin ze hitlergroeten brachten, sieg heil riepen, en met VOC- en prinsenvlaggen zwaaiden. Aanwezig waren onder andere het fascistische Voorpost en Defend NL, onderdeel van een nieuw Europees fascistisch netwerk Defend Europe. Terwijl sommige delen van extreemrechts trots zijn op het feit dat ze zich zo schaamteloos gewelddadig hebben kunnen vertonen in Den Haag, en zelfs oproepen voor een herhaling in Amsterdam, trekken andere delen hun handen ervan af door de schuld van het geweld in andermans schoenen te schuiven.

Zo verspreidde organisator ‘Els Rechts’ na afloop de complottheorie dat het stiekem antifascisten geweest zouden zijn die het geweld pleegden om rechts in een kwaad daglicht te zetten. Hierbij gebruikmakend van de posts van een nep AFA-account, dat waarschijnlijk wordt beheerd door de ex van een actieve neo-nazi. Andere complotdenkers zoals FvD Europarlementariër de Graaff en BBB-senator Daghijsels wezen naar de ‘deep state’ die erop uit zou zijn om extreemrechts te delegitimeren.

Extreemrechtse partijen in de Tweede Kamer keurden het geweld krampachtig af, terwijl zij hier al jaren de voedingsbodem voor creëren. Eerder zagen zij het geweld tegen onder andere de antiracisme-activisten van KOZP, opvang van vluchtelingen en Palestina-activisten als vormen van ‘volksverzet’. Zo stelde PVV-leider Geert Wilders dat Jenny Douwes een koninklijke onderscheiding verdiende voor het blokkeren van een snelweg en het verhinderen van een antiracisme-demonstratie. Extreemrechtse partijen keuren het geweld deze keer alleen maar af, omdat het hen in de aanloop naar de verkiezingen niet goed uitkomt.

Deze afkeuring is een momentopname. Dit geweld is een logisch uitvloeisel van hun haat en complottheorieën en het lijkt een kwestie van tijd voordat partijen zoals de PVV en FvD ook dit geweld zullen omarmen zoals ook hun voorbeeld Trump deed na de gewelddadige bestorming van het Capitool.

Witwassen

Net zo snel de extreemrechtse demonstratie uitliep op fascistisch geweld, zo snel begon ook de poging om beiden uit elkaar te trekken. Media speelden in deze normalisering van fascistisch geweld een centrale rol. Zo wist de NOS voor het achtuurjournaal een paar niet gewelddadige racisten te vinden voor een interview om vervolgens te concluderen dat het hier eigenlijk om twee (grote) protesten zou zijn gegaan: een vreedzame groep en een agressieve groep die vooral wilde rellen. Alsof beiden niet met elkaar verweven waren.

Terecht stelde D66-leider Rob Jetten dat pogingen om de gewelddadige rechtsextremisten als ‘relschoppers’ of ‘hooligans’ te typeren hun politieke karakter verhult. Een van de belagers van het partijkantoor droeg een FvD-vlag. De afgelopen decennia is racistisch en extreemrechts gedachtegoed steeds verder genormaliseerd. Dit geldt ook voor de netwerken van voetbalhooligans. Hooligans van voetbalclubs zoals Feyenoord en ADO Den Haag hebben een lange geschiedenis van extreemrechts geweld en intimidatie – wat ook al naar boven kwam tijdens de coronalockdowns. Zij spraken af hun clubrivaliteiten naast zich neer te leggen en zich te verenigen in hun gedeelde vreemdelingenhaat.

VVD-minister van Financiën Eelco Heinen gebruikte zijn bezoek aan de extreemrechtse omroep WNL zondag ook om het politieke karakter van de rellen te bagatelliseren. Niet de sieg heil roepende deelnemers aan de rellen, maar Rob Jetten zou met zijn commentaar deze rellen ‘politiseren’. Het laat zien dat de draai naar extreemrechts in de VVD breed wordt gedeeld: de partij maakte een PVV-kabinet mogelijk, wil nog steeds liever met extreemrechts in zee dan met het neoliberale midden en stemde vorige week voor een motie om ‘antifa’ op de terreurlijst te zetten. De VVD gaf daarmee rugdekking aan de fascisten die zaterdag de straat op gingen in hun ‘fuck-antifa t-shirts en die ‘waar is antifa?’ scandeerden.

Linkse reactie

Het fascistische geweld in Den Haag is een wake-up call voor links. Het is bemoedigend dat verschillende linkse politici het gevaar van extreemrechts onderkennen en zich afgelopen weekend scherp uitspraken. Zo schreef PvdD-lijstrekker Esther Ouwehand terecht: ‘Dit is fascisme. Dit zijn geen tijden om stil te zijn.’ En SP-lijsttrekker Jimmy Dijk: 'Extreemrechtse hordes trekken door Den Haag. Rechtse partijen zijn er snel bij om het geweld te veroordelen. Maar mensen worden al jaren door hen verdeeld en opgejut.'

Na de stilte over de geleidelijke institutionalisering van extreemrechts de afgelopen decennia is deze linkse veroordeling ontzettend welkom. Het zou niet alleen de basis moeten zijn voor een politieke positionering in de aanloop naar de verkiezingen, maar ook aanleiding moeten zijn om het te hebben over het karakter van fascisme. Zo heeft Dijk gelijk als hij zegt dat extreemrechts kan groeien op het moment dat er geen geloofwaardig links alternatief is, maar het racisme van de PVV wordt ook gelegitimeerd wanneer andere partijen delen van hun agenda overnemen door minder vluchtelingen op te willen vangen of arbeidsmigranten als werkelijke probleem te bestempelen.

Dit gevaar van extreemrechts zal na de verkiezingen niet minder worden. Wilders trapte de verkiezingscampagne af door te spreken tijdens een anti-vluchtelingenprotest in Helmond. ‘Els Rechts’ en Thomas Daveson van de neofascistische Geuzenbond die een maand geleden opgepakt werd op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag waren hier ook bij. Mocht de PVV na de verkiezingen geen onderdeel vormen van het kabinet, zal Wilders deze fascistische straatbeweging proberen te gebruiken om alsnog zijn zin door te drijven. Hij zal zich niet alleen gesterkt voelen door de opstelling van de rechtsextremist in het Witte Huis, maar ook door de massale extreemrechtse mars in Londen twee weken geleden.

Om de opmars van extreemrechts tegen te houden is een sterke antifascistische beweging op straat nodig – geen verdere militarisering van de politie en ME (die vooral tegen linkse activisten ingezet zal worden). Hierbij kunnen we voortbouwen op de massale demonstratie tegen racisme en fascisme in maart en de protesten afgelopen zomer in solidariteit met vluchtelingen. Het is belangrijk dat we hierbij verschillende sociale bewegingen samenbrengen zoals die in solidariteit met de Palestijnen, tegen de klimaatcrisis en voor feminisme. ‘Antifa’ is geen aparte organisatie, maar wij zijn allemaal antifascisten.

Overgenomen van Socialisme.nu.