Carmela Negrete sprak met de feministische activiste Hanna Grzeskiewiez over de toenemende aanvallen op het recht op abortus in Polen.

CN: Het feministisch collectief ‘Dziewuchy Berlin’ waarschuwde voor de precaire situatie van de Poolse vrouwen nu de toegang tot abortus door de coronacrisis nog meer beperkt wordt. Wat is het verband tussen de pandemie en toegang tot abortus?

HG: Er worden in Polen per jaar een duizendtal abortusingrepen uitgevoerd. Maar deze keuze is enkel mogelijk in een zeer beperkt aantal gevallen, daarom gaan veel vrouwen voor de ingreep naar het buitenland: naar Groot-Brittannië of Duitsland bijvoorbeeld – terwijl ook duizenden abortusingrepen jaarlijks gecriminaliseerd worden en in illegale omstandigheden uitgevoerd. Maar als gevolg van de coronacrisis zijn de grenzen nu gesloten en dat treft de vrouwen die de beslissing over hun lijf en leven niet meer kunnen nemen.

In welke omstandigheden wordt in Polen abortus uitgevoerd?

Abortus is alleen mogelijk in drie gevallen: na een verkrachting, wanneer de gezondheid van de vrouw in gevaar is of als de foetus dodelijk ziek is. Bijna alle abortus ingrepen gebeuren in Polen op deze basis.

Maar al voor de coronacrisis probeerde de rechtse regering de situatie nog moeilijker te maken voor de betrokkenen?

De poging om abortus in Polen volledig te verbieden begon al in 2016. Hiertegen waren er grote betogingen. Twee jaar later werd opnieuw gedebatteerd en werd een wet voorgesteld om in het derde geval (een dodelijk zieke foetus) abortus te verbieden.

Oorspronkelijk verwees de wet naar overlegcomités en indien hij werd goedgekeurd zou dat de facto neerkomen op een totaal verbod. Daarbij zou ook seksuele opvoeding op school verboden worden en met drie jaar gevangenis strafbaar worden gemaakt.

Het project kwam van een uiterst-rechtse zeer religieuze burgerorganisatie genaamd ‘Leven en Familie’. Volgens opiniepeilingen is de meerderheid van de bevolking tegen deze wet en ondersteunt ze zelfs de legalisatie van abortus.

In oktober hadden we in Polen verkiezingen en door het resultaat hiervan moeten alle bestaande wetsvoorstellen binnen de zes maanden opnieuw besproken worden. Midden april werd het ontwerp van wet in eerste lezing door het parlement aangenomen. Het is nog niet duidelijk wat de volgende stap zal zijn.

Konden jullie in de huidige omstandigheden betogen tegen deze nieuwe toename van de repressie?

Ja, er was protest online. Het collectief ‘Dziewuchy Berlin’ heeft ook een bijeenkomst gehad aan de Warschauer Brücke in Berlijn Friedrichshain, daarbij zwaaiden we met zwarte paraplus als protest symbool – we respecteerden de sociale afstand en gebruiken natuurlijk mondmaskers en we droegen spandoeken en vlaggen.

Het was belangrijk voor ons om onze tegenstand en onze eisen naar voor te brengen – bijvoorbeeld de legalisatie van medische abortus thuis – op een creatieve en zichtbare manier, ondanks de quarantaine.

In Polen vormden we een stoet met auto’s en blokkeerden we de straten in het stadscentrum van Warschau. Vrouwen protesteerden ook in de wachtrijen bij supermarkten. Je moet weten dat de beperkingen door de coronapandemie in dat land zeer streng zijn, mensen moeten buiten de winkels wachten op afstand van elkaar.

Voor ons waren deze acties een succes, hoewel het resultaat een bittere nasmaak heeft: de wet is niet aangenomen, maar ook niet verworpen.

Wat is het collectief ‘Dziewuchy Berlin’?

De groep werd vier jaar geleden opgericht toen het debat in Polen over een verbod op abortus begon. Sindsdien voeren we campagne voor het zelfbeschikkingsrecht van de Poolse vrouwen. We proberen in Berlijn de aandacht te trekken voor hun situatie, we organiseren lezingen, straatacties en doen aan netwerking met andere feministen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in  het Duits in Die junge Welt en werd door Emily Pollak naar het Engels vertaald voor The Left Berlin. Nederlandse vertaling: Marijke Colle.