Le sardine, de sardines, de naam van een gloednieuwe Italiaanse basisbeweging die de piazza’s van Italië aan het vullen is met burgers die Salvini en co niet lusten. Piazza’s als sardineblikjes met opeengepakte massa’s van mensen die samen roepen dat ze genoeg hebben van Salvini en diens uiterst-rechtse Lega. Het is begonnen met Bologna en enkele kleinere steden van Emilia Romagna en breidt zich uit naar de rest van Italië.

Bella ciao

Het startte op vrijdag 15 november in Bologna als een protest tegen de conventie van de Lega in de PalaDozza die plaats heeft voor 5570 personen. De jongeren die dit organiseerden wilden dat cijfer overtreffen. Ze kregen op de Piazza Maggiore 12.000 mensen bijeen die allemaal samen ‘Bella ciao’ zongen, hét liet van de anti-fascistische weerstand. In het nabije Modena kwamen maandag in de gietende regen 7000 mensen op de Piazza Grande. Andere steden van Emilia Romagna, zoals Parma, Reggio Emilia, Rimini, Ferrara, volgen. En ook de rest van Italië: donderdag sardines in Sorrento, nadien volgen Palermo, Perugia, Firenze, Napels, Milaan, Turijn, Rome… Waarom het in Bologna begon: De Lega hoopt bij de regionale verkiezingen van 26 januari de regio Emilia Romagna binnen te halen. Die regio en Bologna zijn zowat het rode hart van links Italië. Toen links in 2000 Bologna verloor (en later wel terugwon) was dat een enorme schok. Na de verpletterende zege onlangs in het nabije Umbrië, rekent Salvini op een herhaling in Emilia Romagna. Op die conventie vorig weekend in Bologna stelde Salvini zijn kandidate, Lucia Borgonzoni voor. Peilingen wettigen het optimisme van de Lega. In de strook van steden van Rimini tot Parma, staan PD en “links” sterk. Maar de alliantie van Lega, neofascistische Fratelli d’Italia en Berlusconi’s Forza Italia (EVP), compenseren dat ruimschoots met hun overwicht in de rand van het gewest.

Basis

Precies omdat de kans op een Lega-zege dus reëel is, vonden vier jongeren die elkaar via Facebook troffen, dat er dringend een nieuw antwoord op triomferend uiterst-rechts moet komen. Een nieuw, omdat er van de bestaande politieke bewegingen, waaronder de nu weer regerende Democratische Partij (PD), geen enkele dynamiek uitgaat. Zowel in de oppositie als in de regering – samen met de Vijfsterrenbeweging M5S – lijkt de PD levenloos. Die vier dertigers – Andrea, Giulia, Mattia, Roberto – vinden dat er eindelijk weerwerk moet komen vanuit de samenleving en dat de piazza’s daar de beste plaats voor zijn. Geen vlaggen, geen partijsymbolen, geen beledigingen, was het ordewoord. “We moeten met zoveel zijn, dat de piazza wel een sardinedoos lijkt”. Vandaar de sardine. Maar de sardine ook als een stille vis tegenover het populistisch verbaal geweld. De vier publiceerden donderdag een “manifest” waarin ze Salvini en aanhang laten weten “dat het feest gedaan is; er is al te lang met de sentimenten gespeeld, we hebben u te lang laten betijen”.

Sterren

Massabewegingen naast grote partijen en vakbonden, Italië heeft er al heel wat gekend. De nu meeregerende Vijfsterren is ook begonnen met spontane massabijeenkomsten op piazza’s waar stichter Beppe Grilla steeds luider en vulgairder ‘vaffanculo’ (fuck off) riep. Hij beloofde een ‘Vaffa day’ waarop men al die verafschuwde politici naar huis zou sturen. Vijfsterren maakte optimaal gebruik van het Internet om die boodschap te verspreiden en er grote verkiezingssuccessen mee te boeken – 25 % in 2014, 33 % in 2018. Nu staan de Vijfsterren met pijn in het hart te kijken hoe anderen het initiatief nemen om de piazza’s te vullen, terwijl bij hen het enthousiasme na anderhalf jaar regeren, met partnerruil, ver zoek is. Vertwijfeld vragen de Vijfsterren zich af of ze bij die cruciale regionale verkiezingen kartel moeten vormen met de PD of koppig zichzelf moeten blijven. De ervaring van Umbrië – waar ze een gezamenlijke kandidaat hadden met de PD – werd een fiasco. M5S is bovendien erg slecht geplaatst om mee te doen aan een beweging tegen de populisten van Salvini, ze hebben er meer dan een jaar mee geregeerd.

Leegte

Een Italiaanse massabeweging zonder vlaggen of partijsymbolen, wat een contrast met de massabetogingen van de voorbije 70 jaar. Het zet des te meer de zwakte in de verf van niet alleen de PD of links, maar ook die van de vakbonden. Sardines alleen kunnen die leegte niet opvullen, maar hun mobilisatie kan beslist helpen om het tij in Italië te keren, want dat is hoogdringend.