In het 300^e  commentaar van Solidariteit (webzine voor een strijdbare vakbeweging) blikt hoofdredacteur Hans Boot onder de kop ‘Herhalende werkelijkheid’ terug op de ontwikkeling van de vakbeweging en met name op een paar jaar Nieuwe FNV. De ‘kritische balans’ van Boot valt niet erg positief uit, voor hem is het glas vooral half leeg. Maar het is de vraag of deze benadering bijdraagt aan de opbouw van een strijdbare vakbeweging en met name of ‘de grote les’ die hij jonge vakbondsleden mee wil geven niet precies de verkeerde les is.

Boot begint met de constatering dat de vakbeweging in Nederland net als in andere ontwikkelde landen een moeilijke tijd doormaakt: een dalende organisatiegraad, een relatief hoge werkloosheid, een neoliberalisme dienende staat en een rechts ideologisch sociaal en politiek klimaat. En, zo vervolgt hij: In Nederland komt daar nog bij een zwakke positie in bedrijven en instellingen, een ondervertegenwoordiging in de spitssectoren, weinig weerwoord en invloed op ingrijpende veranderingen in arbeid en productie, een afnemende belangstelling van en samenwerking met linkse sociale bewegingen en een geringe openbare aanwezigheid en daarmee zichtbaarheid voor leden en niet leden.

Maar hij ziet ook positieve ontwikkelingen: acties in verschillende sectoren, ook al zijn die defensief en op zichzelf staand. De reorganisatie van de FNV tot een (onvolledig) ongedeelde vakbond met een  ledenparlement, ook al omschrijft hij dat als een afstandelijke structuur en een besloten democratie, waar de bestuurders de dienst blijven uitmaken en ernstige meningsverschillen achter de deur blijven en de ‘kloofdichters’ de aanjagers van de een vernieuwende FNV knarsetandend hun strijd voor een ware progressieve vakbond zien verwateren.

Maar hij vind de bemoeienis van de FNV met TTIP een aangename verassing evenals de FNV vluchtelingenkrant, ook al heeft hij twijfels of met de daar ingenomen standpunten ook echt iets gedaan wordt en hij noemt Young & United belovend en inspirerend. Waar hij op laat volgen: ‘Grote les, uit eigen ervaringen: blijf buiten de mangelende structuren, opvattingen en werkwijzen van de FNV, houd de strategie over overleg en overreding ver weg, sta op onvoorwaardelijke zelfstandigheid en koester de Zichtbaarheid.’

Grote les

Het is die grote les uit eigen ervaring die mijns inziens het meest typerend is voor Boots benadering van het vakbondswerk en de uitzichtloosheid daarvan. Hou je vooral afzijdig van de rest van de bond en doe je eigen ding is zijn advies aan de jonge garde. Mijn advies zou precies het tegenovergestelde zijn: laat je niet opsluiten in je eigen groepje, bemoei je met het hele vakbondsbeleid, maak gebruik van de structuren en faciliteiten van de bond en ga met andere groepen in overleg en ga ze overreden.

Mijn advies is gebaseerd op mijn ervaringen in de vakbondspraktijk van de afgelopen jaren. Die (beperkte) praktijk bestond vooral uit de deelname aan de FNV werkgroep handelsverdragen, in de wandeling de TTIP groep. De bemoeienis van de FNV met TTIP en de steun aan het verzet tegen dit vrijhandelsverdrag van de ‘big business’, wordt door Boot een aangename verrassing genoemd en het is het enige positieve punt in zijn stuk waar geen maar… op volgt.

Als er echter een actiepunt van de FNV is dat tot stand is gekomen doordat mensen de grote les van Boot in de wind hebben geslagen en wel hebben gewerkt vanuit de door hem zo afgekeurde ‘posities met beleids- en/of bestuursverantwoordelijkheid’, is het wel TTIP.

Want, wat Boot als een aangename verrassing ziet is het resultaat van het langdurige volhardende overleg en overreding in de mangelende structuren van de FNV, door mensen die in het ledenparlement, de commissie internationale zaken van het ledenparlement en in het algemeen bestuur van de FNV zitten omdat ze beleids- en bestuursverantwoordelijkheid niet uit de weg gaan. Gesteund door een groep kaderleden uit het hele land, een zeer deskundige en gedreven beleidsmedewerker en anderen uit de werkorganisatie.

Het besluit van het ledenparlement van maart 2015 dat het gevolg was van een langdurig proces van overreding in verschillende structuren van de FNV was niet alleen belangrijk omdat er ondubbelzinnig stelling werd genomen tegen TTIP, CETA en TiSA, maar vooral omdat het niet bij een papieren besluit bleef, maar de FNV zich ook actief inschakelde in de stop TTIP coalitie, er geld en faciliteiten voor beschikbaar kwamen en er een werkgroep van kaderleden werd gevormd om hier mee aan de slag te gaan.

En die ontwikkeling stond natuurlijk niet op zich. De verandering van het FNV- standpunt over TTIP en andere EU-handelsverdragen kan niet los worden gezien van de verandering van het standpunt van de FNV over de EU na de uitvoerige discussie daarover in het ledenparlement en andere FNV-structuren eind 2013 begin 2014.

Sociale bewegingen

Inmiddels heeft de FNV-werkgroep handelsverdragen model gestaan voor een vergelijkbare landelijke klimaatwerkgroep die net als de TTIP-groep nauw samenwerkt met andere sociale bewegingen. Ik geloof dan ook niet dat Boot gelijk heeft met zijn opmerking dat er binnen de FNV sprake is van een afnemende belangstelling van en samenwerking met linkse sociale bewegingen. Dat geldt in ieder geval niet voor de milieubeweging en andere bewegingen die zich bezighouden met internationale handelsverdragen en klimaat.

Natuurlijk is ook het FNV TTIP-glas niet meer dan half vol. Een werkgroep van 20-30 actieve kaderleden en de organisatie van tientallen interne en publieke bijeenkomsten over TTIP en de deelname van de FNV aan manifestaties en demonstraties maken niet dat alle ruim een miljoen FNV leden zich massaal in de strijd tegen TTIP storten. De komende tijd zal er nog heel veel werk verzet moeten worden, om het anti-TTIP standpunt binnen en buiten de FNV uit te dragen en te versterken. En daar zal het niet bij blijven. We gaan als werkgroep ook de discussie aankaarten over de vraag hoe de internationale handel er dan volgens ons wel uit zou moeten zien, en welke eisen we daar aan moeten stellen. Met andere woorden we gaan de discussie voeren over hoe het internationale kapitalistische systeem functioneert en hoe wij ons daar tegenover op moeten stellen.

Natuurlijk is er voor kritische en strijdbaren vakbondsleden nog heel veel te mopperen en vooral heel veel te doen. De nieuwe FNV is geen ideale vakbond, (een ideale vakbond bestaat niet want we leven niet in een ideale wereld en in een ideale wereld is er geen vakbond nodig). De structuur van de nieuwe FNV met een door de leden gekozen ledenparlement is uniek in de wereld, in ieder geval voor een landelijke vakbeweging van deze omvang. Maar er valt nog heel veel aan het functioneren te verbeteren. Op (bijna) al zijn punten van kritiek heeft Boot gelijk. Maar de vraag is hoe gaan we dat proberen te verbeteren. Door de nieuwe jonge leden die nu via Young & United binnen komen op te roepen vooral afstand te houden van de structuren en werkwijzen van de FNV of door ze op te roepen daarin actief te worden en samen met anderen hun verantwoordelijkheid te nemen en door te gaan met het democratiseren en strijdbaarder maken van de bond. Ik kies voor het laatste.