Op 28 juni 2020 vond alweer het 8^e Grenzeloos Gesprek plaats. Vanwege het rondwaren van het corona-virus werd ook dit Gesprek online gevoerd. Ditmaal over de vakbeweging. Vergeleken met het 7^e Gesprek, over rechts-extremisme, waren er nu wat minder deelnemers: 14 in totaal. Gespreksleider en gastheer was wederom Paul Mepschen. Hij verwelkomde als inleiders:

-        Luisa Moreno Ruiz (FNV-activiste in de campagne voor een minimumloon van 14 Euro minstens) en

-        David Baele (werkzaam voor het Algemeen Belgisch Vakverbond ABVV in de textiel-sector).

 Bonden in crisis

Paul schetst kort de huidige corona-tijd waarin vooral kwetsbare groepen als vrouwen, mensen van kleur en jongeren onder druk komen terwijl de vakbeweging, die hen moet verdedigen, zelf in crisis is.

Luisa Morena Ruiz herkent dit beeld. Het gaat niet echt geweldig met de vakbonden. Er is ledenverlies en bij jongeren hebben de bonden geen goed imago. Maar er zijn kansen. De corona-crisis ontluistert het neo-liberale verhaal van ‘ieder voor zich’ en brengt het belang van solidariteit naar boven.

David beaamt dit. Hij voegt toe dat de corona-crisis de tegenstelling tussen arm en rijk verscherpt en bijvoorbeeld de gezamenlijke strijd voor een beter inkomen weer op de agenda zet.

Aantasting democratie

Paul legt vervolgens de vraag voor of de economische crisis niet tevens een bedreiging vormt voor het voortbestaan van de democratie.

Luisa Morena Ruiz onderkent dit gevaar. Daarom moeten de vakbonden ook keihard werken aan een groter politiek bewustzijn. Cruciaal is tevens het activeren van de achterban. Het idee dat ‘de bond het wel regelt’ is een levensgrote valkuil.

David merkt op dat met corona als argument nu al de democratie en allerlei rechten worden weggeduwd. Als je dat op zijn beloop laat, zullen steeds meer mensen vluchten in de armen van extreem rechts.

Verdeeldheid

Paul: doen de bonden wel genoeg aan de verdediging van migrantenarbeiders?

Luisa Morena Ruiz wijst op de acties van de FNV voor de Poolse arbeiders die werken in de vleesverwerkingsindustrie. Wél moet voortdurend gewaakt worden voor pogingen om Nederlandse en buitenlandse arbeiders tegen elkaar uit te spelen. Verdeeldheid moet je aanpakken.

David ziet hier een probleem. In sommige Vlaamse steden heeft extreem rechts een aanhang van 40%. Hij merkt dat ook bij arbeiders op de werkvloer. Zij voelen zich vaak in de steek gelaten door traditioneel links, dat is mee gaan varen op een neo-liberale koers. Mogelijk is de campagne voor een minimumloon van minstens 14 Euro per uur een kans om autochtonen en migrantenarbeiders te verenigen. Daar hebben beide groepen belang bij.

Als Paul veronderstelt dat het vooral de middenklasse is die naar rechts neigt, sputtert Luisa Morena Ruiz tegen: Qua stemgedrag is dat opschuiven naar rechts van de middenklasse zeker zichtbaar, maar onder de arbeiders die vaak niet meer gaan stemmen wint extreem rechts gedachtengoed zeker ook terrein.

Jongeren

Dan vraagt Paul hoe de vakbeweging jongeren wat meer kan aanspreken.

Luisa Morena Ruiz denkt dat het nodig is om samen met jongeren naar nieuwe perspectieven te zoeken.

David werkt in de textielsector vooral met oudere arbeiders. De textiel is voor veel jongeren te vies en te zwaar. Misschien kunnen we ze beter opzoeken op plekken die hen meer aanspreken, zoals de klimaatbeweging en de anti-racisme-strijd en daar bij ze aansluiten.

Verscherping van de crisis

Paul oppert dat de crisis nog erger kan worden en dat de aanval op de posities van de arbeidersklasse verhevigd zal worden.

Luisa Morena Ruiz verwacht inderdaad meer werkloosheid en loonsverlagingen. En er zal via de onderbuik getracht worden nog meer verdeeldheid binnen de klasse te veroorzaken.

David zag in de periode van maart t/m mei al dat in essentiële sectoren, zoals de chemie, gekozen werd voor ‘economie boven gezondheid’. Er moest gewoon worden doorgewerkt. En hij rekent op verslechteringen in beloning, arbeidstijden en veiligheid op de werkplek. Daar moeten de bonden ‘zwaar aan tillen’, eisen stellen en opkomen voor arbeiderscontrole in de bedrijven.

Op verzoek van Paul levert ook de ‘aanwezige’ FNV- vakbondsveteraan Wim Balthussen een korte bijdrage. Hij ervaart dat in ‘zijn’ agrarische sector nu nog duidelijker allerhande ellende en tekortkomingen aan het licht komen. Menig uitzendbureau zorgt voor belabberde behuizing, beroerd vervoer en wankele werkomstandigheden.

Discussie

In het ‘open gedeelte’ van dit Grenzeloos Gesprek komen diverse onderwerpen uit de inleidingen terug. Het meest prominent is het thema van verschillen en conflicten binnen de arbeidersklasse. Is het wel zo verstandig om in de bestrijding van de huidige crisis sterk de nadruk te leggen op kwetsbare groepen als vrouwen, mensen van kleur en jongeren, terwijl ook vele witte arbeiders bedreigd worden in hun bestaanszekerheid? Jaagt dat de onderlinge tegenstellingen niet aan?

Volgens Wim Balthussen moet de vakbeweging zich vooral op haar eigen terrein weren: inkomen, arbeid, wonen. Als je daar ongelijkheid en racisme bestrijdt, dan dien je direct de eenheid.

Luisa Morena Ruiz is het daar wel en niet mee eens. Wat Wim zegt moet je wel doen, maar je moet óók alledaags racisme bestrijden. Mensen van kleur moeten zich binnen en door de vakbond veilig kunnen voelen. En is een prioriteit voor de meest onderliggende groepen zo vreemd? Verhef je niet de hele klasse als je de positie van hen opkrikt? Het is haar ervaring dat je vooral in één-op-één-gesprekken racistische meningen van witte arbeiders goed bespreekbaar kunt krijgen. En met een campagne voor een minimumloon van 14 Euro minstens per uur verenig je álle laagbetaalden.

David ziet wel een bezwaar in het benadrukken van verschillende ‘identiteiten’. Als Paul tussenwerpt dat dit de homobeweging toch wel flink heeft geholpen, stelt David dat het in ieder geval niet moet leiden tot moraliseren en beschuldigen. Hij wil vooral aangeven dat de heersende klasse belang heeft bij verdeeldheid om te kunnen blijven heersen. Dat moet ontmaskerd! Verder is het zijn ervaring dat als mensen uit verschillende groepen elkaar kennen en samen in een bedrijf werken, discriminatie en racisme minder voorkomen. Die ontmoeting en dat samenwerken kun je ook organiseren. Wat hem betreft het liefst door samen op te komen voor verbeteringen!

Na ruim een uur sluit Paul Mepschen de online-bijeenkomst af. Grenzeloos Gesprek gaat twee maanden op vakantie. Tot september!

Het Grenzeloos gesprek is youtube te zien en te beluisteren.