Overstromingen hebben eind oktober de oostkust van Spanje geteisterd. Ze eisten minstens 227 levens en richtten grote schade aan in de regio Valencia. De hoge tol aan mensenlevens zou veel minder zijn als de lokale overheid sneller had gereageerd.

De catastrofale overstromingen zijn veroorzaakt door een geïsoleerde depressie op hoger niveau (de Spaanse afkorting is Dana), die werd versterkt door klimaatverandering. Experts van World Weather Attribution en ClimaMeter geven aan dat de opwarming van de zeeën – de Middellandse Zee is nu bijna 4 graden Celsius warmer – nattere, intensere stormen veroorzaakt. Ze benadrukken dat ‘natuurlijke variabiliteit alleen geen verklaring kan zijn voor regenval op deze schaal’. Het is de prijs voor het verbranden van fossiele brandstoffen.

De storm haalde grimmige records: op sommige plaatsen viel in slechts één uur 179,4 liter regen per vierkante meter. Wetenschappers zijn duidelijk: de klimaatcrisis is hier en we zijn er niet op voorbereid. Toch blijven regeringen traag handelen, waardoor gemeenschappen de dupe worden van hun nalatigheid. De overstromingsramp in Valencia is Europa’s dodelijkste klimaatramp van deze eeuw – een ontnuchterende herinnering dat zonder onmiddellijke systeemverandering de klimaatcrisis alleen maar zal escaleren.

Overstromingsalarm

De Spaanse weerdienst Aemet gaf op 27 oktober al de eerste waarschuwing af. Die liep op 29 oktober op tot code rood om 7:36 uur ‘s ochtends. De rechtse president van Valencia, Carlos Mazón, bagatelliseerde echter de ernst van de storm om 13:00 uur en beweerde dat de storm aan het afzwakken was. Hij ging uitgebreid lunchen, waardoor hij uren te laat aankwam op de spoedvergadering. Ondertussen reisden werknemers ondanks het gevaar van en naar hun werk.

Tegen 17:30 uur verklaarde de Hydrografische Confederatie van Júcar ‘extreem gevaar’, maar de boodschap bereikte het publiek pas om 20:12 uur – te laat voor velen die al vastzaten in het water. Mazón gaf de schuld aan een communicatiefout, maar er waren die dag al tweehonderd waarschuwingen naar de autoriteiten gestuurd.

Extreemrechts

Desinformatie op sociale media verergerde de chaos en werd grotendeels verspreid door extreemrechtse politici en zakenmensen. Die verspreidden valse berichten over evacuaties en dambreuken die de reddingspogingen bemoeilijkten. Het gebruik van desinformatie versterkt het doel van rechtsextremisten om zichzelf in de gecreëerde chaos te positioneren als beschermers van een ‘pure’ Spaanse identiteit. Ze wakkeren nationalistische idealen uit het Franco-tijdperk aan.

De extreemrechtse partijen Falange Española de las Jons en Democracia Nacional hebben bijvoorbeeld de slogan ‘Alleen het volk redt het volk’ gebruikt om zichzelf te manifesteren als redder van de Spaanse samenleving, die momenteel geregeerd wordt door een passieve overheid. Door hun hulpacties via sociale media bekend te maken, wilden ze volgelingen werven.

Bezuinigingen

De regering van Mazón, die bestaat uit de conservatieve Partido Popular en de extreemrechtse partij Vox, had 15 miljoen euro bezuinigd op noodbudgetten en de Valenciaanse Noodhulpeenheid ontbonden. Vox staat bekend om haar nationalistische agenda, verzet tegen feministische en lhbtqia+-rechten, racistische en gewelddadige grenspolitiek en steun voor neoliberaal economisch beleid. Deze bezuinigingen laten zien hoe het kapitalisme winst boven mensen stelt, waardoor de meest kwetsbaren slachtoffer worden van zowel de klimaatcrisis als verwaarlozing door de overheid.

Datzelfde gold voor bedrijven: die bleven draaien. Honderden werknemers strandden ‘s nachts in een winkelcentrum toen het stijgende water de werkplekken veranderde in een dodelijke val. ‘Ze gokten met onze levens,’ zei een arbeider in een interview. Op de daken van een industrieterrein namen achthonderd werknemers alvast maar afscheid van hun familie. Sommigen werden later gered door hulpdiensten, terwijl anderen ternauwernood aan een verdrinkingsdood ontsnapten. Zelfs nadat code rood was afgekondigd, liet supermarktketen Mercadona diens bezorgers doorwerken. Een chauffeur werd net op tijd uit zijn zinkende vrachtwagen gehaald.

Solidariteit

Duizenden mensen stroomden toe naar zwaar getroffen gebieden zoals Benetússer, Catarroja en Paiporta om modder te ruimen en hulp te bieden. In Picaña kookten migrantengemeenschappen maaltijden voor mensen in nood, terwijl het Terra Social Center in Benimaclet honderden voedselpakketten klaarmaakte voor levering. Deze grassrootsacties werden georganiseerd door netwerken die zich al jaren verzetten tegen kapitalistische uitbuiting en verwaarlozing door de overheid.

Meer dan 130.000 demonstranten gingen op 9 november in Valencia de straat op om het aftreden van Mazón te eisen. Betogers beschuldigden de regionale en landelijke regeringen ervan dat ze winst en bezuinigingen belangrijker vinden dan mensenlevens.

Klimaatorganisaties als XR doen concrete voorstellen om de onderliggende oorzaken van de crisis aan te pakken. Zo stellen ze voor om te investeren in snelle waarschuwingssystemen en het herstellen van ecosystemen in rivieren om regenwater beter te absorberen. Ze roepen ook op tot maatregelen om de plattelands- en landbouwinfrastructuur te versterken, en klimaatnoodplannen te ontwikkelen.

Deze voorstellen staan in schril contrast met de aanpak van partijen als de Partido Popular en Vox, die de urgentie van klimaatverandering blijven bagatelliseren. De massamobilisatie in Valencia herinnert ons aan het revolutionaire potentieel van de eenheid van de arbeidersklasse in de strijd tegen kapitalistisch wanbeleid en milieuvervuiling.

Overgenomen van Socialisme Nu.