Het grootste probleem met het argument dat wordt aangedragen door de aanhangers van de zogenaamde 'As van Verzet' binnen de Palestijnse solidariteitsbeweging, is dat het suggereert dat de bevrijding van Palestina van bovenaf zal komen, schrijft Joseph Daher.

Voorafgaand aan de omverwerping van het regime van Bashar al Assad in Syrië in het weekend, begon zich verdeeldheid te vormen binnen de internationale Palestijnse solidariteitsbeweging toen het nieuws bekend werd dat Hay'at Tahrir al-Sham (HTS) en het pro-Turkse 'Syrische Nationale Leger' (SNA) Aleppo en andere gebieden hadden veroverd. Sommigen beweerden dat dit militaire offensief onder leiding van 'Al-Qaida en andere terroristen' een westers-imperialistisch complot was tegen het Syrische regime, om de zogenaamde 'As van Verzet' onder leiding van Iran en Hezbollah te verzwakken.

Die staten, zo beweerden ze, waren bondgenoten van de Palestijnen en het ondermijnen van hen betekende dat de strijd voor de bevrijding van Palestina verzwakt zou worden. En dat het militaire offensief van HTS en SNA slechts één dag na het sluiten van een staakt-het-vuren tussen Libanon en Israël plaatsvond, werd verdacht gevonden.

Deze hele beschrijving van de context heeft echter veel tekortkomingen, en toont een gebrek aan begrip van de Syrische en regionale dynamiek.

De echte context

Het militaire offensief onder leiding van HTS en SNA vond plaats op een moment dat de belangrijkste bondgenoten van het Syrische regime verzwakt waren. De Russische strijdkrachten waren gericht op hun imperialistische oorlog tegen Oekraïne, terwijl Iran en Hezbollah een klap hadden gekregen na de oorlog van Israël in Libanon. Dit alles weerspiegelde de algehele structurele zwakte van het Syrische regime in militair, economisch en politiek opzicht, waardoor het als een kaartenhuis in elkaar stortte.

De Turkse regering heeft het militaire offensief tegen het regime waarschijnlijk op de een of andere manier gesteund. Zeker, Ankara's aanvankelijke doel was om zijn positie in toekomstige onderhandelingen met het Syrische regime, en met Iran en Rusland in het bijzonder, te verbeteren. Met de val van het regime zou het echter een nog grotere rol gaan spelen. Door de gebieden die het SNA veroverde, wilde ze ook de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) verzwakken, die worden gedomineerd door de gewapende vleugel van de Koerdische partij PYD (de zusterorganisatie van de PKK).

Nadat het SNA de gebieden Tal Rifaat en Shahba in Noord-Aleppo en de stad Minbej – voorheen onder bestuur van de SDF – had veroverd, leidde dat tot meer dan 150.000 ontheemde burgers en veel mensenrechtenschendingen tegen Koerden, waaronder moordaanslagen.

In de aanloop naar de val van Assad had de HTS relatieve autonomie ten opzichte van Turkije. De succesvolle inname van Aleppo toonde haar evolutie naar een meer gedisciplineerde en gestructureerde organisatie die in de loop der jaren een aantal militaire groepen onder haar vleugels heeft genomen. Terwijl ze door de VN, de VS, Turkije en andere landen als een terroristische organisatie werd beschouwd, probeerde ze sinds de breuk met Al Qaida in 2016 een gematigder imago te presenteren als een rationele en verantwoordelijke speler.

Het blijft echter een autoritaire organisatie met een islamitisch-fundamentalistische ideologische oriëntatie en buitenlandse strijders binnen haar gelederen. In Idlib vonden veel demonstraties plaats waarin de heerschappij van de HTS en haar schendingen van politieke vrijheden en mensenrechten aan de kaak werden gesteld. Zowel het SNA als de HTS zijn bedreigingen voor een democratisch Syrië.

De VS noch Israël hadden de hand in deze gebeurtenissen, sterker nog, ze waren bezorgd over de gebeurtenissen die tot nu toe hebben plaatsgevonden. Israëlische functionarissen verklaarden bijvoorbeeld dat de 'ineenstorting van het Assad-regime waarschijnlijk chaos zou creëren waarin militaire dreigingen tegen Israël zouden ontstaan. Bovendien is Israël sinds 2011 nooit echt voorstander geweest van de omverwerping van het Syrische regime.

In juli 2018 had Netanyahu er geen bezwaar tegen dat Assad de controle over het land zou terugnemen en zijn macht zou stabiliseren. Hij zei dat Israël alleen zou optreden tegen vermeende bedreigingen, zoals de troepen/invloed van Iran en Hezbollah, en legde uit: 'We hebben geen probleem gehad met het Assad-regime, 40 jaar lang is er geen enkele kogel afgevuurd op de Golanhoogte.'

Nu die stabiele speler er niet meer is, nam Israël het heft in eigen handen. In de dagen na de val van het Syrische regime viel het Israëlische bezettingsleger het Syrische deel van de berg Hermon, op de Golanhoogten, binnen. Het probeerde te voorkomen dat de rebellen het gebied in handen zouden krijgen en voerde meer dan 350 aanvallen uit op luchtafweerbatterijen, militaire vliegvelden, wapenproductielocaties, gevechtsvliegtuigen en raketten. Raketwerpers troffen de Syrische marinefaciliteiten van de haven van Al-Bayda en de haven van Latakia, waar 15 Syrische marineschepen lagen aangemeerd.

Die aanvallen zijn bedoeld om de militaire capaciteiten van Syrië te vernietigen om te voorkomen dat ze tegen Israël worden gebruikt. Het zaaide ook de boodschap dat het Israëlische bezettingsleger op elk moment politieke instabiliteit kan veroorzaken, mocht de toekomstige regering een vijandig standpunt innemen dat de belangen van Israël niet dient.

'As van Verzet' versus strijd van onderop

Naast het negeren van de invloed van lokale Syrische actoren, is het belangrijkste probleem met het argument dat wordt gepromoot door de aanhangers van de zogenaamde 'As van Verzet' binnen de Palestijnse solidariteitsbeweging, dat het suggereert dat de bevrijding van Palestina van bovenaf zal komen. Die staten zullen, ondanks hun reactionaire en autoritaire karakter en hun neoliberale economische oriëntatie, op de een of andere manier vrijheid brengen.

Dat gaat voorbij aan het feit dat hun buitenlands beleid wordt bepaald door de noodzaak om hun eigen politieke belangen te beschermen en dat regionale autoritaire staten de Palestijnen herhaaldelijk hebben verraden en onderdrukt.

Terwijl het land de Palestijnse zaak retorisch steunt en Hamas financiert, probeert Iran sinds 7 oktober 2023 zijn aanzien in de regio te verbeteren om in de beste positie te komen voor toekomstige onderhandelingen met de VS. Iran wil daarom een directe oorlog met Israël vermijden. Het belangrijkste geopolitieke doel met betrekking tot de Palestijnen is dan ook om hen als pressiemiddel te gebruiken.

Op dezelfde manier heeft de passiviteit van Iran ten opzichte van de aanvallen van Israël op Libanon – die vooral zichtbaar was na de moord op belangrijke Hezbollah-kaderleden – laten zien dat de eerste prioriteit het beschermen van de eigen geopolitieke belangen is. Iran heeft in het verleden niet geaarzeld om de financiering van Hamas te verminderen als hun belangen niet overeenkwamen: zoals toen er in 2011 opstanden uitbraken in Syrië en de Palestijnse beweging weigerde de moorddadige onderdrukking van demonstranten door het regime van Assad te steunen.

Op dezelfde manier reageerde het Syrische regime niet op de oorlog van Israël tegen Gaza, ondanks dat het zelf ook werd geconfronteerd met aanvallen. Het heeft zelfs elke directe confrontatie met Israël vermeden sinds 1974.

Het regime heeft de Palestijnen in Syrië zelfs historisch onderdrukt en er sinds 2011 veel gedood. Het vernietigde ook het Yarmouk-kamp in Damascus, waar een aanzienlijke Palestijnse vluchtelingenpopulatie woonde.

Alleen al uit de Sednaya gevangenis werden de afgelopen dagen 630 Palestijnse politieke gevangenen vrijgelaten.

Het regime viel ook de Palestijnse nationale beweging aan.

Bovendien greep het regime van Hafez al-Assad in 1976 in tegen de Palestijnse nationale beweging en tegen Libanese linkse organisaties om extreemrechtse politieke partijen in Libanon te steunen. Het regime voerde ook militaire operaties uit tegen Palestijnse vluchtelingenkampen in Beiroet in 1985 en 1986. In 1990 werden ongeveer 2.500 Palestijnse politieke gevangenen vastgehouden in Syrische gevangenissen.

Aanhangers van de 'As van verzet' negeren of weigeren ook de verklaring van Hamas te accepteren waarin het Syrische volk wordt gefeliciteerd met het bereiken van hun 'aspiraties voor vrijheid en rechtvaardigheid' na het omverwerpen van Bashar al-Assad.

Bevrijding voor iedereen

De lijst van historische misdaden tegen Palestijnen door het Assad-regime doet natuurlijk niets af aan het feit dat het Amerikaanse imperialisme uitzonderlijk destructief en dodelijk blijft. Het steunen van autoritaire en despotische regimes ondermijnt echter de objectieve bevrijding van Palestina. Het is accepteren dat de onderdrukking in andere delen van de regio doorgaat in naam van de bevrijding van één volk, wat niet is waar de Palestijnse strijd om vraagt en wat ook niet het doel kan zijn.

Wat er in de regio gebeurt is uiteindelijk direct verbonden met de toekomst van Palestina.

Een aanzienlijke meerderheid van de volksklasse in het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA) identificeert zich met de Palestijnse strijd en ziet die als verbonden met hun eigen lokale strijd voor democratie en gelijkheid. Het is belangrijk dat degenen die zich organiseren in solidariteit met Palestina begrijpen dat de Palestijnse en regionale volksklassen centrale sociale krachten zijn die in staat zijn om met hun steun de voorwaarden te scheppen die nodig zijn om bevrijding te bereiken.

Als Palestijnen vechten, zet dat een regionale bevrijdingsbeweging in gang en de regionale beweging voedt op haar beurt die van bezet Palestina.

De extreemrechtse minister Avigdor Lieberman erkende al in 2011 het gevaar dat volksopstanden in de MENA vormden voor Israël, toen hij zei dat de Egyptische revolutie die Hosni Mubarak ten val bracht een grotere bedreiging vormde voor Israël dan Iran.

Dit is niet om het recht op verzet van Palestijnen en Libanezen tegen Israël te ontkennen, maar om uit te leggen dat de verenigde opstand van de volksklassen de macht heeft om de hele regio te transformeren, autoritaire regimes omver te werpen en de VS en andere imperialistische machten te verdrijven.

De belangrijkste taak van de internationale solidariteitsbeweging voor Palestina, vooral in het Westen, is het aan de kaak stellen van de medeplichtige rol van onze heersende klassen in de ondersteuning van de racistische zionistische apartheidsstaat Israël. We moeten hen onder druk zetten om alle politieke, economische en militaire betrekkingen met Tel Aviv te verbreken. Dat is de enige manier om Israël te verzwakken en zo de weg vrij te maken voor de bevrijding van Palestina en de regio in het algemeen.

Zoals een Syrische revolutionair in de zomer van 2014 schreef vanuit de door Israël bezette Syrische Golanhoogten: 'vrijheid – een gemeenschappelijke bestemming voor Gaza, Yarmouk en de Golan.' Die leus biedt hoop op regionale revolutionaire transformatie, de enige realistische strategie voor bevrijding.

Dit artikel stond op The New Arab. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.