De avonturen van Red Rat draaiden om de strijd van magere ratten – linkse activisten en het ‘gewone volk’ – tegen vette varkens: politie, politici, priesters en dergelijke. Inspiratie kwam van een Amsterdamse politiecommissaris die actievoerders vergeleek met ratten. Zo’n vergelijking staat in een lange traditie – die tussen politie-agenten en varkens natuurlijk ook. De tekeningen zijn erg eenvoudig, bijna geen achtergrond, vaak hetzelfde perspectief. Dat eenvoudige karakter heeft wel zijn charme, je hoeft geen groot kunstenaar te zijn om zelf zoiets te maken. Helemaal in de punktraditie. De zwart-wit tekeningen passen bij de sfeer van de krakende jaren tachtig; nogal grauw, veel beton en weinig nuancering.
Het eerste Red Rat avontuur kwam uit 1980, naar aanleiding van de Kroningsrellen, zo lees ik in een van de boekjes bij het verzameld werk van de Rondo’s. De Rondo’s waren een Rotterdamse punkband die eind jaren zeventig bij elkaar kwamen en samen in een pand leefden – een slooppand. Dat paste wel bij het zwartgallige karakter van punk. De Rondo’s begonnen als een groep studenten aan de academie van de Beeldende Kunsten die geïnspireerd door de Engelse punkgolf besloten zelf ook herrie te gaan maken. En niet alleen herrie: uit de kringen van hun collectief kwam een fanzine, Raket, Red Rat en na het opheffen van de Rondo’s in 1980 nog uitgaven als Rood Rotterdam en No Pasaran. Een uitgave als Rood Rotterdam – een dik boek over links in Rotjeknor in de jaren dertig – laat veel liefde en aandacht voor vormgeving zien. Punk en Do It Yourself stonden hoog in het vaandel maar dat hoefde niet te betekenen dat je broddelwerk afleverde.
Dat zie je ook terug in de discografie van de Rondo’s. Een fotoboekje, de volledige teksten, een biografie, twee korte Red Rat verhalen en twee cd’s met al het op vinyl uitgebrachte werk van de Rondo’s en een live-opname. Alles in een mooi uitgevoerde box met de door de band gebruikte symbolen: een rode driehoek en hamer en sikkel. De muziek is doodsimpele punk met geschreeuwde teksten: tegen uitbuiting, oorlog, fascisten en politie en voor activisme en revolutie. Recht-toe-recht-aan meestal, soms behoorlijk surrealistisch. De algemene stemming is er een die je ook ziet bij vergelijkbare bands als het Engelse Crass of de toenmalige The Ex: een mengeling van pessimisme en verwachting. Alsof ze ervan overtuigd waren dat alles kapot ging maar die vernietiging ook een kansje bood op verandering, misschien zelfs ten goede. De verwachte vernietiging in de vorm van fascisme en oorlog bleef grotendeels uit – in de landen waar deze bands vandaan kwamen dan toch. De verbetering ook. Als je begin eenentwintigste eeuw die teksten leest, de foto’s bekijkt – en zelf nog nauwelijks geboren was toen ze gemaakt werden – word je geraakt door hoe heel erg ver weg dit allemaal lijkt.
De ‘A Black & White statement’ box is een juweeltje, een echt tijdsdocument – kopen! kopen! kopen!, om de reclameborden in Red Rat te citeren. Dat nieuwe tweedelige Red Rat-album – Het heimwee en De spijt - laat jammer genoeg een nare smaak na in de mond. Red Rat is hier wat ouder, behoorlijk wereldvreemd, heeft het contact met de linkse beweging verloren en zoekt tevergeefs zijn heil in new-age onzin. Dat zou de biografie van menig ex-kraker kunnen zijn. Met het verdwijnen van het gevoel van onheil is voor Red Rat blijkbaar ook de motivatie voor zijn activisme verdwenen. De moderne wereld bestaat voor hem alleen nog maar uit egoïstische consumenten en hij herkent zich niet meer in de andere ratten. En de allochtone ratten hebben niet eens meer het fatsoen lekker exotisch te zijn, ze zijn alleen nog maar vreemd. Ondanks alle linkse praat heeft Red Rat blijkbaar nooit geleerd de eigen vooroordelen onder de loep te nemen. De oplossing voor Red Rat’s mid-life crisis? Lekker zelfgenoegzaam en egoïstisch een Rote Armee Fraktion in het klein beginnen om anderen te zieken bij hun zelfgenoegzame en egoïstische consumeren. Red Rat is gewoon een oude, zure zak geworden die vroeger alles beter vond. Nostalgie naar die grauwe jaren tachtig, hoe triest. Er is leven na de autonome beweging. En heimwee en spijt kun je daarbij missen als kiespijn.

De Avonturen van Red Rat deel 11&12 15 euro
Rondos: A black & white statement cdbox 30 euro