Extreem rechts en openlijke nazi’s worden steeds sterker en manifesteren zich steeds openlijker en brutaler. Alle reden voor links om serieus te discussiëren over de vraag hoe deze uiterst rechtse golf gestopt kan worden. Mathijs van de Sande (foto) van Doorbraak stelt daarbij de vrijheid van meningsuiting centraal en betoogt dat uiterst rechts geen recht op vrijheid van meningsuiting heeft. Dat lijkt mij een foute en gevaarlijke benadering.

Van de Sande begint met de terechte stelling dat het in de strijd tegen fascisten en uiterst rechts gaat om zelfverdediging. “Deze extreem-rechtse organisatie vormt een directe bedreiging voor tal van mensen en groepen in onze samenleving: voor vluchtelingen, joden, moslims, Roma en Sinti, vrouwen, LGBTQ’s. Hun boodschap is dat al deze groepen geen plek hebben in onze samenleving, dat ze minderwaardig zijn aan de rest. Groepen als de Racial Volunteer Force proberen deze minderheden te ontmenselijken,” stelt hij zeer terecht.

In zijn betoog staat de vrijheid van meningsuiting centraal. En daarmee stapt hij precies in het frame dat uiterst rechts al jarenlang hanteert: wij – bezorgde burgers- mogen de problemen niet benoemen, wij mogen van de politiek correcte gemeente niet zeggen waar het op staat. Onze vrijheid van meningsuiting wordt niet gerespecteerd enz. enz. Het internet loopt ongeveer over van de meningen van mensen die roepen dat hun mening niet gehoord mag worden en dat hun de mond wordt gesnoerd.

In werkelijkheid is het georganiseerd uiterst rechts natuurlijk helemaal niet te doen om de vrijheid van meningsuiting. In werkelijkheid gaat het er, zoals Van de Sande in het begin van zijn verhaal terecht stelde om ‘mensen en groepen te bedreigen’. Ook bij de door Radical Volonteer Force aangekondigde actie bij de Grote Broek ging het ze niet om het uiten van hun mening over dit linkse en antifascistische bolwerk. Het ging hen er om te dreigen en te intimideren. En om de win win situatie waarin ze of konden demonstreren, of het genoegen hadden dat hun demonstratie verboden werd of naar een andere plaats verwezen, zodat ze weer volop konden zeuren over hun gekrenkte recht op meningsuiting.

Als Pegida varkensvlees wil braden voor de deur van een moskee is dat niet om hun mening te uiten, maar om te treiteren, te provoceren, te beledigen, te kwetsen, te intimideren, rellen uit te lokken en natuurlijk om de grote hoeveelheid gratis publiciteit.

Van de Sande schrijft over de vrijheid van meningsuiting onder andere: ‘Het recht op vrijheid van meningsuiting is oorspronkelijk bedoeld om burgers te beschermen tegen de willekeur en repressie van het staatsgezag. Het moet er voor zorgen dat mensen zich vrij voelen om hun wroegingen of kritiek te uiten, zonder te hoeven vrezen voor vervolging of voor hun lijf en leden. Het recht op vrijheid van meningsuiting dient ter bescherming van kwetsbare of gemarginaliseerde groepen –tegen de macht van de meerderheid.’ En vervolgens betoogd hij dat Nazi’s van de Radical Volunteer Forc en dat soort types dat recht niet hebben. Want ‘Dat recht dient ter correctie op de ongelijkheden die de facto bestaan – niet als middel om die ongelijkheden in stand te houden, of ze zelfs te versterken!’

Een dergelijke rechtsfilosofische benadering was wellicht relevant in de tijd van de verlichting en de strijd van de opkomende bourgeoisie tegen het feodale regime. In de huidige situatie is het een abstractie. Van de Sande zegt: ‘we eisen dat hen de toegang tot de stad wordt ontzegd’. En van wie eisen we dat dan? Van de politie? Wie daar op rekent zal bedrogen uit komen.

Het curieuze is dat de situatie bij de Grote Broek juist heeft laten zien hoe de antifascistische strijd wel effectief gevoerd kan worden. Namelijk door massaal te mobiliseren en de verdediging te organiseren. En dat was ook zo bij  de door Pegida geplande varkensbraai. Daarbij gaat het allemaal niet om de vrijheid van meningsuiting, maar het verdedigen tegen de bedreigingen van uiterst rechts.