Vlak voor de zomer verscheen het eerste boek van het collectief Mokum Kraakt met de titel Pak Mokum terug! Woonstrijd in een krakende stad. Aan de binnenkant van de omslag staan vragen als ‘Hoe kraak je een pand?’ en ‘Hoe bestrijd je gentrificatie?’ Pak Mokum terug! is echter geen praktische handleiding, maar een bundel van verhalen uit en over de Amsterdamse kraakbeweging. 

In de inleiding wordt de leus ‘Pak Mokum terug!’ uitgelegd: ‘Het is een oproep om de koevoet ter hand te nemen en behalve deuren ook de verbeelding open te breken. Het is een oproep om de stad terug te claimen als het collectieve recht van iedereen die haar samen met anderen vorm en leven geeft, in plaats van privatiseert en reduceert tot winstmachine. Het is een oproep om niet te wachten tot de planners het monster beteugelen dat ze zelf gecreëerd hebben, maar hier en nu een nieuw begin te maken.’

De bundel bestaat uit een uiteenlopende verzameling van verhalen en interviews, verdeeld over drie delen. Het eerste deel, Wat niet mag, kan nog steeds, gaat over de huidige stand van de kraakbeweging. Hier komt onder andere Alice van het kraakcollectief Anarcha-Feminist Group Amsterdam (AFGA) aan het woord en wordt het verhaal van het We Are Here-collectief over Rapenburg 31-33 aan de hand van tekeningen prachtig verteld. Het essay over eigendomsrecht uit anarchistische hoek – waarin ook ideeën van Karl Marx over dit onderwerp worden besproken – is interessant om te lezen.

Deel twee, Van wie is de stad?, gaat voornamelijk over gentrificatie en de wooncrisis, maar trekt ook de titel van het boek – Pak Mokum terug! – breder dan de woonstrijd. Om Mokum te bevrijden van het grootkapitaal en de neoliberale winstmachine moet de stad in alle aspecten worden teruggepakt. Zo schrijft Sorab Roustayar over het belang van het terugclaimen van de Pride en Hidaya Nampiima over de behoeften van ongedocumenteerden die – natuurlijk – veel verder gaan dan onderdak alleen.

Het laatste deel, De woonstrijd gaat door, gaat over de toekomst van de woonstrijd, kraken en de verbinding ervan met andere vormen van (woon)activisme. Deze sectie bevat onder meer een handleiding voor het organiseren van een huurstaking, een interview met het ecologische landkraakcollectief Green Tribe en een interessant essay door René Boer over de toekomst van kraken in een ‘smooth city’. Tussen de delen door is ruimte gemaakt voor portretten van vrijplaatsen in Amsterdam. Het zijn korte interviews met bewoners van langer bestaande plekken zoals Ruigoord, de ADM-gemeenschap en Joe’s Garage, maar ook jongere kraakpanden als Vossiusstraat 16.

Bonte verzameling

Pak Mokum terug! Woonstrijd in een krakende stad is een bonte verzameling van verhalen en betogen uit de Amsterdamse actiebeweging – en dan voornamelijk uit de kraakbeweging – en bevat voor ieder wat wils. Voor buitenstaanders zullen de verhalen van en interviews met krakers interessant zijn om te lezen, terwijl ingewijden worden geïnspireerd om verder te denken dan hun eigen stukje van de beweging en Mokum in zijn geheel terug te pakken. Op het stuk over het organiseren van een huurstaking na is het boek geen praktische handleiding, maar een inspiratiebron voor (aanstaande) activisten. In dat opzicht is het eerste boek van Mokum Kraakt geslaagd.

Wat ontbreekt is juist die praktische kant. Na de grote woonprotesten van een jaar geleden is er maar weinig veranderd. De activisten achter Het Woonprotest hebben laten weten zich te gaan focussen op directe actie. Hoewel het nog niet duidelijk is wat dat precies inhoudt, zal dit betekenen dat deelname aan die protesten lastiger wordt voor mensen die (nu nog) buiten de actiebeweging staan. Want – zoals Alice van AFGA in haar interview ook aangeeft als het specifiek gaat om de kraakbeweging – insiders weten hun weg makkelijk te vinden, maar voor buitenstaanders is het vaak lastig om een weg naar binnen te vinden. De woonprotesten lieten zien dat veel mensen bereid zijn om in actie te komen en dat een groot deel daarvan bestaat uit nieuwe, onervaren activisten. Het is belangrijk dat deze mensen betrokken worden bij de strijd, zichzelf organiseren en mee blijven doen. Dit is juist het moment om met een voorstel tot een gezamenlijke rode lijn te komen en anderen op weg te helpen.

Voor het openbreken van de verbeelding is dit boek een aanwinst, want de verhalen zijn meeslepend en zeer divers. Hopelijk krijgt deze bundel een vervolg, namelijk een waarin dieper wordt ingegaan op de praktijk van het kraken en ander (woon)activisme. De nog jonge beweging moet weten wat er te doen staat en nieuwe activisten moeten wegwijs gemaakt worden. Wat komt er allemaal op je af en waar moet je rekening mee houden als je die koevoet daadwerkelijk ter hand neemt? Een volgende bundel kleurrijke verhalen die wél gericht is op de praktijk zou daarom een interessante publicatie zijn voor in de nabije toekomst.

Pak Mokum Terug: woonstrijd in een krakende stad 
Starfish Books 2023 / 368 pagina’s / €20,-

Dit artikel is overgenomen van Socialisme.nu.