Israël speelt nog steeds een belangrijke geopolitieke rol voor de imperialistische landen van het Westen, ook al is zijn specifieke functie inmiddels veranderd (vergeleken met de tweede helft van de 20e eeuw). Voor Duitsland is Israël echter ook en vooral om binnenlandse politieke redenen van bijzonder belang.

In 1952 beloofde kanselier Adenauer Israël financiële en militaire steun in het Akkoord van Luxemburg – uitdrukkelijk als 'herstelbetalingen'. Voor de Westerse mogendheden was dat een voorwaarde voor het einde van de bezetting van Duitsland en de acceptatie van de BRD in de 'gemeenschap van naties'. In de daaropvolgende decennia kwam een ander motief op de voorgrond: het Duitse imperialisme wilde betrokken zijn bij de overheersing van het Midden-Oosten om zo aanspraken te kunnen maken op een aandeel in het veiligstellen van de aanvoer van ruwe olie en handelsroutes.

Een ander motief is echter minstens zo belangrijk, namelijk de binnenlandse politiek: door militaire en vooral onvoorwaardelijke politieke steun te verlenen aan de Israëlische regering – hoe rechts-radicaal en openlijk racistisch die ook is – denken de machthebbers in Duitsland dat ze de historische schuld van de Holocaust zo niet kunnen compenseren, dan toch enigszins kunnen verzachten.

Daarom wordt die specifieke houding tot 'Duits staatsbelang' verklaard en worden alle critici van die specifieke relatie vervolgd en gecriminaliseerd. Omdat grote delen van het publiek (vooral de grote media) door dezelfde motivatie worden gedreven en die propaganda onophoudelijk wordt verspreid, is de beschuldiging van antisemitisme ook van toepassing op veel mensen die zich niet eens met de zaak of met de specifieke kritische uitspraken van deze of gene hebben beziggehouden.

Dit slaagt erin om de aandacht af te leiden van de specifieke schuld van de bourgeoisie bij de machtsoverdracht van Hitler en tijdens het nazi-tijdperk. De ongedifferentieerde collectieve schuld-these is ook bedoeld om degenen die toen nog niet eens geboren waren zich schuldig te laten voelen (en indirect te suggereren dat ze medeverantwoordelijk zijn).

Maar als je eenmaal deze logica van de collectieve verantwoordelijkheid van alle Duitsers (ongeacht hun leeftijd) en het daaruit afgeleide 'Duitse staatsbelang' hebt geaccepteerd, dan is het logisch om te accepteren dat Palestijnse levens geen rol spelen in het onvoorwaardelijk steunen van elke Israëlische regering.

Daarbij worden twee dingen onderdrukt: ten eerste de omvang van de massamoord door bombardementen et cetera, inclusief alle afsluitingen en het verhinderen van hulpleveranties (water, voedsel, medicijnen et cetera); ten tweede de structurele onderdrukking van de Palestijnse bevolking sinds de Nakba.

Ook de slachtoffers die de Palestijnse bevolking heeft geleden in de afgelopen Gaza-oorlogen worden bewust genegeerd: 'Operatie Gegoten Lood' 2008/2009, 'Operatie Wolkkolom' 2012, 'Operatie Protective Edge' 2014, 'Operatie Wachter op de Muur 2021', 'Operatie Ochtendgloren' 2022 of de Israëlische luchtaanvallen op Gaza in mei 2023.

Ook de moord op tientallen Palestijnen tijdens de 'Mars van de Terugkeer' in maart 2018 en maart 2019, toen Israëlische sluipschutters op ongewapende demonstranten schoten, was dramatisch. De gewonden liepen in de honderden. In de logica van de apartheidsstaat Israël is zelfs demonstreren en oproepen om de blokkade op te heffen een aanval op zijn onafhankelijkheid en rechtvaardigt het recht op 'zelfverdediging', ongeacht de levens van de demonstranten. De Duitse regering (en natuurlijk de Amerikaanse regering) zweeg over al die slachtoffers.

Het feit dat niet alle Israëli's vinden dat Palestijnen als tweederangs mensen (of zelfs als dieren) behandeld moeten worden, wordt ook bewust genegeerd.

Er wordt bewust genegeerd (of gebagatelliseerd) dat Joden in de VS massaal demonstreren tegen deze oorlog en zich verzetten tegen het misbruik van de herinnering aan de Holocaust als rechtvaardiging voor het racistische beleid van de Israëlische regering.

Structurele onderdrukking

Die structurele discriminatie bestaat in juridische, sociale en economische termen. Voor inwoners van Israëlisch grondgebied is dat vastgelegd in artikel 1 van de Basiswet die in 2018 werd aangenomen en waarin staat: 'De uitoefening van het recht op nationale zelfbeschikking in de staat Israël is voorbehouden aan het Joodse volk', een recht dat daarom wordt ontzegd aan Palestijnen; een ander artikel stelt dat 'de staat de uitbreiding van Joodse nederzettingen als een nationaal doel beschouwt en initiatieven en inspanningen daartoe aanmoedigt en ondersteunt'. Dat betekent dat er een recht is om land van Palestijnen te confisqueren.

In het hele gebied tussen de Middellandse Zee en de Jordaan gebruikt het Israëlische regime wetten, praktijken en staatsgeweld om de suprematie van de ene groep over de andere te consolideren, dat wil zeggen van Joden over Palestijnen. Een belangrijke methode om dat doel na te streven is de verschillende organisatie van de ruimte voor elke groep. Terwijl voor Joodse burgers overal dezelfde rechten gelden, met uitzondering van de Gazastrook, zijn die voor Palestijnen verschillend, afhankelijk van het gebied. Dat beïnvloedt bijvoorbeeld het recht op immigratie, verwerving of onteigening en gebruik van land, bewegingsvrijheid en politieke participatie.

Decennia van opzettelijk ongelijke behandeling van Palestijnse burgers in Israël hebben ertoe geleid dat ze economisch achtergesteld zijn ten opzichte van de Joodse bevolking. Dat probleem wordt nog verergerd door de discriminerende toewijzing van staatsfondsen: een recent voorbeeld is het stimuleringspakket van de regering voor het coronavirus, waarvan slechts 1,7 procent van de fondsen naar de Palestijnse lokale autoriteiten ging.

De structurele ongelijkheid in de sociale- en gezondheidszorg wordt geïllustreerd door het volgende voorbeeld: Israël kocht ongeveer 30 miljoen doses coronavaccin. Volgens het Israëlische ministerie van Volksgezondheid was in oktober 2021 64 procent van de bevolking twee keer gevaccineerd, waaronder Israëlische burgers, inwoners van Oost-Jeruzalem, migrerende werknemers en Palestijnse gevangenen. Meer dan 4 miljoen burgers hadden een derde dosis gekregen. De vaccinatie van vijfjarigen begon in november 2021. In maart en april 2021 leverde Israël slechts 5.000 doses vaccin aan de Palestijnse Autoriteit, nadat het volgens persberichten in februari duizenden doses naar diplomatieke bondgenoten Guatemala, Honduras en Tsjechië had gestuurd.

Het gebrek aan zelfbeschikking en de beperkingen op de bewegingsvrijheid hebben natuurlijk ook gevolgen voor de opleidings- en werkgelegenheidskansen. De jeugdwerkloosheid in Gaza was bijvoorbeeld al vóór de oorlog meer dan 60 procent en is sindsdien geëxplodeerd, terwijl de totale werkloosheid in Israël 4,2 procent is. Het BBP per hoofd van de bevolking in Israël is 39.000 dollar, vergeleken met 2.900 dollar in Palestina.

Voor meer informatie over deze structurele discriminatie verwijzen we naar het rapport uit 2021 van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B'Tselem, dat is gedocumenteerd in Internationale 1/2024, evenals de rapporten van Amnesty International uit 2022. Zie over de economische situatie ook The Political Economy of the Israeli Occupation van Shir Hever, gepubliceerd in 2014 door Neue ISP Verlag.

Mario Keßler schrijft namens velen: 'Had Israël een andere keuze dan militair te reageren? Een Israëlische generaal, die zijn land moet beschermen, moet een ander oordeel vellen dan een criticus van buitenaf. Deze oorlog is Israël opgedrongen en de Joodse staat voert een verdedigingsoorlog. Maar Hoe ver kan het gebruik van geweld tegen burgers in Gaza gaan? vraagt de Israëlische historicus Omer Bartov zich af.' (Sozialismus 12/2023).

Keßler en vele anderen doen alsof twee partijen in het Israëlisch-Palestijnse conflict op gelijke voet staan. Hij heeft weinig aan te merken op de structurele onderdrukking van de Palestijnse bevolking; hij geeft de Palestijnse bevolking in ieder geval niet het recht om zich te verzetten. Het feit dat we het reactionaire Hamas en zijn strijdmethoden afwijzen, betekent niet dat we afstand nemen van de legitieme strijd van de Palestijnen. Acties zoals de Mars van de Terugkeer verdienen onze volledige solidariteit.

Logica van het racistische beleid van de staat Israël

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock en anderen roepen – puur verbaal – op tot het naleven van 'humanitaire mensenrechten' (natuurlijk zonder zelf echt druk uit te oefenen; integendeel: ze wezen de rechtszaak van Nicaragua af, verzetten zich tegen het arrestatiebevel dat tegen Netanyahu is uitgevaardigd door de hoofdaanklager in Den Haag, enzovoort). Anderen zijn nu ook een beetje verontrust en hopen dat de acties van de Israëlische regering zullen worden afgezwakt. Maar de logica van het Israëlische staatsbebelang, dat de facto racistisch is, maakt het extreem moeilijk om zelfs maar een staakt-het-vuren te accepteren. Sinds de oprichting van de staat en de Nakba is het beleid van de Israëlische staat gericht op etnische zuivering. Elke Israëlische regering die het feitelijke Israëlische staatsbelang erkent, kan het zich politiek nauwelijks veroorloven om de kans die 7 oktober heeft gecreëerd niet te grijpen en het beleid van etnische zuivering niet naar een nieuw niveau te tillen.

Maar hoe meer de oorlog uitdraait op genocide, hoe meer de verdedigers van het Duitse staatsbelang spartelen of verstrikt raken in tegenstrijdigheden (hoe lang ze dat volhouden is een andere vraag). Ondertussen heeft de Dahiya Doctrine een nieuw niveau bereikt.

De Dahiya Doctrine

'Op militair niveau heeft het Israëlische leger gehandeld zoals het vaker heeft gedaan: volgens de doctrine van generaal Gadi Eizenkot, die werd ontwikkeld in de nasleep van de Libanonoorlog van 2006. Deze 'Dahiya Doctrine' – genoemd naar de zuidelijke buitenwijken van Beiroet, het bolwerk van Hezbollah – voorziet in buitenproportionele tegenaanvallen en vergeldingsmaatregelen gericht tegen civiele infrastructuur die als uitvalsbasis voor de vijand zou kunnen dienen. Geen enkel ander leger ter wereld heeft het aangedurfd om openlijk zo'n terroristische doctrine te formuleren – ook al deinzen sommigen er natuurlijk niet voor terug om op een vergelijkbare manier te handelen zoals de VS in Irak of Rusland in Tsjetsjenië,' aldus Alain Gesh in Le Monde Diplomatique van 10 juni 2021. Niet voor niets heeft de Republiek Zuid-Afrika maanden geleden een rechtszaak aangespannen.

De moorddadige Duitse steun voor dit beleid

Na de VS is Duitsland de belangrijkste wapenleverancier van Israël. Volgens het onderzoeksbureau Forensis was Duitsland verantwoordelijk voor 47 procent van alle Israëlische wapenimport in 2023, net achter de VS met 53 procent. Dat is gebaseerd op gegevens van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). Het cijfer omvat de levering van twee Sa'ar-6 klasse oorlogsschepen en raketten en motoren voor tanks. Over een langere periode van vijf jaar – tussen 2019 en 2023 – waren de leveringen uit Duitsland goed voor 30 procent van alle wapenimporten, terwijl 69 procent uit de VS kwam. Tenminste enkele van die wapens worden ook gebruikt in Gaza, net zoals de munitie die werd gebruikt bij de aanval op het vluchtelingenkamp in Rafah volgens de NYT en CNN afkomstig was van Amerikaanse productie.

Daarnaast fungeert Duitsland als de meest betrouwbare ideologische steun voor het zionistische regime. Duitsland treedt op als derde partij aan de kant van Israël voor het Internationaal Gerechtshof om de beschuldiging van genocide tegen Palestijnen te weerleggen. Volker Beck (voorzitter van de Duits-Israëlische Vereniging) gaf commentaar op de beslissing van het Internationaal Gerechtshof, volgens welke Israël wordt opgeroepen om onmiddellijk te stoppen met een 'militair offensief en alle andere acties in de regio Rafah die het Palestijnse volk in Gaza levensomstandigheden kunnen opleggen die kunnen leiden tot hun volledige of gedeeltelijke fysieke vernietiging', in overeenstemming met de regering: 'Die beslissing van het hof laat Israël speelruimte voor zijn militaire acties in Gaza en delegitimeert zijn recht op zelfverdediging niet'. Netanyahu gebruikte die woorden ook om de 'tragische beschieting' van het vluchtelingenkamp in Rafah te rechtvaardigen.

Staatsbelang: een kenmerk van absolutisme

Met de versterking van de staat onder het absolutisme ontstond het staatsbelang, voor het eerst geformuleerd door Machiavelli. Die stelde dat al het andere ondergeschikt moet worden gemaakt aan de belangen van de staat. Mensenrechten spelen dus geen rol meer, of worden op zijn minst ondergeschikt. Voor Duitsland werd dat autoritaire concept voor het eerst opnieuw geformuleerd door de voormalige ambassadeur in Tel Aviv, Rudolf Dreßler (in zijn essay 'Het veilige bestaan van Israël – onderdeel van het Duitse staatsbelang'): hij schreef: 'Het veilige bestaan van Israël is in het nationale belang van Duitsland en maakt daarom deel uit van ons staatsbelang.' Bondskanselier Merkel pikte dat op in haar toespraak in de Knesset (2008) en sindsdien is die term meer geworden dan een politieke rechtvaardiging voor de militaire en politieke steun van de Duitse regering aan Israël. Inmiddels is het ook een instrument geworden om impopulaire critici te criminaliseren of bijvoorbeeld naturalisatie tot Duits staatsburger afhankelijk te maken van een commitment aan deze doctrine.

Dat dit concept weinig te maken heeft met de principes van een democratische grondwet werd door de Wetenschappelijke Dienst van de Bondsdag in een 23 pagina's tellend rapport als volgt verwoord: 'In de hedendaagse wetenschappelijke literatuur worden het nut en de analytische waarde van het begrip staatsbelang betwist. [...] In de liberale en natuurrechtelijke denktraditie staat het idee van het staatsbelang ook tegenover het idee van het recht en de rechtsstaat. [...] In de Basiswet heeft het idee van staatsbelang geen plaats als waardevrij concept dat gericht is op het behouden en uitbreiden van macht.'

Naast de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk is Duitsland de belangrijkste politieke pijler in het Westen en loopt ze voorop bij de onderdrukking van pro-Palestijnse protesten, nog afgezien van de strenge straffen die in Frankrijk worden uitgedeeld voor het steunen van terroristische organisaties. Dat uit zich niet alleen in directe maatregelen zoals het verbod op het Palestina Congres in Berlijn, maar ook in de eenzijdige mediaportrettering van de Gaza-oorlog en de poging tot synchronisatie van het culturele leven, waarbij kritische stemmen het zwijgen wordt opgelegd en existentiële bedreigingen worden geuit vanwege vermeend antisemitisme, bijvoorbeeld door het weigeren van uitnodigingen, het ontzeggen van vergaderruimtes en het intrekken van culturele prijzen.

Wie gehoorzaamt het 'Duitse staatsbelang'?

Helaas is er ook een verenigd vakbondsfront ten gunste van Israël (met uitzondering van enkele afdelingen en de Deutsche Journalistinnen- und Journalisten-Union (DJU) op het gebied van persvrijheid). De Deutsche Gewerkschaftsbund (DGB) en haar afzonderlijke vakbonden hebben sinds de pro-Israëlische verklaring van begin oktober 2023 geen duimbreed toegegeven en hebben hun traditionele pacifistische standpunt in de ijskast gezet, in tegenstelling tot de bovengenoemde vakbond en vakbonden in andere landen. Zelfs de resoluties van internationale vakbondsfederaties over deze kwestie worden niet door de DGB gepubliceerd, zoals wordt bekritiseerd in de open brief van de VKG aan de DGB op 13 juni.

Reformistisch links zoals DIE LINKE en de meerderheid van maatschappelijke organisaties zoals de Deutsche Friedensgesellschaft – Vereinigte KriegsdienstgegnerInnen (DFG-VK) scharen zich achter het regeringsstandpunt of doen er het zwijgen toe. Een uitzondering is de Bündnis Sahra Wagenknecht – Vernunft und Gerechtigkeit (BSW), die oproept tot het stopzetten van wapenleveranties en die de oorlogsmisdaden als zodanig benoemt.

Het trieste hoogtepunt is 'postkoloniaal of postautonoom links', waarvan de anti-Duitse vleugel erop uit is om protesten te veroordelen en haar fantasieën van vernietiging van Palestina tot hallucinerende hoogte te verheffen in de leus 'van Gaza tot Garzweiler'.

Zelfs onder radicaal links wordt een historische contextualisering van 7 oktober gezien als een relativering met antisemitische connotaties – we zijn er zelf aan gewend geraakt om ons recht van spreken voortijdig te legitimeren door afstand te nemen van Hamas.

In dit opzicht hebben we als anti-imperialistische linksen en vakbondsleden de plicht om het onderdrukte nieuws en de contex bekend te maken, om te laten zien hoe solidariteit ook bestaat in vakbondskringen in andere landen, en om de studentenprotesten die onlangs zijn ontstaan te steunen. Er is hier een aanzienlijk potentieel voor radicalisering, omdat jongeren onvermijdelijk lijnrecht tegenover het officiële beleid van het 'staatsbelang' staan en er geen gevaar is voor het sociaal integreren en kanaliseren naar partijpolitieke molens zoals dat bij Fridays for Future (FFF) het geval was. Die beweging brengt zichzelf in diskrediet door haar onderschikking aan het staatsbelang en de armzalige marginalisering van haar (voormalige) boegbeeld Greta Thunberg.

Aangezien protesten tegen het opgelegde 'staatsbelang' meestal vragen om het onthullen van relaties met Israëlische instellingen en samenwerking met wapenbedrijven die munitie leveren voor deze oorlog, ligt het voor de hand om de betrokkenheid bij de BDS-campagne te bevorderen.

De redenen voor het vasthouden van de verschillende actoren aan het Duitse staatsbelang liggen in verschillende mate in hun loyaliteit aan de staat en hun terughoudendheid om het conflict aan te gaan, zelfs tot het punt dat ze de kwestie ontwijken. Als ze het inhoudelijke debat wel aangaan, schitteren ze meestal met selectieve perceptie en het aanmerken van kritiek op Israël als antisemitisme.

Door het propagandistische spervuur van de massamedia is er voor mensen die in de publieke schijnwerpers staan veel moed voor nodig om het karakter van racistisch en genocidaal beleid te benoemen. De situatie is anders voor de (meestal jonge) mensen die zich nu, als gevolg van de schandalige gebeurtenissen in de Gazastrook, voor het eerst politiek uiten, zonder oogkleppen of muilkorven. Ze worden vooral gedreven door humanistische motieven. En hoe groter het verschil tussen de herkenbare feiten en de volledig vertekende (bagatelliserende) positionering van de Duitse regering, hoe meer het politiseringsproces onder die jongeren vordert. Het zijn vaak (maar niet alleen) mensen met een migrantenachtergrond. Ze voelen zich in het gelijk gesteld door de rechtszaak die de Republiek Zuid-Afrika tegen Israël heeft aangespannen bij het Internationaal Gerechtshof en door de massale protesten op Amerikaanse universiteiten.

Welk politiek debat moeten wij, revolutionair-marxisten, in deze context (en in de huidige politieke situatie hier in Duitsland) bevorderen? Naast de lopende mobilisaties op straat is het belangrijk om discussies op gang te brengen of te verrijken (bijvoorbeeld tijdens evenementen) over de volgende punten:

Er moet duidelijk worden gemaakt dat het afdwingen van een staakt-het-vuren en onbeperkte hulpverlening het meest urgent is. Hiervoor moet de verantwoordelijkheid van de Duitse regering worden benadrukt (trouw aan de enige juiste zin van de anticommunist Willy Brandt: 'Vrede is niet alles, maar zonder vrede is alles niets'). Met andere woorden, we mogen ons niet laten afbrengen van de meest dringende eis door te verwijzen naar de complexe situatie of de verkeerde strategie van de reactionaire Hamas.

We moeten de context van het conflict uitwerken (de structurele onderdrukking van de Palestijnen sinds de Nakba) en gebruikmaken van het uitstekende werk van kritische Israëlische academici (van Shlomo Sand tot Moshe Zuckermann en Ilan Pappé).

Tegelijkertijd moeten we de geopolitieke context benoemen.

En we moeten uitleggen dat een staakt-het-vuren geenszins het einde van het conflict betekent. Bij het schetsen van een levensvatbare oplossing voor de toekomst mag de tweestatenoplossing niet geprezen worden, omdat de ministaat Palestina (de 22 procent van het voormalige Palestina is economisch niet levensvatbaar) aan het infuus en de internationale steun van Israël zou blijven liggen, om nog maar te zwijgen van de 700.000 Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever. Een werkelijk levensvatbare oplossing (inclusief de verwezenlijking van het recht op terugkeer van vluchtelingen) is ondenkbaar zonder een radicale verandering in de economische, politieke en sociale omstandigheden. De oplossing van het conflict – het realiseren van gelijke rechten voor alle mensen in Israël-Palestina – is een klassenkwestie. Ook dat moet gecommuniceerd worden en er moeten geen illusies worden aangewakkerd.

Last but not least moet de achtergrond van het zogenaamde 'Duitse staatsbelang' worden onthuld.

Door de enorme botsing van belangen in Israël-Palestina kan er niet snel een einde aan de oorlog worden verwacht. In het beste geval zou – onder druk van de Amerikaanse regering – een staakt-het-vuren bereikt kunnen worden. Maar de moorddadige blokkade van hulpgoederen zal doorgaan, ongeacht wie de verkiezingen in de VS wint. Daarom zijn massamobilisaties over de hele wereld, ook in Duitsland, des te belangrijker.

Dit artikel stond op Inprekorr. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.