Het 18e Wereldcongres van de Vierde Internationale vond eind februari plaats in België, zeven jaar na het vorige. Het bood een gelegenheid voor een diepgaande discussie over de wereldwijde en veelzijdige crisis van het kapitalisme, in het bijzonder de toename van de spanningen en het militarisme, en de te geven antwoorden, in het bijzonder met het aannemen van een ecosocialistisch manifest.

Bij de opening van het congres herinnerde de spreker van de aftredende leiding eraan dat er sinds het vorige congres in 2018 grote omwentelingen in de wereld zijn geweest – covid, oorlogen, opstanden, de opkomst van extreemrechts en de verdieping van de ecologische crisis die ons voor nieuwe en moeilijke uitdagingen hebben gesteld. De gedwongen stopzetting van veel militante activiteiten en in het bijzonder op internationaal niveau door de covid pandemie heeft de voorbereiding van dit congres bijzonder uitdagend gemaakt, omdat het lange proces van internationale discussie en uitwisseling dat nodig is voor een collectieve en meertalige discussie begon toen we elkaar nog alleen online konden ontmoeten.

Er werd eer betoond aan alle kameraden die zijn omgekomen door de pandemie, door extreemrechts geweld, met name op de Filippijnen en in Brazilië, door oorlogen, vooral in Oekraïne, en aan de kameraden die in ballingschap moesten, met name uit Hongkong en Rusland.

In het bijzonder herdacht het Congres degenen die nauw betrokken waren bij de leiding van de Vierde Internationale die sinds 2018 zijn overleden: voormalig presidentskandidaat en antikoloniaal activiste Helena Lopes da Silva (Portugal), Tito Prado, leider van Súmate, Peru, Alain Krivine de bekendste Vierde Internationalist in Frankrijk, Rosario Ibarrez presidentskandidaat en mensenrechtenactivist in Mexico, Marijke Colle een vooraanstaande ecologe en feministisch activiste in onze gelederen uit België, Hugo Blanco een legende van de boerenbeweging in de Andes, Neil Wijethilaka, vakbondsleider en leider van Socialist People’s Forum in Sri Lanka, Ahlem Belhadj een nationaal bekende feministische leider in Tunesië en Stálin Pérez Borges een vakbeweging- en politiek leider in Venezuela. Het congres herdacht de uitmuntende FI-leider en marxistische econoom Ernest Mandel, die dertig jaar geleden (1995) overleed.

Ongeveer 150 kameraden – afgevaardigden, leden van de aftredende leiding, vertegenwoordigers van sympathiserende- en Permanent Waarnemende organisaties en gasten – die 42 landen en 60 organisaties vertegenwoordigden, kwamen bijeen voor vijf en een halve dag van intensieve discussie [1].

De deelnemers vertegenwoordigden een breed scala aan leeftijden: terwijl slechts 8 procent jonger was dan 30, was bijna 50 procent jonger dan 50; meer dan de helft was minder dan 20 jaar activist. Dat wijst op een welkome vernieuwing van onze activisten.

Een militante campagne rond het Manifest voor Ecosocialistische Revolutie

De belangrijkste gebeurtenis van dit congres is de aanname van een manifest voor ecosocialistische revolutie, dat ingaat op de omvang van de crisis van het systeem, de antikapitalistische leuzen die moeten worden gebruikt om die aanhoudende catastrofe het hoofd te bieden en elementen van een blauwdruk voor de samenleving. Het manifest laat de huidige impasse van het systeem zien, nu oorlogen en de klimaatcrisis de hele wereld in een angstaanjagende, destructieve situatie plaatsen die alleen kan worden gestopt door een revolutie die de productiewijze omverwerpt en op alle gebieden fenomenale transities in gang zet. Het Manifest stelt in het bijzonder voor om de plundering van de planeet en van de mens in het bijzonder aan te pakken, waarbij de nadruk wordt gelegd op het feit dat de rijkste 1 procent twee keer zoveel CO₂ uitstoot als de armste 50 procent, wat zowel de mate waarin kapitalisten rijkdom vangen laat zien als de mogelijkheid dat mensen veel beter kunnen leven terwijl ze in totaal veel minder verbruiken dan nu.

Het Manifest herneemt en actualiseert historische programmatische documenten zoals het Communistisch Manifest en het Overgangsprogramma. Het doel is om het privé-eigendom van de productiemiddelen op de helling te zetten, de arbeidstijd te verkorten, te werken aan de ontplooing van iedereen, gratis openbaar vervoer massaal toe te passen, grondrechten in praktijk te brengen zoals toegang tot water, huisvesting, gezondheid, enzovoort. als onderdeel van een militant project gericht op de zelfwerkzaamheid en zelforganisatie van de arbeidersklasse.

Het Manifest omvat veel onderwerpen, maar er was enige discussie over het al dan niet gebruiken van de term 'degrowth'. Met een grote meerderheid werd besloten dat we streven naar 'wereldwijde degrowth in de context van een gecombineerde en ongelijke ontwikkeling', wat betekent dat op wereldschaal de koolstofuitstoot drastisch moet worden verminderd, omdat anders het menselijk leven in levensgevaar is, voor honderden miljoenen mensen, vooral in de overheerste landen, maar dat het in die laatste landen nodig zal zijn om de capaciteit te blijven vergroten, om aan de behoeften te voldoen of het nu gaat om infrastructuur of verschillende goederen.

Er zal een internationale activistische campagne worden ontwikkeld rond dit manifest, dat we willen verspreiden en op grote schaal bekend willen maken, zodat het een instrument kan zijn voor strijd en voor de hergroepering van revolutionaire krachten.

Een zeer gewelddadige internationale situatie

Het debat over de internationale situatie stelde ons in staat om, naast de wereldwijde crisis van het kapitalisme, de huidige versnelling van de mondiale machtsverhoudingen aan de orde te stellen, die een versterking van het gewelddadige en roofzuchtige karakter van de imperialistische overheersing combineert met een toename van de spanningen tussen de imperialistische machten. We zijn getuige van oorlogen in een dertigtal landen over de hele wereld, diefstal van rijkdommen, een oorlog tegen migranten en, wijdverspreide aanvallen op de arbeidersklasse. De opkomst van extreemrechts, dat al in veel landen aan de macht is gekomen, is een van de elementen van dit toenemende gevaar. De verkiezing van Trump heeft ook gezorgd voor een verdere versnelling van de situatie, van de bedreigingen voor de uitgebuitenen en de onderdrukten. De genocide in Palestina en de mobilisaties waaraan we bijdragen, werd uitvoerig besproken met name dankzij de aanwezigheid van een afgevaardigde van de Revolutionaire Communistische Groep van Libanon.

De aanwezigheid van kameraden uit Oekraïne en Rusland verrijkte de discussie over de oorlog in Oekraïne, die aanleiding gaf tot verschillende standpunten. De resolutie die werd aangenomen benadrukte de noodzaak om het gewapende en ongewapende verzet van het Oekraïense volk te steunen tegenover de imperialistische aanval van het Rusland van Poetin, maar ook tegenover de liberale aanvallen van de Oekraïense president Zelensky, zonder de imperialisten te vertrouwen, die in die oorlog hun eigen belangen verdedigen, zoals de U-bochten van de regering-Trump in de Verenigde Staten laten zien.

We steunen daarom het verzet van onderop en roepen bijvoorbeeld op tot kwijtschelding van de schuld van Oekraïne als een van de manieren om met de Russische aanval om te gaan. De alternatieve resolutie, die verworpen werd, zag de huidige oorlog in wezen als een oorlog tussen de NAVO en Rusland en, hoewel ze ook pleitte voor de terugtrekking van de Russische troepen en het recht van volkeren op zelfbeschikking, weigerde ze de strijd van Oekraïne en de strijd voor nationale bevrijding te zien als een confrontatie met Rusland.

Geen enkel kampistisch standpunt, dat wil zeggen het verdedigen van Rusland tegen de westerse imperialisten, werd op het congres verdedigd, maar desondanks besloot het Congres de betrekkingen te verbreken met Socialist Action, een Amerikaanse organisatie die een dergelijk standpunt verdedigt.

We hebben ook onze positie ten opzichte van linkse regeringen over de hele wereld aan de orde gesteld (met name de zogenaamde 'progressieve' regeringen in Latijns-Amerika), om te benadrukken dat we hen verdedigen tegen aanvallen van de heersende klassen, met name extreemrechts, en de noodzaak om onafhankelijk van hen te blijven, vooral wanneer ze de hoop van de arbeidersklasse en haar eisen verraden door liberaal beleid te voeren, zoals in veel landen het geval is.

Gemeenschappelijke visies ontwikkelen

Er werd een belangrijk document aangenomen over interventie in sociale bewegingen en de oriëntatie die we daarin verdedigen. We vinden het noodzakelijk om ze op te bouwen om het proletariaat – in zijn brede definitie – te helpen zichzelf te vormen als een actieve klasse, door middel van eenheid. Dat vereist zowel het opbouwen van de bewegingen zoals ze zijn, met hun beperkingen, ervan te leren en onze eigen standpunten te verdedigen, op een respectvolle en democratische manier. We vechten in het bijzonder tegen bureaucratische excessen en verdedigen zelforganisatie, maar ook de onafhankelijkheid van de staat, een internationalistische visie en de strijd tegen onderdrukking, terwijl we de machtskwestie aan de orde stellen.

Tot slot gaat het document over de opbouw van de Internationale, over concrete aspecten van de opbouw van de Internationale en haar organisaties. Het herinnert aan de doelstelling van onze Internationale, namelijk 'de opbouw van revolutionaire massapartijen en een revolutionaire massa Internationale' en gezien de complexe toestand van de wereld en realiteit van de organisaties van de arbeidersbeweging en de interventies van de secties van de Internationale, ontwikkelt de tekst voorstellen die ons in staat moeten stellen om onze politieke samenhang te versterken, ons begrip van de wereld en dus ons vermogen om in dezelfde richting te werken te verbeteren ondanks de verschillen tussen onze interventies.

Zo zijn we van plan om onze vergadercapaciteiten te versterken, evenals onze capaciteiten om onze analyses en standpunten te publiceren – met name op internet – en om onze scholingsinstellingen (Amsterdam, Manilla, Islamabad) te versterken. We merken ook op dat de behoefte aan een internationale organisatie wordt gevoeld door zowel de moeilijke situatie als de enorme mobilisaties die zeer regelmatig over de hele wereld plaatsvinden en waarbij we betrokken zijn: in India, Algerije, Europa, Brazilië, de Verenigde Staten, de Filippijnen, Oekraïne en veel andere landen.

Het congres zag ook een aanzienlijke versterking van de Internationale. In Brazilië leidde dat tot een heel hard debat vanwege het verzet van verschillende onderdelen van de organisatie tegen de toetreding van de Beweging van Socialistisch Links (MES). We blijven werken aan het overwinnen van die spanning, met name rond het project van een editie van Inprecor in het Braziliaans/Portugees. We hebben echter de erkenning of uitbreiding van verschillende secties geregistreerd, wat neerkomt op een toename van het aantal leden met ongeveer 27 procent: Marabunta en Poder Popular samen in Argentinië, Anti*Capitalist Resistance en ecosocialist.scot die samen de Britse sectie vormen, de MES die toetreedt tot de Braziliaanse sectie, Radical Socialist in India, Solidarity in de Verenigde Staten en het voornemen van de NPA-L'Anticapitaliste als geheel om de Vierde Internationale in Frankrijk te versterken.

Ondanks de moeilijkheden van de situatie kunnen we die bundeling van krachten dus zien als een teken van de mogelijkheden om de rol van revolutionairen te versterken door te helpen reageren op de crisis van het systeem.

Voetnoot

1] De vertegenwoordigde landen waren: uit Afrika: Algerije, Marokko, Zuid-Afrika; uit Azië: China, India, Indonesië, Japan, Pakistan, Kasjmir, Filippijnen, Sri Lanka; uit Europa: Oostenrijk, België, Groot-Brittannië [Engeland/Wales en Schotland], Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Griekenland (2 delegaties), Ierland, Italië (2 delegaties), Nederland, Noorwegen, Portugal (2 delegaties), Rusland, Spaanse staat, Zweden, Zwitserland, (2 delegaties) Turkije, Oekraïne; uit Latijns-Amerika Argentinië (2 delegaties), Brazilië (9 delegaties), Colombia, Mexico (4 delegaties), Panama (2 delegaties), Paraguay, Peru, Puerto Rico, Uruguay, Venezuela; uit het Midden-Oosten Libanon, en uit Noord-Amerika: Canada en de VS (3 delegaties). Organisaties uit Bangladesh, de Franse Antillen, Ecuador en Australië waren verhinderd.

Dit artikel stond op Fourth International. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.