Ondanks Israëls militaire overmacht en brute optreden - met als symbool de Israëlische betrokkenheid bij de bloedbaden in Sabra en Shatila – was de invasie van Libanon echter een mislukking. Nadat hij in 2001 opnieuw aan de macht was gekomen, was Sharon vastbesloten te slagen waar hij twee decennia eerder faalde. Met als dekmantel een permanente en preventieve oorlog tegen terrorisme lanceerde Sharon een bloedig offensief tegen de leiders, activisten en structuren van de Palestijnse nationale beweging. Doel was het vernietigen van de beweging, in het volle besef dat indien dit streven succesvol zou zijn, deze strategie het naar voren treden van een nieuwe, andere leiding zou betekenen.

Geen partner
De stelling ‘Israël heeft geen gesprekspartner’ was niet de reden voor het vergaande militaire offensief en het Israëlische vernietigingsbeleid in de bezette gebieden, het was het doel. Voor de voormalige Israëlische premier waren de zionistische doelen alleen te bereiken door unilateraal handelen, en onderhandelingen waren obstakels die slechts tot onacceptabele compromissen leidden. Daarom was het noodzakelijk om elke potentiële partner in toekomstige onderhandelingen uit te schakelen.
Na het neutraliseren van Yasser Arafat ondermijnde de Israëlische regering de positie van de 'gematigde' Abu Mazen. De vernietiging van de Palestijnse infrastructuur en het opbreken van het Palestijnse grondgebied werd doorgezet. Chaos, en in veel gevallen terroristische aanslagen, waren de verwachte resultaten van dit beleid en dienden als verder bewijs dat er nog steeds geen Palestijnse gesprekspartner was.
Israël verhinderde bewust dat de Palestijnse leiders hun achterban iets konden bieden op economisch of politiek niveau. Zoals verwacht droeg dit enerzijds bij aan de ineenstorting van de steun voor deze leiders en anderzijds aan het versterken van de Islamitische oppositie. Hamas wordt niet alleen gesteund omdat zij als meer capabel dan de Palestijnse Autoriteit gezien wordt maar ook omdat zij geen deel heeft aan de mislukkingen van de Palestijnse Autoriteit. Een stem op Hamas was meer een proteststem dan een ideologische keuze; het was een manier om tegen de oude leiders te zeggen; ‘jullie hebben gefaald, we vertrouwen jullie niet meer en we willen iets nieuws proberen.’

Hoeveel zwaarder
Ariel Sharon wilde een overwinning voor Hamas, zodat hij nog overtuigender zou kunnen zeggen dat ‘Israël geen partner heeft in een vredesproces.’ De verkiezingsuitslagen stellen Israël in staat om verder te gaan met haar unilaterale, koloniale optreden. Enkele tactische troepenverplaatsingen en de ontmanteling van geïsoleerde, oncontroleerbare nederzettingen zijn niet in strijd met dat beleid, maar zijn een integraal onderdeel ervan.
Gedurende een bepaalde periode kan dit beleid succesvol zijn. De reacties van de internationale gemeenschap en de media, die de Palestijnen dreigen te isoleren, passen in de strategie van de Israëlische leiders. Kortom, op de korte termijn zullen de Palestijnen zware tijden doormaken. Maar, vragen de Palestijnen zich terecht af, hoeveel zwaarder kan alles nog worden? Israël breekt het vredesproces af? Er was geen vredesproces. Israël hervat de gerichte moordaanslagen? Deze zijn nooit gestaakt. Israël vernietigt nog meer huizen en ontwortelt nog meer bomen? Het is bijna onmogelijk om nog meer schade aan te richten dan gedurende de laatste vijf jaar is gedaan. Israël gaat door met het arresteren van activisten? Dit beleid is nooit gestaakt. De internationale gemeenschap schrapt economische steun? Deze was al terug gebracht tot een minimum.

Israëls succes kan echter van korte duur blijken. Omdat zij in de aanwezigheid van honderden internationale waarnemers democratisch gekozen is, zal de Hamas leiding een zekere internationale legitimiteit bezitten. Het feit dat zij niet verantwoordelijk is voor de politieke verplichtingen van de PLO (het Oslo proces), betekent dat zij beter in staat is de verwachtingen van de bevolking laag te houden. In tegenstelling tot de racistische suggestie van de lokale en internationale media is Hamas geen irrationele, fanatieke organisatie. Hamas beschikt over een intelligent politiek leiderschap die het voorbeeld van de succesvolle Libanese Hizbollah partij zal volgen.
Het getuigt niet van overdreven optimisme om te suggereren dat de door Israël geplande overwinning van Hamas uiteindelijk juist dat teweeg zal brengen wat de Israëli's hebben willen verhinderen: nationale eenheid van de Palestijnen in het gevecht tegen de bezetting en voor de wederopbouw van een maatschappij die systematisch is ontmanteld door de Israëlische oorlog. De overwinning van Hamas kan tot nieuwe hoop en vertrouwen leiden.
‘We gaan niet onderhandelen met Hamas’; ‘we ontmoeten Hamas alleen in op het strijdveld’ - dit soort slogans herinneren we ons nog uit de jaren tachtig. Alleen gingen ze toen over de PLO. We weten ook dat de Israëlische regering, in ieder geval voor een paar jaar, gedwongen was haar beleid radicaal te wijzigen.

Uitdaging
Er zijn al tekenen die erop wijzen dat de Amerikaanse regering aan het terugkomen is op haar beleid van totale oorlog tegen Islamitische organisaties en onder hen zelfs al naar nieuwe bondgenoten aan het zoeken is. De Verenigde Staten werken al samen met een dergelijke organisatie in Irak en hebben quasi-openbare gesprekken gevoerd met de Moslim Broederschap in Egypte. Op een gegeven moment zal de internationale gemeenschap Israël dwingen te onderhandelen met Hamas, net zoals vijftien jaar geleden gebeurde met de PLO.
Voor de Palestijnse gemeenschap betekent de overwinning van Hamas een dubbele uitdaging. Ten eerste, Palestijnen moeten intern de strijd aangaan voor het verdedigen en versterken van sociale verworvenheden die door Hamas worden aangevallen. Dergelijke aanvallen van Hamas zullen de internationale gemeenschap niet interesseren, maar voor de Palestijnse samenleving zijn ze van zwaarwegend belang. De tweede uitdaging is om de seculiere nationale beweging opnieuw op te bouwen, in het bijzonder Fatah, en om aan de PLO haar invloed en leiderschap terug te geven.
Als deze twee uitdagingen succesvol bejegend worden, kan de laatste overwinning van Sharon eenzelfde worden als die in Libanon; een Phyrrus overwinning.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in News from Within, het electronische tijdschrift van het Alternative Information Centre, Jerusalem.
Michel Warschawski is journalist, schrijver en oprichter van het Alternative Information Centre (AIC) in Israel. Hij schreef onder meer On the border (South End Press) en Towards an Open Tomb – the Crisis of Israeli Society (Monthly Review Press).

Andere recente artikelen:
Palestina/ Israël
05-04-2006 Armoede en desillusie
25-01-2006 Sharon, oorlogsmisdadiger