De afgelopen maanden hebben geleid tot een opeenvolging van lokale crises van verbazingwekkende omvang. Die crises zijn de aanleiding voor massabewegingen waarvan we hopen dat ze zich ontwikkelen op manieren die het systeem aanvallen.

De Venezolaanse verkiezingen, gekaapt door Maduro, zorgen voor welkome ophelderingen ter linkerzijde, die zouden kunnen leiden tot de opkomst van een alternatief voor rechts en de bureaucratie. In Bangladesh heeft de massabeweging tegen quota's de autocratische macht van Sheikh Hasina, die 15 jaar aan de macht was, overwonnen, waardoor er een fase aanbrak waarin er eindelijk een links protest kon ontstaan. Op dezelfde manier is de overwinning van Masoud Pezeshkian in Iran een symptoom van de moeilijkheden van het regime om zijn heerschappij te handhaven.

In grote imperialistische machten als de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en zelfs Duitsland is de situatie heel instabiel, met oplevingen van extreemrechts. Dat wordt geïllustreerd door de anti-immigranten pogroms in Groot-Brittannië en de extreemrechtse scores elders – het Rassemblement National in Frankrijk en de AfD in Duitsland, op de eerste plaats met 32,9 procent van de stemmen in de deelstaat Thüringen. Tegenover deze dreiging staan tegentrends: antiracistische mobilisaties in Groot-Brittannië, de golf van links met het Nieuwe Volksfront in Frankrijk, de druk die leidde tot de vervanging van Biden door Kamala Harris voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, enzovoort. Dat levert niet automatisch antikapitalistische alternatieven op, maar draagt wel bij aan het vernieuwen van debatten op links en het mobiliseren van arbeidersklassen die lang passief zijn gebleven.

De permanente crisis

Wat steeds duidelijker wordt is de heel grote instabiliteit in veel landen over de hele wereld. Op de achtergrond speelt de diepe crisis van het systeem, en in het bijzonder de economische dimensie ervan, die elke maand erger wordt. Zo wordt verwacht dat in Saksen – een Duitse deelstaat waar extreemrechts ook heel hoog scoort – de elektronicagigant Intel zijn project voor een gigantische fabriek zal bevriezen of zelfs zal opgeven. De verkoop van elektrische auto's is in juli in Duitsland met 37 procent gedaald en Volkswagen overweegt fabrieken te sluiten om de heel sterke daling van zijn winstmarges op te vangen. In Frankrijk zijn de kentekenregistraties gedaald, met 24 procent ten opzichte van augustus 2023.

Meer in het algemeen stagneert of krimpt de productiviteit, zelfs in de Europese Unie. Honderd landen in het zuiden van de wereld staan op het punt hun betalingen te staken. En de groei in China en India kan niet meer hoger zijn dan 5 of 6 procent.

De gevolgen voor de Franse begroting lieten niet lang op zich wachten: minister van Economie, Bruno Le Maire, adviseerde om onmiddellijk 16 miljard euro te bezuinigen op de lopende begroting, terwijl de Europese Unie een 'procedure bij buitensporige tekorten' was gestart tegen het land, waarvan het overheidstekort 5,5 procent van het bbp had bereikt.

De marges van het systeem verdwijnen

In deze context wordt het beheer van de verschillende nationale economieën steeds problematischer, de klassentegenstellingen worden groter en de confrontatie tussen steeds autoritairdere burgerlijke stromingen en de arbeidersbeweging wordt scherper. Dat leidt er soms toe dat de arbeidersbeweging nieuwe energie krijgt. Voor revolutionairen bestaat de uitdaging uit het combineren van verschillende dimensies: de opbouw van een brede democratische eenheidsdynamiek, de ontwikkeling van zelfwerkzaamheid en organisatie van de arbeidersklasse en een alternatief project voor het kapitalisme.

De moeilijkheden zijn aanzienlijk omdat er in veel landen geen onafhankelijke politieke stromingen van de arbeidersklasse zijn, om historische of democratische redenen. Zelfs in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is het bijvoorbeeld moeilijk om een links dat onafhankelijk is van de Democratische Partij of Labour op te bouwen omdat het kiesstelsel afwijkende stemmen elimineert. In Frankrijk zien we bij het Nieuwe Volksfront de uitdaging om dat brede, antifascistische front te combineren met de opbouw van een radicaler links, dat onafhankelijker is van de instellingen die het kapitalisme beheren, samen met de noodzaak om eensgezinde revolutionairen samen te brengen om zich voor te bereiden op de confrontaties die in het verschiet liggen.

Uiteindelijk gaat het erom om in snel veranderende situaties waarin conflicten verergeren, samen te werken om klassenonafhankelijkheid op te bouwen, door middel van strijdbare activiteiten, samen met de opbouw van organisaties die een revolutionair project hebben dat ze binnen links bespreken en bepleiten.

Dit artikel stond op International Viewpoint. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.