Nederland zit op een hellend vlak. De rechtse meerderheid in de Tweede Kamer is daar bewust naar toe gegaan. We kunnen dan zeggen: dat wisten we al, of wat had je dan verwacht. Maar er is meer aan de hand. Op een paar wezenlijke punten ontstaat een breuk met de meest basale democratische rechten. Met de broederschap stond het al niet geweldig. Nu staan ook de vrijheid (van meningsuiting, van demonstratie, van vereniging) en de gelijkheid (voor de wet) op de tocht.
Het is iets te gemakkelijk om deze ontwikkeling te reduceren tot het beleid van Wilders. Al was het maar, omdat hij de meerderheid van de Tweede Kamer mee krijgt. Voor de redenering dat demonstreren tegen de daden van Israël tegen joden gericht zou zijn, blijken meer mensen dan alleen verstokte fans van de PVV gevoelig. Je moet je dan de vraag stellen hoe dat komt.
Ik laat het reconstrueren van de gebeurtenissen rond de provocaties en aanvallen door de Maccabi hooligans even terzijde. Mij gaat het nu om de vatbaarheid van de Nederlandse politiek, tot en met Groen Links en PvdA, voor het verhaal 'anti-oorlog = anti-Israël = antisemitisch', dat gesponnen werd bij de rellen in Amsterdam. Waarom is het spelen van de antisemitisme kaart in Nederland bijna vanzelf een troefkaart voor wie wil zwijgen over de dagelijkse moordpartijen in Gaza?
Joodse anti-zionisten
Het gaat om twee problemen. Eén in Israël en één van Nederlandse oorsprong.
De claim dat Israël als joodse staat het hele joodse volk, waar ook ter wereld vertegenwoordigt, heeft geen grond in de feiten. Sterker nog, het zionisme waar de joodse staat uit voortgekomen is, was tot de holocaust een minderheidsstroming onder de joden. En ook nu spelen joodse anti-zionisten een grote rol in de solidariteit met Palestina. Een Ander Joods Geluid, Erev Rav en Gate 48 en vele andere groepen, zoals joodse academici, roepen op tot solidariteit. Niet ondanks, maar juist vanwege hun joodse erfgoed en de herinnering aan de holocaust.
Dat Nederlandse jongens, al dan niet van Marokkaanse komaf, het verschil niet maken tussen Israëli's en joden heeft zijn oorsprong in die claim van Israël zelf dat het alle joden vertegenwoordigt. Dat je je dan laat provoceren en overgaat tot acties tegen individuele supporters, blijft verkeerd. Ook al gaan de Wildersen van deze wereld uit van de collectieve schuld van groepen, je moet dat zelf niet doen. Wij zijn niet zoals zij.
Stilzwijgen
Het tweede probleem is van oer Hollandse makelij. Niet alleen is veruit het grootste percentage van de joodse bevolking van Nederland vermoord, als we kijken naar West Europa. Maar ook na de Tweede Wereldoorlog zijn de overlevenden en de mensen die uit de onderduik terugkwamen, allesbehalve met open armen ontvangen. Voor wie daar meer van wil weten, lees het boekje De kleine sjoa van Isaac Lipschits. Geen vrolijke lectuur. Het alledaags antisemitisme, de 'kleine' vooroordelen die overal voorkwamen, ook bij linkse mensen, was met de oorlog niet verdwenen. En ik denk dat dit nog steeds geldt.
Voor joden in Nederland zijn de trauma's van de holocaust lang ondergronds gebleven. Nederland glorieerde in de herdenking van het heldhaftige verzet. Dat van een kleine minderheid was gekomen. De verandering van de Nederlandse herinnering aan de oorlog, met juist de holocaust op een centrale plaats, betekende dat in plaats van de miskenning van het joodse leed meteen na de oorlog, een collectief Nederlands schuldgevoel ontstond.
Tegelijk bleef de herinnering aan de vervolging door de nazi's voor joodse Nederlanders een diep trauma. Zo kon Joop den Uyl bij de zesdaagse oorlog in 1967 luid uitroepen wij staan achter Israël. Sindsdien was Nederland in grote meerderheid pro-Israël en anti-Palestina. In die opstelling kwamen langzaam barstjes, vooral toen bij de eerste Intifada in 1987 bleek wat de politiek van Israël in de bezette gebieden betekende: gewapende kolonisten en militairen die met scherp schieten bij het geringste vreedzame protest.
Daarmee zijn we terug bij het begin. Het 'wij staan achter Israël' gevoel van 1967 is voor de meeste, ook linkse, partijen en media omgezet in stilzwijgen en niets doen als Israël geweld gebruikt tegen de Palestijnen.
Palestina beweging
Na de terreur-aanval van Hamas op burgers in Israël op 7 oktober was ook bij PvdA en Groen Links de eerste neiging om tegenacties van Israël te billijken. Dat bleken al gauw terreurbombardementen op Palestijnse burgers te worden. Wie zich met Palestina identificeerde, voelde zich eerst behoorlijk alleen staan. Maar de Palestina-beweging greep om zich heen en kreeg een steeds breder karakter. Daarbij is vanaf het begin duidelijk gemaakt dat we ons niet richten tegen joden, maar tegen de politiek van de regering Netanyahu. Judaism yes, zionism no was te horen op demonstraties. Ja tegen het jodendom, nee tegen het zionisme.
Dat onderscheid blijven maken, tussen jodendom en zionisme, tussen Israëlische burgers en Netanyahu kan de kracht zijn van de beweging. Op één voorwaarde, dat het systematisch deel uitmaakt van je stellingnames.
Aanval op vrijheidsrechten
Juist omdat de moorddadige aanvallen op Gaza door Israël steeds meer kritiek opleverden, was het Israël en Nederlands rechts er alles aan gelegen het verhaal om te draaien en opnieuw Israël neer te zetten als slachtoffer. Omdat in Nederland al tachtig jaar het hoofdverhaal is dat Israël wordt aangevallen, kon ook nu de spin gehoor krijgen dat er een antisemitische aanval werd gedaan. Het gebruik van de term jodenjacht maakte dat erg makkelijk. Dat woord wijst op antisemitisme. De Maccabi supporters werden door degenen die dat 'appten', gelijkgesteld aan Israël en Israël aan joden.
Dat verschillende progressieve joodse organisaties vooraan staan in de solidariteit met Palestina, verdwijnt daarmee onder tafel.
Momenteel probeert rechts met haar meerderheid in de Tweede Kamer dit zo veel mogelijk uit te buiten. Daarmee wordt op basis van een verkeerde voorstelling van zaken van wat nog het meest lijkt op voetbalrellen, zowel de vrijheid van meningsuiting als van demonstratie, en mogelijk ook de vrijheid van organisatie, op de tocht gezet. Dat gaat iedereen aan die zich tegen deze regering wil verzetten. Een aanval op één is een aanval op ons allemaal.
Overgenomen van Solidariteit.
Reactie toevoegen