Vier jaar geleden zette de campagne van Bernie Sanders het socialisme voor het eerst sinds generaties in de VS weer op de politieke agenda. Hij zit nu weer op dat spoor en legt uit wat een 'democratisch-socialistische' visie betekent, te beginnen met het opbouwen van massabewegingen en het ondersteunen en organiseren van vakbonden. [leestijd 7 minuten]

1. Bernie is in verschillende opzichten anders dan andere kandidaten die in de Democratische voorverkiezingen actief zijn. Sanders accepteert geen financiering van bedrijven. Bernie heeft een financieringsmodel opgebouwd dat gebaseerd is op kleine donaties en gaat door met het opbouwen van die basis. Niemand dacht dat dit mogelijk was totdat hij het deed!

2. Hij organiseert zijn campagne onafhankelijk van het politieke apparaat van de Democratische Partij en hij verwelkomt de steun van onafhankelijke organisaties zoals Labor for Bernie en de DSA (Democratische Socialisten van Amerika).

3. Hij schetst een plan dat zich richt op de behoeften van werkende mensen, die de afgelopen kwart eeuw te lijden hebben gehad van groeiende ongelijkheid. In tegenstelling tot andere politici die eindeloos 'de middenklasse' als hun aanhang noemen, spreekt Bernie over de behoeften en wensen van de arbeidersklasse.

Zijn campagne pleit voor een minimumloon van 15 dollar per uur en het recht om lid te zijn van een vakbond. Hij sluit zich regelmatig aan bij picketlines en moedigt zijn aanhangers aan om dit te doen.

Zijn plan voor rassenrechtvaardigheid geeft een uitgebreid programma om een einde te maken aan discriminatie op het gebied van huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg en werkgelegenheid, politiegeweld te beëindigen en het recht van alle kiezers om hun stem uit te brengen. Hij roept op tot een uitgebreide hervorming van de immigratieregels, stopzetting van uitzettingsprogramma's en detentiecentra, uitbreiding van de DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals, het door Trump beëindigde programma waardoor kinderen van migranten een tijdelijke verblijfsvergunning kregen) en een traject voor het verkrijgen van staatsburgerschap. Op de vraag wat het grootste probleem is waar de wereld mee te maken heeft, zegt hij zonder aarzeling: klimaatverandering.

4. Bernie heeft, in tegenstelling tot andere kandidaten, sinds zijn studententijd, toen hij lid was van de Socialistische Jonge Volksliga, een geschiedenis als activist in bewegingen. Dit geeft meer vertrouwen dan degenen die hun hele leven al politicus zijn.

5. Hij claimt niet de belangen van werkende mensen te behartigen, maar hij stelt dat het zonder een onafhankelijke politieke organisatie onmogelijk is om een programma zoals hij dat schetst uit te voeren. In een recente toespraak wees hij op het voorbeeld van de Puerto Ricanen die gouverneur Ricardo Rosselló dwongen ontslag te nemen en noemde het als het soort actie dat nodig is om Wall Street te verslaan.

De dwangbuis van de kapitalistische partij

Eerlijk gezegd, kom ik uit de socialistische traditie die er van uit gaat dat zowel de Democratische- als de Republikeinse Partij gecontroleerd worden door verschillende delen van het kapitaal. Wij hebben steeds gewerkt aan de opbouw van onafhankelijke politieke partijen, met name de in de jaren negentig opgerichte Arbeiderspartij, maar ook aan socialistische campagnes en de Groene Partij.

Ik denk dat geen van de twee 'grote' kapitalistische partijen (dus ook de Democratische partij die meer openstaat voor verandering), omgevormd kan worden tot een instrument gecontroleerd door degenen die er op stemmen. De financiering en de structuren van de partijen worden gecontroleerd door de macht van het bedrijfsleven.

Maar gezien de dwangbuis die het tweepartijensysteem vormt door het 'the winner-take-all'-systeem, is een onafhankelijke derde partij nooit in staat geweest om een massa-aanhang in de Verenigde Staten te verwerven.

Dat is een probleem dat al een eeuw oud is en gesteund wordt door ondemocratische kieswetten. Deze wetten zijn versterkt door de uitspraak van het Hooggerechtshof in 2010 in de zaak ‘Citizens United vs. FEC’, waardoor onbeperkte bedragen van niet-anonieme donoren kunnen worden besteed aan verkiezingen en uitgebreid gebruik kan worden gemaakt van gerrymandering [herindeling van kiesdistricten] die nauwkeuriger is gemaakt met nieuwe technologie. Het is duidelijk dat er geen sprake is van een breuk met het tweepartijensysteem.

Sanders, die al jaren onafhankelijk opereert, maar zich afzijdig houdt van het opbouwen van een partij, ontwikkelde een strategie om op de democratische lijst voor de voorverkiezingen te komen en tegelijkertijd bedrijfsfinanciering te weigeren en redelijk onafhankelijk te blijven van de partijstructuren. Omdat Vermont [de staat waarvoor hij senator is] geen partijlidmaatschap vastlegt, is Sanders technisch gezien een onafhankelijke kandidaat die de democratische nominatie ontvangt. Deze nieuwe tactiek heeft steun gekregen van mensen die zich inzetten voor sociale verandering - maar hoewel nuttig op de korte termijn, is het potentieel ervan twijfelachtig.

Hoewel sommige mensen teleurgesteld waren dat Bernie zich in 2016 aan zijn belofte hield om de kandidaat van de Democratische Partij te steunen die de voorverkiezingen won, deed hij wat hij beloofd had. Ik denk niet dat hij zou zijn toegelaten tot de Democratische voorverkiezingen als hij die belofte niet had gedaan. Dat is het compromis dat hij heeft gesloten.

De huidige campagne van Bernie

Sommigen dachten dat Bernie zich tijdens zijn tweede campagne op ‘het centrum' zou richten, maar interessant genoeg is hij een uitgebreider sociaal-democratisch programma aan het uitwerken. Zijn nadruk op de noodzaak van een ‘Economisch Handvest’ heeft een belangrijke discussie op gang gebracht.

Hij wijst erop dat politieke democratie zonder economische democratie niet veel meer biedt dan de mogelijkheid om te stemmen. Hoewel dat recht belangrijk is, vooral voor degenen die hun stemrecht kwijt zijn, biedt het op zichzelf niet veel zekerheid in hun leven of dat van hun familie.

Wat Bernie's campagne doet, met name voor socialistisch links, is ons een groter platform bieden om onze eigen socialistische visie op de samenleving uiteen te zetten. Hij wijst op de bestaande strijd tussen werkende mensen en ondernemingen. Hij steunt en verdedigt de vakbonden en programma's (te beginnen met Gezondheidszorg voor iedereen) die maatschappelijk maken wat mensen voor hun leven nodig hebben.

Die visie geeft kracht aan een aantal van zijn kleinere voorstellen. Bernie en Alexandria Ocasio-Cortez, congreslid voor NY-14 (de Bronx & Queens), hebben bijvoorbeeld een wetsvoorstel ingediend om  postkantoren weer postwissels te laten uitgeven zoals ze dat vroeger deden.

Er zijn miljoenen mensen die geen bankrekening hebben en afhankelijk zijn van chequewisselkantoren die enorme provisies rekenen. Het is een eenvoudige hervorming  met niet alleen positieve gevolgen voor arme mensen, maar het leidt ook tot de versterking van werknemers in de publieke sector, waarvan de meerderheid vrouwen en Afro-Amerikanen zijn.

Wat heeft dit met socialisme te maken? Het stelt de behoeften van mensen boven de superwinsten van de chequewisselbedrijven. Dat betekent iets in het neoliberale Amerika, dat vandaag de dag door het bedrijfsleven wordt geteisterd.

Het is waar dat Bernie de industrie niet wil nationaliseren onder arbeiders- en gemeenschapscontrole en dat zijn verzet tegen de Amerikaanse oorlogen in het buitenland de rol van het Amerikaanse imperialisme in de wereld niet onder de loep neemt - kwesties die de onafhankelijke socialistische linkerzijde op de voorgrond moet plaatsen. De essentie van zijn programma - steun voor de rechten van werknemers, uitbreiding van Gezondheidszorg voor iedereen, het einde aan de fossiele brandstofeconomie en de steun  aan vrouwen in hun strijd voor de controle over hun eigen lichamen - kan echter alleen worden uitgevoerd als er miljoenen mensen de straat op gaan.

De Democratische Partij ziet Sanders niet als 'betrouwbaar' en zal opnieuw een manier vinden om te voorkomen dat hij de voorverkiezingen wint. Dat was zo in 2016 en ik geloof dat het deze keer ook weer zo zal zijn. Er is deze keer een keur aan kandidaten, zodat de afgevaardigden kunnen 'kiezen' uit een hele reeks - of het nu Elizabeth Warren is, die een groot deel van het programma van Bernie napraat, of iemand die veel dichter bij het centrum staat, bijvoorbeeld Kamala Harris of Joe Biden.

Aangezien Sanders opnieuw geblokkeerd zal worden, wat is dan het nut van het steunen van zijn campagne in de voorverkiezingen? Zal die ervaring niet gewoon zijn achterban demoraliseren, vooral omdat hij dan een kandidaat zal steunen die de voorkeur van het establishment geniet? Zal het niet de afhankelijkheid van de Democratische Partij versterken?

Natuurlijk is dat allemaal mogelijk, net zoals de herverkiezing van Trump een mogelijkheid is. Maar het is opmerkelijk dat de DSA, tijdens haar conventie in augustus, ervoor koos om geen presidentskandidaat te steunen als dat niet Bernie is. Dat geeft niet de indruk dat het steunen van Bernie's kandidatuur individuen en organisaties binnen de Democratische partij in de val lokt - welke keuze individuen op verkiezingsdag ook maken, of dat voor het ‘kleinere kwaad', de progressieve onafhankelijke of de derde partij-optie is.

Het zou van blindheid getuigen om te negeren hoe Sanders' programma en dynamiek de politieke discussie door het hele land hebben veranderd. Het geeft socialisten de mogelijkheid om vrienden, familie en collega's te betrekken bij een discussie die veel verder gaat dan steun voor een bepaalde hervorming en dat zonder dat ze klinken als nutteloze utopisten. Deze bredere visie op sociale, politieke en economische democratie is een stormram tegen het bezuinigingsprogramma waar alle geledingen van het kapitaal om vragen.

Hoewel de campagne niet de confrontatie aangaat - laat staan oplost - met het enorme probleem dat we geen partij hebben die wordt geleid door werkende mensen en in ons belang handelt, laat  de campagne van Bernie toch een positief alternatief zien voor de dominantie van het bedrijfsleven. Dat inzicht zal natuurlijk alleen tot bloei komen als miljoenen mensen zich kunnen vinden in deze strijd voor rechtvaardigheid.

Laten we onszelf niet voor de gek houden: de strijd om een meerderheid te winnen die beseft dat de destructieve aard van het kapitalisme kan worden vervangen door massa-acties staat nog in de kinderschoenen en kan gevoed worden door de dagelijkse strijd van gemeenschappen voor schoon water, betaalbare huisvesting en kwaliteitsscholen. Dit besef leeft in Black Lives Matter en in de strijd voor een democratisch geleide vakbond.

Als we tijdens dit verkiezingsseizoen meer politieke ruimte kunnen veroveren, kunnen we bewegingen stimuleren waarin deze eisen voor het eerst zijn ontstaan. Is dat niet het doel van de operatie?

Het is onwaarschijnlijk dat we, gezien de instrumenten die we momenteel missen, onmiddellijk meer kunnen doen dan de discussie over economische, politieke en ecologische rechtvaardigheid verbreden. Maar hoe dieper onze wortels, hoe groter de kans op succes. Het punt dat Bernie naar voren brengt, en dat de socialisten moeten versterken, is dat er een verandering tot stand komt wanneer we met miljoenen voor onszelf en voor elkaar in actie komen.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Solidarity. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.