De weduwen dagvaarden de staat niet alleen vanwege de executies maar ook voor het uitblijven van enig strafrechtelijk onderzoek. Ondanks spijtbetuigingen weigert Nederland tot op de dag van vandaag iedere aansprakelijkheid.
Op 9 december 1949 vielen Nederlandse troepen het dorp Rawagedeh binnen en vermoordden de gehele mannelijke bevolking, waaronder gevangenen en mannen die probeerden te vluchten. In een onderzoek uit 1949 noemde de Verenigde Naties de Nederlandse daden 'opzettelijk en meedogenloos' - toch was er nooit sprake van enig justitieel onderzoek.
De 'politionele acties' in Indonesië waren in de ogen van de toenmalige Nederlandse regering Beel-Drees geen koloniale oorlog. Er werden enkel troepen gestuurd voor het 'handhaven van orde en rust' en om te strijden tegen het 'extremisme'. Deze strijd tegen extremisme zou uiteindelijk resulteren in naar schatting 150.000 doden aan Indonesische zijde en 6.000 aan Nederlandse kant. Een Nederlandse militair schreef in die periode naar het thuisfront: 'je begint zo op die moffen te lijken'. Een pijnlijke constatering, zo kort na de Duitse bezetting. Indonesiëveteraan Jan Glissenaar beschreef zijn ervaring zo: 'je gaat om er orde en rust te herstellen en je komt er vandaan als oorlogsmisdadiger, als ik het zo eerlijk mag zeggen'.
Harry Poeze, Indonesië expert en schrijver van de biografie van de Indonesische revolutionair Tan Malaka stelt dat 'het beter zou zijn wanneer Nederland zou erkennen dat ze fout zat en dat we de tekenen van Indonesische zijde te lang hebben miskend. De proclamatie van de onafhankelijkheid was een rechtmatige en revolutionaire daad van het Indonesische volk. Door Nederland is deze hele kwestie verkeerd aangepakt. Deze mensen hadden allang financieel gecompenseerd moeten worden. Nu krijg je een principiële discussie en ben ik bang dat dit proces een tamelijk uitzichtloze affaire gaat worden die in allerlei procedures blijft steken'.
De rechtszaak van de weduwen van Rawagedeh komt op een geladen moment. In 2009 was het zestig jaar geleden dat de Nederlandse overheid de Indonesische onafhankelijkheid erkende. Hoewel deze onafhankelijkheid eigenlijk begon bij de proclamatie door Soekarno en Hatta van 17 augustus 1945 heeft Nederland deze datum nooit expliciet willen erkennen.
Naast veel media aandacht voor de erkenning van de Indonesische onafhankelijkheid, leidde de zestigste verjaardag van de Nederlandse erkenning ook tot discussie. In een open brief van 23 december 2009 stelt een aantal prominente schrijvers, historici en juristen dat het tijd wordt dat Nederland de datum van de proclamatie eindelijk erkent als de werkelijke datum van onafhankelijkheid: ‘Het ontbreken van volledige politieke erkenning door Nederland is een historische nalatigheid die wij onrechtvaardig achten jegens het Indonesische volk’.
Dit soort debatten en de aanklacht laten zien dat zoveel jaren later de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd en de Nederlandse poging deze de kop in te drukken nog steeds niet verwerkt zijn. De hoofdvraag is nog steeds niet beantwoord; hoe gaat Nederland om met zijn koloniaal verleden en welke consequenties wil het daar aan verbinden?
Reactie toevoegen