Dit door de in recente tijd gewijzigde verhoudingen tussen de nationale staten en geprivatiseerde instanties die publieke taken decentraal uitvoeren en ook door de grotere betekenis van mondiaal of in grote regio’s opgezette politiek apparaten. We zouden ons daarbij op dat mondiale niveau moeten richten in een soort wereldwijde tegenbeweging die zij ‘multitude’ noemen. De schrijvers van het boek proberen aan te sluiten bij de eerste opvatting en bekritiseren de tweede
Twee elementen
Twee elementen wil ik naar voren brengen. Als eerste: naarmate ik in het boek vorderde, begon de tekst mij gaandeweg steeds meer te irriteren. Waarom eigenlijk? De gedetailleerde behandeling van abstracte discussies in de sociale fora maakte op mij hier en daar de indruk van een incrowdsfeertje van functionarissen en beroepsactievoerders, die los staan van de rest van de bevolking van hun land en geen achterban vertegenwoordigen. In hoeverre worden hier de theoretische padstellingen, intellectuele scherpslijperijen en academische verdeeldheden opgesomd van een beperkte groep intellectuelen op weg naar een nieuwe mondiale elite waar verder niemand een boodschap aan heeft? En met ‘niemand’ bedoel ik dan de analfabeten, daklozen, werklozen, gehandicapten, zieken, arbeiders die weinig verdienen of lange werkweken moeten maken.
Of anders gezegd: in hoeverre was en is die andersglobaliseringsbeweging eigenlijk een hype van academici, studenten en vrijgestelden van NGO’s, die hun carrière op een hippe en alternatieve manier vorm willen geven, daarbij een deel van hun interessante analyses gedeeltelijk verbergend achter de dure betaalsites voor wetenschappelijke artikelen? Op zich is er niks op tegen om je boterham te verdienen met het verdedigen van de belangen van mensen die in armoede leven of te strijden voor een betere wereld. Anders wordt het, als dit leidt tot incrowd discussies en verdeeldheden in een beperkte groep die uiteindelijk hun eigen particuliere belangen nastreven. Deze kritische blik op de andersglobaliseringsbeweging zul je in het boek niet vinden.
Tweede element
En hiermee kom ik op het tweede element. Is de andersglobaliseringsbeweging in het algemeen wel zo sterk ‘geworteld’ geraakt in lokale groepen, in vakbondsgroepen, juist op het nationale niveau? Het lijkt mij van niet. Misschien in Zuid-Amerika. Maar verder?
Het boek behandeld in dit verband verder ook nauwelijks de problematische verhouding tussen de sociale fora in veel landen en de vakbonden.
‘Ergens beginnen’ betekent voor mij niet in de eerste plaats het organiseren van massa-acties op straat, waarbij na afloop iedereen weer naar huis gaat en het organiserend actiecomité weer op zichzelf teruggeworpen wordt. Het betekend voor mij ook niet theoretische discussies in sociale fora over het nationale vraagstuk - en andere onderwerpen - hoe belangrijk deze discussies in een bepaald kader ook kunnen zijn, maar het opbouwen van duurzame relatief autonome lokale organisatiestructuren met de werklozen, werkenden, daklozen, en andere slachtoffers van de meervoudige systeemcrisis. Daarbij moeten in mijn ogen die organisatiestructuren deel uitmaken van een groter internationaal verband, waarin de leus ‘glokalisering’ – handel lokaal denk internationaal- daadwerkelijk vorm krijgt. En inderdaad, daarbij zullen de internationale samenwerkingsverbanden moeten worden geconcretiseerd in actieprogramma’s voor concrete actiedoelen en initiatieven, zoals in het boek ook wordt bepleit. Het lijkt me dat het voorkomen van dergelijke organisatorische verbanden tussen verschillende niveau’s tot de ‘core business’ van de neoliberale interventiepolitiek behoort, zowel op individueel als collectief niveau. Een nauwkeurige analyse van die interventiepolitiek, hoe daar in de praktijk mee om te gaan en een weerwoord formuleren is noodzakelijk, maar deze probleemstelling komt in de discussie te weinig aan de orde. En het is volgens mij belangrijk dat dit wel gebeurt, want anders wordt het met die strategie van de dominostenen ook niks.
Piet van der Lende is werkzaam bij de Vereniging Bijstandsbond en de Stichting voor een Sociaal Europa.
Het boek is te bestellen via www.grenzeloos.org
Reactie op recensie Gebroken Vitrines
David Dessers
We hopen dat de recensent zich toch niet te veel heeft laten irriteren door ons boekje. Bij te hoge mate van irritatie hebben we slechts een advies: leg het gewoon naast je neer en pak een ander boek ter hand.
Toch hebben we wel een zeker begrip voor de irritatie. Ook wij kunnen ons behoorlijk ergeren aan de fulltimers van NGO’s die de hele wereld rondhoppen van forum naar actie, maar ondertussen hun buur niet bij naam kennen. Laat staan in actie komen tegen problemen in de wijk. Daarin volgen wij de recensent. Ikzelf heb welgeteld één enkele keer deelgenomen aan het Wereld Sociaal Forum, co-auteur Matthias Lievens zelfs nog nooit. De Europese fora zijn natuurlijk veel haalbaarder. Maar het overgrote deel van ons engagement kreeg vorm in de stad waarin we wonen, rond lokale thema’s.
Minder begrip hebben we voor de mantra die nu al jarenlang meegaat en ook weer in dit artikel terugkomt: handel lokaal, denk internationaal. In een geglobaliseerde wereld spelen steeds meer internationale krachtsverhoudingen, waardoor het heel erg nodig is om niet enkel lokaal, maar ook Europees en globaal te handelen, niet enkel te denken. Op die manier kan er een interactie ontstaan tussen al die vormen van strijd en kunnen ze met elkaar verbonden worden. Daarbij zou het een beetje schematisch zijn om te denken dat het lokale niveau steeds de motor van die strijd vormt. Het tegendeel kan in de 21ste eeuw net zo goed. Seattle was trouwens een mooi voorbeeld van hoe een gedurfd en succesvol gevecht tegen een mondiale instelling een hele cyclus aan strijd teweegbracht ook op het lokale niveau. Seattle was een wake-up call voor sociale bewegingen en actiegroepen in de hele wereld.
In plaats van te stellen ‘handel lokaal en denk internationaal’, zouden wij dus eerder zeggen ‘handel lokaal en internationaal, denk lokaal en internationaal...’ Tot slot willen we Piet danken voor het artikel over ons boek en de vele relevante opmerkingen die hij daarbij formuleerde.
David Dessers is co-auteur van het boek Gebroken Vitrines en betrokken bij de Vlaamse organisatie Socialisme 21, www.socialisme21.be
Reactie toevoegen