Het akkoord kan de intensiteit van Israëls moordwoede verminderen, maar het zal waarschijnlijk een slopende nieuwe fase van etnische zuivering inluiden met de volledige steun van Trump.

Steven Witkoff, de gezant voor het Midden-Oosten van Donald Trump, deed naar verluidt geen moeite om beleefd te zijn toen hij de Israëli's informeerde dat hij 11 januari zou komen voor een ontmoeting met premier Benjamin Netanyahu. Toen hem werd verteld dat zijn bezoek samenviel met Shabbat, wat betekende dat de premier tot de avond niet beschikbaar zou zijn, maakte Witkoff duidelijk dat de Joodse feestdag zijn schema niet zou verstoren. Netanyahu begreep wat er op het spel stond en ging die middag naar zijn kantoor om de gezant te ontmoeten, die vervolgens naar Qatar vertrok om verder te werken aan een staakt-het-vuren voor Gaza.

Er is weinig bekend over de details van hun gesprek, maar het is duidelijk dat Witkoff erin slaagde om Netanyahu in één ontmoeting meer te laten bewegen dan de hele regering Biden in meer dan 15 maanden heeft gedaan. Op 15 januari bereikten Israël en Hamas overeenstemming over een staakt-het-vuren in meerdere fasen, waarbij Israëlische gijzelaars zouden worden geruild voor Palestijnse gevangenen, samen met een uiteindelijke volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza.

Het is nog te vroeg om te zeggen of dit akkoord stand zal houden. Israëls lange traditie van het schenden van wapenstilstanden, gekoppeld aan de eisen van Israëlische ministers om door te gaan met de genocide, geven ons reden om sceptisch te zijn. Maar het nieuws van de wapenstilstand heeft onbeschrijfelijke opluchting gebracht voor miljoenen mensen in Gaza die al meer dan een jaar te maken hebben met een vernietigingscampagne.

Als het staakt-het-vuren in Gaza standhoudt, zal dat het resultaat zijn van de dynamiek die door de komende Trump-regering wordt geïntroduceerd – een herinnering aan hoe gemakkelijk Washington de acties van Israël kan beïnvloeden als het dat echt wil. President Joe Biden, verblind door zijn toewijding aan een mythisch zionisme dat alleen in zijn verbeelding bestaat, was niet bereid om te zien hoe de oorlog niet alleen moreel absurd was, en ook schadelijk voor zowel de Amerikaanse als de Israëlische belangen in de regio. In veel opzichten werden de genocide van Israël in Gaza en haar campagne van regionale destabilisatie ook de eigen oorlog van de regering Biden.

Trump opereert zonder dezelfde ideologische beperkingen en hij is veel meer bezig met wat hij kan winnen bij een bepaalde relatie. Trump streefde niet alleen naar een staakt-het-vuren overeenkomst omdat het zou dienen als een enorme PR-slag – hij kan opscheppen dat hij een probleem heeft opgelost dat Biden nooit heeft kunnen oplossen, en terecht – maar vooral omdat het zijn regering in staat zal stellen om door te gaan met andere prioriteiten, zoals het bemiddelen in een normalisatieovereenkomst tussen Israël en Saudi-Arabië.

Met andere woorden, voor de gekozen president is een staakt-het-vuren geen principekwestie of een kwestie van moraliteit, maar een kwestie van transacties. Terwijl Biden graag toestond dat Israëls genocide in Gaza een breed scala aan Amerikaanse en regionale belangen in de weg stond, was Trump vastbesloten om alle obstakels die zijn bredere agenda in de weg stonden, uit de weg te ruimen.

Maar Trump en degenen met wie hij zich omringt hebben ook duidelijk gemaakt dat ze van plan zijn om Netanyahu's medewerking de moeite waard te maken. Als de Israëlische premier het staakt-het-vuren doorzet zelfs maar in de eerste fase, verwacht hij rendement op zijn investering – en zijn prijs zal een verdere massale verplaatsing van Palestijnen uit zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever zijn.

Een staakt-het-vuren cadeautje

Toch moeten we Trump niet te veel krediet geven. Er veranderde fundamenteel weinig als het ging om de hefboomwerking die hij bereid was te gebruiken om het gedrag van Israël te beïnvloeden. Voor zover we weten, heeft Trump nooit gedreigd om voorwaarden te stellen aan militaire hulp aan Israël. Evenmin heeft hij aangegeven dat hij de praktijk van zijn voorganger om het internationaal recht te negeren om Israël af te schermen van verantwoording op het wereldtoneel, zou heroverwegen.

Sommigen zullen aanvoeren dat de dreigementen van Trump en de ineenstorting van verschillende verzetsfronten in de regio Hamas dwongen om concessies te doen in het onderhandelingsproces. Maar het was niet Hamas dat overtuigd moest worden – ze hadden al ingestemd met eerdere staakt-het-vuren voorstellen die grotendeels niet te onderscheiden waren van de huidige overeenkomst, die teruggaat tot mei 2024. Uiteindelijk was het Israël dat het duwtje in de rug nodig had en Witkoff gaf Netanyahu waarschijnlijk het signaal dat Trump, ondanks het feit dat hij Biden's blinde trouw aan Israël niet deelt, meer zou doen om samenwerking te belonen.

Het feit dat Netanyahu tot nu toe heeft besloten om deze wapenstilstandsovereenkomst niet in de ijskast te gooien, laat zien dat hij erop vertrouwt dat hij er iets belangrijks voor terug kan krijgen. De Israëlische media melden al dat Trump's staakt-het-vuren 'cadeautje' voor Netanyahu een lange lijst van traktaties zou kunnen bevatten, van het opheffen van sancties tegen de Israëlische NSO Group's spyware Pegasus en tegen gewelddadige Israëlische kolonisten, tot het geven van Washington's zegen aan grote landdiefstallen op de Westelijke Jordaanoever of regelrechte annexatie, en het toestaan of zelfs faciliteren van een directe aanval op Iran.

Maar het gaat niet alleen om wat Israël krijgt in ruil voor een staakt-het-vuren. Het gaat ook om wat het al heeft gekregen.

In de acht maanden sinds Israël voor het eerst een bijna identieke deal afwees, waarmee Hamas in principe had ingestemd, heeft zijn leger tienduizenden Palestijnen afgeslacht en grote delen van de Gazastrook gedecimeerd. Dat was de prijs die Israël betaalde voor het bereiken van zijn ware doelstellingen: niet het elimineren van Hamas of het vrijlaten van gijzelaars – van wie er velen werden gedood terwijl Israël een staakt-het-vuren tegenhield – maar de vernietiging en het 'uitdunnen' van Gaza en het opnieuw vormgeven van het Midden-Oosten.

De feiten op de grond in Gaza schetsen nu een beeld dat we nog niet helemaal kunnen bevatten. Israëlische troepen hebben hele wijken met de grond gelijk gemaakt om de bufferzone die de Gazastrook omringt te verbreden, de Netzarim Corridor die het gebied doorsnijdt uit te breiden en uiteindelijk de enclave op te delen voor een toekomst van eeuwigdurende controle. Daarmee hebben ze meer dan 30 procent van het grondgebied van Gaza van voor de genocide in beslag genomen, terwijl ze een groot deel van de rest onbewoonbaar hebben gemaakt.

Ondertussen heeft Israël het zogenaamde "Generaalsplan ' grotendeels voltooid – de etnische zuivering van het hele noorden van Gaza boven Gaza Stad. Beit Hanoun, Beit Lahiya, en Jabalia, steden waar ooit meer dan 300.000 mensen woonden, zijn in puin gelegd als onderdeel van een campagne om het gebied te ontvolken en de Israëlische controle te verankeren, terwijl de basis wordt gelegd voor de bouw van Joodse nederzettingen.

Elders sloot Israël zijn front met Hezbollah en door de val van Assad kon het meer land in beslag nemen op de Golanhoogte en de oostelijke hellingen van de berg Hermon/Jabal A-Shaykh. Ondertussen zijn op de Westelijke Jordaanoever de door de staat gesteunde aanvallen van kolonisten op Palestijnen in frequentie en wreedheid toegenomen, terwijl de Palestijnse Autoriteit een volwaardige partner is in het steeds harderhandige optreden van het Israëlische leger tegen het verzet in Jenin, Nablus en Toelkarem.

Het is duidelijk dat Netanyahu de wapenstilstandsovereenkomst heeft laten doorgaan in de wetenschap dat de weg is vrijgemaakt voor Israël om zijn aandacht te richten op de annexatie van de Westelijke Jordaanoever, de confrontatie met Iran en het verstevigen van zijn toekomst als een belegerde vestingstaat.

Bevestiging van een nieuwe realiteit

Zelfs als het staakt-het-vuren de eerste 42 dagen niet overleeft, zal het ongetwijfeld talloze levens redden en Palestijnen de kans geven om te ademen, te eten, te rouwen en medische behandeling te krijgen. Maar hoewel de gefaseerde aanpak van de overeenkomst het Israël moeilijk moet maken om de overeenkomst op te zeggen, hangt dat af van de handhaving. Op dit moment is het enige wat hervatting van de vernietiging in de weg staat zodra het staakt-het-vuren begint te gelden, een internationale gemeenschap die de Palestijnen al meer dan een jaar in de steek laat.

Belangrijke leden van Netanyahu's extreemrechtse coalitie hebben al gewaarschuwd dat ze niets minder zullen accepteren dan een voortzetting van Israëls aanval op Gaza nadat de eerste fase van het akkoord is voltooid, zelfs ten koste van de resterende gijzelaars. En na de eer te hebben opgeëist voor het bereiken van het staakt-het-vuren, is er geen aanwijzing dat Trump Israël ter verantwoording zal roepen of Netanyahu onder druk zal zetten om de tweede en derde fase van het akkoord door te zetten.

Hoewel het staakt-het-vuren het onmiddellijke bloedvergieten een halt toeroept, bevestigt het ook een nieuwe realiteit: Gaza als een gefragmenteerde, onbewoonbare gevangenis. De overgrote meerderheid van de bevolking van Gaza is gedwongen ondergebracht in zwaar beveiligde en bewaakbare concentratiekampen in het zuiden en midden van de Strook, waar hun voortbestaan wordt bepaald door de grillen van Israël.

Genocide wordt niet alleen uitgevoerd met bommen en kogels, en houdt niet op als de geweren zwijgen. Ziekte, ondervoeding en trauma's – onbehandeld door een gezondheidszorg die in puin is veranderd – zullen nog jarenlang levens blijven eisen, terwijl het tientallen jaren zal duren om het land na de verwoesting en vergiftiging weer leefbaar te maken. En Israël is nog niet klaar: het heeft de voorwaarden geschapen voor de volledige en permanente etnische zuivering van Gaza, geleid door het eeuwenoude zionistische ethos van 'maximaal land, minimale Arabieren'.

Dit staakt-het-vuren zal de intensiteit van Israëls moordwoede verminderen, maar het zal waarschijnlijk een slopende nieuwe fase van die voortdurende genocide inluiden die we nog niet volledig hebben begrepen – een die volledig wordt gesteund door de komende regering-Trump. De etnische zuivering van Gaza zal misschien niet in één keer worden uitgevoerd, maar eerder in een geleidelijk proces dat vorm krijgt naarmate we de omvang van Israëls systematische vernietiging van alles wat het leven in de Gazastrook in stand houdt, in kaart brengen.

Ongeacht wat de toekomst in petto heeft, moeten we ons vasthouden aan de woorden van wijlen Refaat Alareer: 'Wat er ook van komt, als Palestijnen hebben we niet gefaald. We hebben ons best gedaan. En we hebben onze menselijkheid niet verloren ... We hebben ons niet onderworpen aan hun barbaarsheid.'

Dit artikel is gepubliceerd in samenwerking met The Nation en stond op +972. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.