Kabinet zet de gemeenten in en laat zorgverzekeraars profiteren.

Al jaren wordt er door opeenvolgende kabinetten bezuinigd op de zorg. Het basispakket wordt steeds verder uitgekleed en er worden steeds meer eigen risico’s ingevoerd. Nu is de langdurige zorg voor mensen met een beperking aan de beurt. Die wordt nu nog uitgevoerd in verzorgingshuizen en als intensieve zorg in de thuissituatie. Van een taak van het Rijk wordt het een gemeentelijke taak. De gelden hiervoor uit de huidige AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) gaan over naar het gemeentefonds ten behoeve van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de WMO. Verpleeghuizen voor mensen die volledige verpleging behoeven wordt nog uit de AWBZ gefinancierd.

De grote zorgverzekeraars krijgen een leidende rol. Zij moeten de gemeenten helpen om deze zorg te reorganiseren. Nieuwe slimme zorgproducten, minder zorgwerkers, meer vrijwilligers en mantelzorgers, daar komt het op neer. Bejaarden met weinig geld worden onder druk gezet om zelf mantelzorg te leveren en ontslagen zorg medewerkers kunnen straks als ze in de bijstand zitten verplicht in de zorg aan de slag als ‘vrijwilliger’.

Het komt neer op een groot experiment met verdere privatisering van de zorg met als gevolg een verdere tweedeling, want de zorg voor mensen met weinig geld wordt veel slechter en wie genoeg geld heeft kan op de zorgmarkt allerlei vormen van zorg inkopen.

Gemeenten
De gemeenten worden niet alleen verantwoordelijk voor de langdurige zorg in de thuissituatie, maar ook voor de jeugdzorg en de mensen die niet meer in aanmerking komen voor de Sociale Werkvoorziening. Uit plannen van de gemeente Amsterdam blijkt hoe ingrijpend de veranderingen zullen zijn. Men wil een aantal verschillende vormen van zorg integreren. Om dat mogelijk te maken komen er ‘servicepunten’ in de wijken waar al deze groepen terecht moeten kunnen. Deze servicepunten moeten gerund worden door de grote zorginstellingen zoals Cordaan en Osira, samen met grote welzijnsorganisaties als Combiwel. Zorgverzekeraar Achmea bepaalt samen met de gemeente Amsterdam de commerciële aanbesteding voor deze aanpak. Als de servicepunten eenmaal draaien is de rol van de gemeente beperkt tot toezicht.

Sterfhuizen
De volksverzekering AWBZ gaat op de schop. Hierdoor verdwijnen 50.000 arbeidsplaatsen in de thuiszorg. Daarnaast vallen er tienduizenden ontslagen in de gehandicaptenzorg en bij de verzorgingshuizen. Verzorgingshuizen gaan verdwijnen. Er worden nu al geen nieuwe mensen meer opgenomen. Deze mensen moeten het maar zien te rooien in hun thuissituatie. De huidige bewoners moeten verhuizen naar de verzorgingshuizen die nog overblijven. Op den duur zullen ook die hun deuren sluiten. Kortom een sterfhuisconstructie voor ouderen en personeel. Hoe kan dat terwijl de plannen van de regering nog niet zijn aangenomen door het parlement?

Dat komt, omdat de zorginstellingen voorsorteren op de plannen van de regering. De verzelfstandigde zorgkantoren die de gelden beheren van de AWBZ zijn de budgetten nu al aan het afknijpen. De regering grijpt hierop nauwelijks in.

Mensen die onmogelijk in hun thuissituatie verpleegd kunnen worden moeten naar een verpleeghuis waar ze marktconforme huur gaan betalen. Voor Amsterdam betekent dat dat armlastige mensen de stad uitgejaagd worden.

De gemeente wordt verantwoordelijk voor langdurige zorg in de thuissituatie. Maar de gemeenten moeten dit met bijna de helft minder aan geldelijke middelen doen. De thuiszorg m.n. de huishoudelijke verzorging wordt voor 610 miljoen gekort en op persoonlijke verzorging en begeleiding wordt ruim 1600 miljoen bezuinigd.

Zorgverzekeraars
De gemeenten missen de kennis over dit soort zorg en hebben geen toegang tot de medische gegevens van de patiënten; de zorgverzekeraars hebben dat wel. De huidige regionale zorgkantoren gaan verdwijnen. De zorgkantoren stellen nu op basis van indicaties van de professionals in de zorg gelden uit de AWBZ beschikbaar.
In het regeerakkoord staat hierover: “De zorgkantoren worden opgeheven en de uitvoering van de AWBZ wordt in handen gelegd van de zorgverzekeraars, waarmee de cliënt over meer keuzevrijheid beschikt”. Hiermee worden de gemeenten in de armen gedreven van deze vaak machtige bedrijven zoals Achmea die er beslist niet slechter van zullen worden. Publiek geld uit de AWBZ wordt hiermee doorgesluisd naar de verzekeraars want die doen natuurlijk niets voor niets. Zo versterken de zorgverzekeraars hun greep op het beleid en de uitvoering en wordt de invloed van politiek en burgers op de besluitvorming in de zorg beperkt.

Een aantal grote gemeenten hebben vooruitlopend op de besluitvorming al zitten broeden op de plannen van het kabinet. Op zich is er natuurlijk niets mis mee om de gevolgen van de bezuinigingen in kaart te brengen. Op basis daarvan zouden de gemeenten aan kunnen geven dat het veel te ver gaat en ze hiervoor geen verantwoordelijkheid willen nemen zoals sommige wethouders al gedaan hebben.

Amsterdam
In Amsterdam heeft VVD wethouder van der Burg echter van de gemeenteraad een vrijbrief gekregen voor zijn zorgplan. Hierin krijgt Achmea als voormalig beheerder van het zorgkantoor een bijzonder grote vinger in de pap bij de selectie van zorginstellingen tijdens de aanbesteding en ook bij de invulling en de uitvoering van het plan. Een plan dat in achterkamertjes is voorgekookt samen met Achmea en de grote zorginstellingen in Amsterdam. De aanbestedingseisen zijn dan ook zo geformuleerd dat kleinere organisaties bijvoorbeeld die op buurtniveau werken buitengesloten worden. Dit wordt allemaal in gang gezet nog voordat het parlement heeft besloten. Gekozen wordt daarbij voor commerciële aanbesteding terwijl dat in de zorg niet verplicht is.

Verzet en alternatieven
Het verzet vanuit de Abvakabo tegen de bezuinigingen op de zorg is bekend door de talloze acties van de afgelopen jaren zoals stakingen en bezettingen en twee demonstraties dit jaar op 6 april en 8 juni. Er zijn daarbij door de Abvakabo FNV een aantal alternatieve bezuinigingsvoorstellen voorgedragen die tijdens de onderhandelingen over een mogelijk Zorgakkoord compleet zijn genegeerd.

De punten van de Abvakabo

• De zorgverzekeraars maakten afgelopen jaar 1,4 miljard Euro winst.
• De eigen vermogens van de zorginstellingen waren nog nooit zo groot. Alleen al de verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorginstellingen hadden in 2011 samen ruim 3,3 miljard Euro eigen vermogen.
• Door het introduceren van aanbestedingen in de WMO, zijn de uitvoeringskosten van gemeenten gestegen tot 11%, dit is acht keer zoveel als de beheerskosten van de AWBZ.
• In plaats van te bezuinigen op de zorg moet en kan de bureaucratie,de topinkomens en de verspilling aangepakt worden. (Het rapport van oud minister Ab Klink laat zien dat met het aanpakken van de verspilling 4 tot 8 miljard Euro is te besparen.

Tot op heden hebben de acties er niet voor kunnen zorgen dat de plannen van tafel zijn gehaald, maar ze zijn wel afgezwakt en ze zijn nog niet door het parlement aangenomen. Waarschijnlijk in december dit jaar vindt in de Eerste Kamer de laatste stemming plaats.

De Amsterdamse afdelingen van FNV Bondgenoten en Abvakabo FNV hebben zich faliekant tegen het plan van de Amsterdamse VVD wethouder van der Burg uitgesproken.
Zij vragen de gemeenteraad om de plannen te herzien en de commerciële aanbesteding los te laten en onderhands te gunnen, waardoor buurtgerichte zorg mogelijk blijft. Zij worden hierin gesteund door de ouderenorganisaties in Amsterdam.

De kritiek van Abvakabo en Bondgenoten FNV
http://www.grenzeloos.org/2013/06/26/amsterdam-vakbonden-op-de-bres-voor-de-zorg/

• De gemeente gaat in zee met de grote zorgbedrijven die bewezen hebben dat voor hen de belangen van het management en het bedrijf belangrijker zijn dan de belangen van de cliënten en het personeel.
• De gemeente levert zich uit aan een van de grootste zorgverzekeraars, Achmea door deze de controle te geven over de invulling en uitvoering van de gemeentelijke plannen.
• De plannen gaan uit van een nieuwe lokale zorgstructuur in de stad, op een veel te grootschalig niveau. Daarmee wordt voorbij gegaan aan de herkenbaarheid en betrokkenheid van de bewoners en de zorgverleners in de buurt.
• Zorgaanbieders moeten straks een zeer groot pallet aan diensten kunnen verzorgen. Daardoor is het voor lokale initiatieven en bestaande zorg op buurtniveau welhaast onmogelijk om een belangrijke rol te spelen.
• Gemeente en Achmea gaan het budget bepalen per gebied en ook welke besparingen per gebied nodig zijn. Het effect op de zorgverlening wordt nergens duidelijk gemaakt.
• De gemeente wil de zorg commercieel gaan aanbesteden. Ze zou er toe over moeten gaan onderhands te gunnen waardoor kwaliteit en niet de prijs leidraad voor zorg is. En buurtgerichte zorg dus meer kansen krijgt.
• Dat deze plannen vooruitlopen op de besluitvorming in het parlement.
  De gemeente neemt hierop een voorschot net als zorginstellingen die zorgwerkers nu alvast ontslaan en verzorgingshuizen in de verkoop willen gooien zodat er straks op de mooiste locaties dure hotels van gemaakt worden. Ouderen die op de wachtlijst staan, moeten daardoor veel langer zelfstandig thuis blijven wonen.

Kern van de plannen in Amsterdam

• Achmea behoudt de zorggegevens en daarmee een belangrijk sturend middel bij het maken van plannen en beleid.
• Achmea blijft betrokken bij de invulling en uitvoering.
• 23 wijkregio’s van 40.000 inwoners.
• Per regio zwaait één zorginstelling die onderaannemers kan inhuren de scepter.
• Budgetplafond per regio dat niet overschreden mag worden en geld dat overblijft mag de zorginstelling gebruiken voor investeringen.
• Servicepunten in de wijk die voorzien worden van horeca en sociale bedrijfsactiviteiten ten behoeve van de dagbesteding moeten zichzelf min of meer bedruipen.
• Inzet van mensen met een bijstandsuitkering.
• Meer inzet van mantelzorgers.
• Indicatieteams in de wijk bestaande uit welzijnswerkers en zorgwerkers onder toezicht van de gemeente.

Veel buurtactivisten, ouderen, gehandicapten en zorgverleners keren zich tegen de plannen om de zorg op wijkniveau te organiseren. Ze zijn er van overtuigd dat dat een veel te grote schaal is en dat kleinschalige zorg op buurtniveau een voorwaarde is voor een menswaardige zorg.

De billen van de buurman
De Amsterdamse plannen gaan uit van het zogenaamde wederkerigheidsprincipe. Wie zorg wil ontvangen moet als hij of zij daar toe in staat is zelf ook mantelzorg leveren. Gepensioneerden met een laag inkomen worden op die manier onder druk gezet, gechanteerd om mantelzorger te worden, want als ze zelf aan de beurt zijn willen ze niet verstoken blijven van zorg. Zorg die ze voor een groot deel zullen ontvangen van hun mantelzorgende buren. Wie wast dan de billen van de buurman?

En wat te denken van ex-zorgverleners die vanuit de bijstand gedwongen worden hun oude werk op te pakken maar dan met een salarisverlaging van 30%.

Achmea een spin in het web van de zorg in Nederland.
Achmea heeft zo’n 50% van de zorgmarkt in handen.
Achmea verstrekt hypotheken, doet in diverse verzekeringen en in pensioenen en is bankier voor menige zorginstelling.
Achmea omvat Agis, FBTO, Avero, Zilveren Kruis Achmea, Centraal Beheer, Interpolis en Achmea Bank.
Achmea heeft een omzet van bijna 20 miljard en is daarmee het zevende bedrijf in Nederland.
Achmea heeft een vermogen van meer dan 10 miljard dat nog steeds groeit.
Achmea bespaart zoveel dat er jaarlijks 3% minder mensen werkzaam zijn.
Grootaandeelhouder is de Rabobank.

Het plan van Amsterdam wordt vanaf 1 januari 2014 in werking gesteld in zes van de beoogde 23 wijkregio’s die Amsterdam moet gaan tellen. Dit terwijl de plannen van de regering nog niet door het parlement zijn goedgekeurd. Vele verzorgingshuizen nemen geen mensen meer op, afdelingen komen leeg te staan en voor personeel dreigt ontslag. Terwijl er wel degelijk werk is, want de mensen hebben nog steeds zorg nodig.

De zorgplannen van het kabinet zullen onder vuur blijven liggen. De Abvakabo FNV voert dit najaar een campagne voor een nieuwe CAO in de VVT (Verpleging, Verzorging en Thuiszorg). Hoe de plannen van een gemeente als Amsterdam een rol zullen spelen is lastig te voorspellen. In ieder geval zal de sluiting van verzorgingshuizen en de ontslagen die daarbij dreigen te vallen voor de nodige opschudding zorgen. Dat er veel onzekerheid en onrust is onder bewoners in verschillende buurten staat wel vast. Als de verschillende groepen die in verzet komen elkaar gaan vinden zal dat een groot verschil maken. Volgend jaar maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen en de partijen uit het zittende Amsterdamse college van PvdA, VVD en Groen Links staan er in de peilingen niet goed voor. Hier valt de nodige ruimte te winnen om het verzet aan te jagen.

robmarijnissen[at]grenzeloos.org