Volgens Trump en zijn volgelingen heeft Amerika enorme sommen geld uitgegeven om zijn bondgenoten te beschermen, vooral de rijke landen onder hen. Het is tijd voor hen om de schuld af te betalen. De historische waarheid is echter heel anders dan dit simplistische beeld.

De 'America First' logica, aangenomen door de Amerikaanse neofascistische beweging die bekend staat als MAGA, lijkt misschien rationeel voor degenen die niet bekend zijn met de economische geschiedenis van de internationale betrekkingen. Volgens Trump en zijn acolieten heeft Amerika enorme sommen geld uitgegeven om zijn bondgenoten te beschermen, vooral de rijke landen onder hen, dat wil zeggen het geopolitieke Westen (Europa en Japan in het bijzonder) en de Arabische oliestaten in de Golf. Het is tijd dat ze die schuld afbetalen: deze landen moeten de rekening betalen door hun investeringen in de Verenigde Staten en hun aankopen bij de VS te verhogen, vooral hun wapenaankopen (dat is wat Trump bedoelt met zijn voortdurende druk op de Europeanen om hun militaire uitgaven te verhogen). Dit alles valt natuurlijk binnen de mercantiele logica die consistent is met het nationalistische fanatisme dat de neofascistische ideologie kenmerkt (zie 'Het tijdperk van het neofascisme en zijn onderscheidende kenmerken', 5 februari 2025).

Vanuit dat perspectief zijn de militaire uitgaven van de VS – die niet alleen die van Amerika's bondgenoten hebben overtroffen, maar op een gegeven moment bijna gelijk waren aan de militaire uitgaven van alle andere landen in de wereld samen – een groot offer geweest ten gunste van anderen. Volgens dezelfde logica is het grote tekort op de handelsbalans van de VS slechts het gevolg van het feit dat andere landen misbruik maken van de goede wil van de VS, en daarom wil Trump dat tekort terugdringen door tarieven op te leggen aan alle landen die meer naar de Verenigde Staten exporteren dan ze van de Verenigde Staten importeren. Daarbij probeert hij ook de inkomsten van de federale staat te verhogen om zijn verlaging van die inkomsten te compenseren door middel van belastingverlagingen die ten goede komen aan de rijken en grote bedrijven.

De historische waarheid is echter heel anders dan dit simplistische beeld. Ten eerste waren en zijn de militaire uitgaven van de VS na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke factor in de specifieke dynamiek van de kapitalistische economie van de VS, die sindsdien gebaseerd is op een 'permanente oorlogseconomie' (dit wordt in detail uitgelegd in mijn boek The New Cold War: The United States, Russia, and China, from Kosovo to Ukraine, UK edition, US edition, 2023). Militaire uitgaven speelden en spelen nog steeds een belangrijke rol in het reguleren van de koers van de Amerikaanse economie en in het financieren van technologisch onderzoek en ontwikkeling (die laatste rol was prominent aanwezig in de ICT-revolutie, een gebied dat de Verenigde Staten weer een technologische toppositie gaf na de relatieve achteruitgang van hun traditionele industrieën).

Ten tweede was de militaire bescherming die de Verenigde Staten boden aan hun bondgenoten in Europa, Japan en aan de Arabische Golfstaten onderdeel van een feodaal-achtige relatie, waarin die landen grote economische privileges verschaften aan de Amerikaanse opperheer, naast hun deelname aan zijn militaire netwerk onder zijn exclusieve bevel. De waarheid is volledig in tegenspraak met het beeld dat Trump en zijn acolieten schetsen van de relaties van de Verenigde Staten met zijn bondgenoten als zijnde gebaseerd op hun uitbuiting van de VS.

De realiteit is precies het tegenovergestelde, want Washington heeft zijn bondgenoten, vooral de rijke landen onder hen, een patroon van economische betrekkingen opgelegd waarmee het hen heeft uitgebuit, vooral door zijn dollar als internationale munt op te leggen, zodat die landen direct en indirect de dubbele tekorten van de Amerikaanse handelsbalans en federale begroting financierden. De dollars van het tekort op de handelsbalans van de VS keren, samen met diverse dollarbronnen van verschillende landen, voortdurend terug naar de economie van de VS, waarvan sommige rechtstreeks de Amerikaanse schatkist financieren.

De Verenigde Staten leefden dus, en leven nog steeds, ver boven hun stand, een feit dat duidelijk blijkt uit de omvang van hun handelstekort, dat vorig jaar in de buurt kwam van een biljoen dollar, en de omvang van hun enorme schuld, die meer dan 36 biljoen dollar bedraagt, gelijk aan 125 procent van hun bbp. De Verenigde Staten zijn de ultieme belichaming van een grote en machtige schuldenaar die leeft ten koste van rijke schuldeisers in een relatie van overheersing van de eerste over de laatste, in plaats van andersom.

Zelfs ten aanzien van Oekraïne is de 125 miljard dollar die de Verenigde Staten tot nu toe aan dat land hebben gegeven (ver verwijderd van de fantasierijke cijfers van Trump, waarin hij beweert dat zijn land in dit verband 500 miljard dollar heeft uitgegeven) gelijk aan wat de Europese Unie alleen al heeft verstrekt (ook al is het bbp van de EU ongeveer 30 procent lager dan dat van de VS), nog afgezien van wat Groot-Brittannië, Canada en andere traditionele bondgenoten van de VS hebben bijgedragen. Wat de Verenigde Staten hebben uitgegeven om de oorlog in Oekraïne te financieren staat in feite in dienst van hun beleid om Rusland als imperiale rivaal te verzwakken. Washington is als eerste verantwoordelijk voor het creëren van de omstandigheden die de neofascistische transformatie in Rusland mogelijk maakten en hebben geleid tot de invasie van het buurland. Het heeft na de Koude Oorlog bewust vijandigheid jegens Rusland en China aangewakkerd om Europa en Japan ondergeschikt te houden aan zijn hegemonie.

Als Trump en zijn volgelingen echter de verantwoordelijkheid erkennen van vorige Amerikaanse regeringen bij het creëren van de situatie die leidde tot de invasie van Rusland in Oekraïne, doen ze dat niet uit liefde voor vrede zoals ze hypocriet beweren (hun standpunt over Palestina is het beste bewijs van hun hypocrisie), maar eerder in de context van hun overgang van het beschouwen van Rusland als een rivaliserende imperialistische staat – een benadering die Washington sinds de jaren '90 steeds meer heeft gevolgd ondanks de ineenstorting van de Sovjet-Unie en de terugkeer van Rusland naar de plooi van het wereldwijde kapitalistische systeem – naar het beschouwen van Poetin als hun partner in het neofascisme, die ernaar uitkijkt om met hem samen te werken bij het versterken van extreemrechts in Europa en de wereld, naast het profiteren van de grote markt en de grote natuurlijke hulpbronnen van Rusland.

Terwijl ze in de liberale regeringen van Europa tegelijkertijd een ideologische tegenstander en een economische concurrent zien, zien ze in Rusland een ideologische bondgenoot die economisch niet met hen kan concurreren.

Aan de andere kant is China in de ogen van Trump en zijn acolieten de grootste politieke tegenstander en economische en technologische concurrent. Joe Biden volgde datzelfde beleid, waardoor er een continuïteit ontstond tussen de eerste en tweede termijn van Trump wat betreft vijandigheid tegenover China. Hoewel het Trump-team misschien hoopt Moskou los te weken van Peking, net zoals China zich in de jaren zeventig losmaakte van de Sovjet-Unie en zich bondgenoot maakte van de Verenigde Staten, zal Poetin het niet riskeren om die weg in te slaan zolang hij niet zeker is van de duurzaamheid van de Amerikaanse neofascisten aan het roer van hun land.

De grote vraag is nu of de Europese liberale as klaar is om de weg van emancipatie van de voogdij van de VS in te slaan, waarvoor het nodig is om niet langer op één lijn te staan met Washington in zijn vijandigheid tegenover China en de samenwerkingsrelaties met dat land te consolideren. Dat vereist ook dat Europese landen bereid zijn om binnen het kader van het internationaal recht te werken en bij te dragen aan het versterken van de rol van de Verenigde Naties en andere internationale instellingen, twee dingen waar Beijing voortdurend op heeft aangedrongen.

Het economisch belang van Europa is in dit verband natuurlijk duidelijk, vooral het belang van de grootste Europese economie, de Duitse economie, die uitgebreide betrekkingen met China onderhoudt. De ironie is dat China nu de handen ineenslaat met de Europeanen bij het verdedigen van de vrijheid van de wereldhandel tegen de mercantiele aanpak van Trump en zijn acolieten, en bij het verdedigen van het milieubeleid tegen de verwerping ervan, vergezeld van ontkenning van de klimaatverandering, die verschillende merken neofascisten kenmerkt. De scherpe standpunten van de aankomende Duitse premier Friedrich Merz, die Washington bekritiseert en oproept tot onafhankelijkheid van Europa van de Verenigde Staten, kunnen, als ze leiden tot een daadwerkelijke poging om die weg te volgen, weerspiegeld worden in de houding van de Europese Unie ten opzichte van China, vooral omdat het Franse standpunt in dezelfde richting neigt.

Al deze zaken bevestigen de dood van het Atlantische liberale systeem en het ingaan van de wereld in een stormachtige fase van het herschikken van de kaarten, waarvan we nog aan het begin staan. De Congresverkiezingen in de VS volgend jaar zullen een belangrijke rol spelen in het bevorderen of afremmen van dit proces, afhankelijk van of ze leiden tot versterking of verzwakking van de neofascistische dominantie over de instellingen van de VS. Ondertussen is de neofascistische beweging in de VS begonnen haar tegenhangers in verschillende landen te imiteren door geleidelijk de verkiezingsdemocratie te ondermijnen en haar handen te leggen op Amerikaanse staatsinstellingen in een poging haar controle over hen te bestendigen.

Dit artikel stond op Al-Quds al-Arabi. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.