Een ander klimaat voor kernenergie

De discussie over het al dan niet langer openhouden van de kerncentrale in Borssele lijkt een laatste stuiptrekking van de kernenergielobby. Kernenergie is duur, gevaarlijk en niet nodig, blijft de mening van het overgrote deel van de Nederlandse bevolking.
Maar de belangen in de energiesector zijn groot. De vraag naar energie blijft groeien. Naast de eindige voorraden fossiele brandstoffen, zoals olie, gas en kolen, houdt een nieuw probleem de sector bezig: hoeveel kooldioxide kan de aarde nog aan? Ons klimaat verandert sneller dan velen al vreesden. En als deze klimaatverandering onomkeerbaar wordt kan dit leiden tot grote problemen. Stijging van de zeespiegel, overmatige regenval of langdurige droogte, mislukte oogsten, honger en ellende. Daar helpt geen verzekering meer tegen. In het antwoord op de problemen van kooldioxide-uitstoot en klimaatverandering steekt kernenergie, ook in Nederland, de kop weer op.

Niet duurzaam
Tijdens de internationale klimaatconferenties in Bonn en Marrakech, de opvolgers van Kyoto, heeft het er even om gehangen. Daar wilde men kernenergie als duurzame energiebron aanmerken. De energie die vrijkomt door de splijting van atomen kan immers rechtstreeks worden omgezet in elektriciteit. Het veroorzaakt geen uitstoot van kooldioxide.
Vergeten wordt echter dat in de keten van winning, transport en raffinage van uraniumerts en de uiteindelijke berging ook energie wordt gebruikt, voornamelijk olie. De gebruikte hoeveelheid olie is afhankelijk van de kwaliteit van het gedolven uraniumerts: hoe lager de concentratie uranium hoe meer energie nodig is om het eruit te halen. Bij een heel klein ertsgehalte is er bijna evenveel energie nodig voor de winning van het erts als dat er uit kernsplijting ontstaat.
Behalve de kooldioxide zijn er bij de verrijking van uranium ook halogenen, chloor en fluorverbindingen betrokken. Over de uitstoot hiervan is nog weinig gepubliceerd. Daarnaast heeft een kerncentrale enorme hoeveelheden koelwater nodig: een bron van thermische vervuiling die ook vaak vergeten wordt. En dat koelwater is ook niet onbeperkt aanwezig, zoals de zomer van vorig jaar bewezen heeft toen op allerlei plekken in Nederland watertekorten dreigden.
Nu geldt voor elke energiebron en energieopwekking dat die met vervuiling gepaard gaat. Ook de productie van zonnecellen en windturbines is niet helemaal schoon. Overigens worden daarvan door het atoomagentschap uit Wenen de kooldioxide equivalenten wel gepubliceerd, terwijl die van kernenergie achterwege worden gelaten. Het zou verstandig zijn als staatssecretaris van Geel van milieu, een van de voorstanders van de heroverweging van kernenergie, zoals dat in politiek Haags heet, meerdere bronnen raadpleegde voordat hij wat roept.

Tijd en geld winnen.
Kernenergie leidt dus ook tot kooldioxide uitstoot. Dat neemt niet weg dat sommige mensen vinden dat kernenergie nuttig kan zijn in de periode van overgang van het gebruik van fossiele brandstoffen naar bijvoorbeeld zonne-energie en windenergie. Die nieuwe energievormen zijn duur en nog lang niet volledig ontwikkeld. Voordat ze op een grootschalige manier rendabel kunnen worden ingezet zijn we een hele tijd verder. In de overgangperiode willen deze specialisten gebruik maken van kernenergie, omdat kerncentrales alles bij elkaar minder kooldioxide uitstoten dan kolencentrales. Maar de werkelijkheid is ingewikkelder.
WISE (World Information Service on Energy) heeft berekend dat als Nederland de uitstoot van kooldioxide in evenwicht wil brengen met de normen van het klimaatverdrag van Kyoto door middel van kernenergie, er vier nieuwe kerncentrales zoals die in Borssele nodig zijn. Voor de EU geldt dat er dan de komende tien jaar meer dan zeventig nodig zijn. Die centrales staan er natuurlijk niet zomaar.
Na de ramp in Tsjernobyl is de internationale markt voor kernenergie grotendeels ingestort. Nieuwe kerncentrales zijn er bijna niet meer gebouwd en het ontwikkelen en ontwerpen van nieuwe, zogenaamd veiliger types kost veel geld. In Zuid Afrika staat een proefproject met een nieuwe Peble Bed (Ballenbak) reactor, waar het splijtingsproces automatisch zou moeten stoppen als het misgaat. Voor grootschalige productie zijn ze nog niet beschikbaar en het verzet van de Zuid-Afrikaanse bevolking en de milieubeweging tegen het proefproject zorgt voor veel vertraging. Al met al kunnen we constateren dat het argument van de hoge kosten voor de ontwikkeling van zonne- en windenergie ook geldt voor de herintroductie van kernenergie.
Het is dan ook wrang dat in de discussie over de sluiting van Borssele betoogd wordt dat het openhouden van deze centrale de overheid een afkoopsom voor de eigenaar bespaart. Dat bedrag zou in die redenering gebruikt kunnen worden voor de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen. In werkelijkheid kost het openhouden van de centrale en de jarenlange opslag van nucleair materiaal veel meer geld. En dan hebben we het nog niet eens over het risico dat het een keer echt misgaat. Voor dat risico dragen de eigenaars van kerncentrales nauwelijks verantwoordelijkheid.

Finland
Ook in andere landen zoals België en Duitsland is de ontmanteling van de oude centrales geen gelopen race. Ook daar wordt gediscussieerd over het langer openhouden van bestaande centrales. Maar er is meer. Voor het eerst sinds 1991 dreigt er echt weer een kerncentrale in de Europese gemeenschap gebouwd te worden en wel in Finland. Ook hier was een van de argumenten dat kernenergie onvermijdelijk is voor de beperking van de uitstoot van broeikasgassen. Een tweede argument was natuurlijk de goedkope energieprijs.
Dit project is van zo groot belang voor de nucleaire industrie dat het Frans-Duitse bouwconsortium van Framatome ANP en Siemens AG het voor de vaste dumpprijs van 3,2 miljard euro willen bouwen. Bovendien wordt de bouw flink gesubsidieerd. Behalve Zweedse en Franse staatssteun ter waarde van ruim 700 miljoen euro, krijgt de opdrachtgever, het Finse energiebedrijf TVO, een zeer voordelige lening van 1,95 miljard euro van Bayerische Landesbank. Deze feiten staan in schril contrast met de neoliberale droom van D66-minister Brinkhorst over een vrije, geliberaliseerde energiemarkt zonder staatssteun en met alleen maar voordelen voor de consumenten. Dat neemt niet weg dat hij is een warm voorstander van kernenergie is. De Nederlandse belanghebbenden in de nucleaire industrie hebben in Brinkhorst een goede medestander, ondanks het groene imago van zijn partij. Nederland heeft ondanks het beperkt aantal kerncentrales wel een zeker belang in de nucleaire industrie. Dit in de vorm van bijvoorbeeld de verrijkingsfabriek Urenco in Almelo en het ECN in Petten. Wellicht dat deze ook een graantje mee kunnen pikken in de toekomst. Aan de minister zal het niet liggen.
Verzet tegen de kernenergielobby komt weer op gang. WISE, dat al meer dan twintig jaar actief is tegen kernenergie, probeert samen met andere organisaties in Europa een stok in het wiel te steken van het Finse project. Op 26 april 2006, twintig jaar na de ramp in Tsjernobyl, worden meer dan een miljoen handtekeningen aangeboden aan de Europese commissie met de oproep te stoppen met het financieel bevoordelen van kernenergie. Deze oproep kan ondertekend worden op www.antenna.nl/wise

De aanwijzingen voor mondiale opwarming worden steeds serieuzer. De armste landen zullen daar het eerst het slachtoffer van worden. Ze zullen letterlijk onder de stijgende zeespiegel verdwijnen. Nederland kan zich misschien met betere waterberging en dijken beschermen. Maar met kernenergie is de globale opwarming niet te stoppen. En zelfs een goede oplossing voor nucleaire straling en kernafval hebben ze bij Rijkswaterstaat nog niet bedacht.

Voor meer achtergronden en informatie over de acties: www.neebedankt.nl, www.antenna.nl/wise en www.milieudefensie.nl/klimaat/index.

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop