De Libanese Hezbollah is een uniek fenomeen en elke poging om haar aard te reduceren tot een van haar gezichten is ofwel oneerlijk tegenover haar of overdreven eerbiedig.
Het complexe karakter van Hezbollah blijkt al uit de omstandigheden waarin ze is ontstaan. Hezbollah is ontstaan uit een afsplitsing van Amal, en wilde een ideologisch 'islamitisch verzet' tegen de Israëlische bezetting van Libanon in 1982, in concurrentie met het 'Libanese' verzet waar Amal (waarvan de naam zelf een acroniem is voor 'Libanese Verzetsregimenten') voor sprak. De motivatie voor het schisma waaruit Hezbollah voortkwam was tweeledig: aan de ene kant loyaliteit aan de ideologische Iraanse overheersing als gevolg van de 'Islamitische Revolutie' van 1979 in Iran, maar aan de andere kant ook het verlangen naar een vastberaden en radicale houding tegen de zionistische bezetting, in tegenstelling tot de dubbelzinnige houding die Amal ten opzichte van de bezetting had ingenomen, met name in het zuiden van Libanon.
Het Iraanse Khomeinistische regime zag in de opbouw van een aan hem gelieerde verzetsbeweging in Libanon een belangrijk ideologisch wapen in zijn oorlog tegen het Iraakse Baathistische regime dat in 1980 zijn grondgebied binnenviel. Het sponsoren van een daadwerkelijk verzet tegen de zionistische staat stelde Teheran in staat om de onwaarheid van Saddam Hoesseins anti-Perzische Arabisch-islamitische beweringen te ontmaskeren en om de nationalistische kloof tussen Arabieren en Perzen te overbruggen.
Via die weg probeerde Bagdad de sjiieten van Irak te beschermen tegen de besmetting door het Khomeinisme en werden de Arabische Golfstaten met een grote sjiitische bevolking voor hetzelfde doel ingezet. Op dezelfde manier kon Teheran door het overbieden van alle Arabische regimes over de kwestie Palestina, vooral het Saoedische koninkrijk en het soennitische cordon doorbreken dat Riyad om zich heen probeerde te bouwen om de soennieten in het algemeen af te schermen van de invloed van de 'Islamitische Revolutie'.
Hezbollah werd dus geboren als de belichaming van Libanees verzet tegen de zionistische bezetter en als een arm van het ideologisch-militaire netwerk van Teheran in de Levant, dat zich later dramatisch zou uitbreiden, profiterend van de val van het Iraakse Baathistische regime door de VS en de macht van de aanhangers van Teheran om aan de macht te komen in Bagdad. Het Syrische Baathistische regime wendde zich tot Iran om het te redden van de volksopstand (dit anachronisme is genoeg om de leegheid aan te tonen van wat er overbleef van de Baathistische ideologie na de autoritaire decadentie van de regimes in Bagdad en Damascus, maar ook de voorkeur van Teheran voor sektarische overwegingen boven de islamitische ideologie).
Hezbollah kopieerde de verplettering door het regime van Khomeini van de andere partijen in de strijd tegen de heerschappij van de sjah in Iran, en van Iraans links in het bijzonder, en legde met geweld haar monopolie op het verzet tegen de Israëlische bezetting van Libanon op door het Libanese Verzetsfront, waarvan de communisten het speerpunt waren, pijnlijke klappen toe te brengen. Vervolgens accepteerde de partij een gespannen coëxistentie met haar overgebleven rivalen in gebieden waar Libanese sjiieten geconcentreerd zijn, van de Amal Beweging tot de Libanese Communistische Partij, rekening houdend met de aard van het land waar sektarisme en politiek pluralisme door elkaar lopen. Die weg heeft ertoe geleid dat Hezbollah, onder leiding van Hassan Nasrallah, secretaris-generaal sinds 1992, in een zeer hybride combinatie deelneemt aan de Libanese politieke en institutionele structuur.
Aan de ene kant heeft Hezbollah een volwaardige staat gevormd, met een leger, een veiligheidsapparaat en verschillende civiele instellingen, binnen de Libanese staat, waardoor die laatste kwetsbaarder is geworden. De Hezbollah-staat is ideologisch, financieel en militair volledig afhankelijk van Iran en omarmt openlijk de Khomeini-doctrine van 'de voogdij van de Jurist', die het theocratische individualisme legitimeert dat kenmerkend is voor de heerschappij van de mullahs. Aan de andere kant is Hezbollah een Libanese factie die deel is gaan uitmaken van het mozaïek van het land, ondanks het feit dat ze levenswijzen heeft geïmporteerd die gebaseerd zijn op de traditie van haar Iraanse beschermheer. Hassan Nasrallah belichaamt die dualiteit: hij is de man die zijn partij heeft uitgeroepen tot de 'Partij van de voogdij van de Jurist' en een Libanees leider in hart en nieren, die de volksachterban van zijn partij en de rest van het Libanese volk aanspreekt op een toon waarmee ze vertrouwd zijn.
Nasrallah heeft ervoor gezorgd die dualiteit te behouden door zijn Libanese gezicht te versterken door het smeden van ongewone allianties van een soort die uniek is voor de Libanese politiek, met name zijn alliantie met Michel Aoun, de maronitische leider die tot 2006 bitter vijandig stond tegenover het Syrische regime en trots was op zijn rol bij het tot stand brengen van Resolutie 1559 van de VN-Veiligheidsraad van 2004, waarin werd opgeroepen tot het vertrek van de Syrische troepen uit Libanon en de ontwapening van Hezbollah.
Hassan Nasrallah toonde zich ook bijzonder bezorgd om de achterban van zijn partij en Libanon in het algemeen, met name in zijn spijt over de nasleep van de Israëlische agressie in 2006, die werd gevolgd na een Hezbollah-operatie over de zuidgrens van Libanon. Hezbollah aarzelde niet om gehoor te geven aan de oproep van Teheran om haar troepen in te zetten in de strijd om het Assad-regime te redden, en negeerde daarmee haar belangrijkste argument tot dan toe dat het houden van haar wapens buiten het kader van de Libanese staat alleen bedoeld was voor de verdediging van Libanon.
Hezbollah heeft dat laatste verhaal in de loop der jaren in stand gehouden door een combinatie van enerzijds de wens om Libanon niet bloot te stellen aan de zionistische vernietigings- en moordmachine door middel van een roekeloos avontuur, zoals een nieuwe oversteek van de zuidgrens, en anderzijds het versterken van haar imago als schild voor het land tegenover die machine. De partij speelde de hoofdrol in het verdrijven van de Israëlische troepen uit Libanon in 2000 en bewees in 2006 opnieuw haar vermogen om hun agressie te weerstaan door hen een hoge prijs op te leggen.
Iran versterkte vervolgens zijn arsenaal raketten aanzienlijk totdat Hezbollah geloofde dat het een zekere mate van 'terreurevenwicht' had bereikt tussen haar en de zionistische staat. De partij stelde haar interventie in Syrië voor als onderdeel van de strijd tegen Israël, met als doel het behoud van de 'as van verzet'. Maar sinds vorige maand is de zionistische staat erin geslaagd om de 'wederzijdse, maar ongelijke, afschrikking' tussen haar en Hezbollah te ontregelen door middel van een 'asymmetrische oorlog' waarin ze haar intelligentie en technologische superioriteit inzet naast haar grotere militaire macht (zie: 'Strategische reflecties over de escalatie van de Israëlische intimidatie in Libanon').
Hezbollah wordt nu geconfronteerd met het dilemma van haar dubbele loyaliteit, op een manier die haar vitale belangen raakt. Er zijn aanwijzingen dat een deel van de leiders, met name onder de politieke leiders die betrokken zijn bij de Libanese staatsinstellingen, geneigd zijn om een staakt-het-vuren te aanvaarden, samen met een terugtrekking ten noorden van de Litani rivier in overeenstemming met de resolutie van de VN-Veiligheidsraad van 2006, en om de verkiezing van een consensuele president van de Libanese Republiek te vergemakkelijken, anders dan de man die loyaal is aan Damascus waar de partij tot nu toe op heeft aangedrongen.
Teheran verzette zich echter krachtig tegen deze tendens en dwong de partij vast te houden aan het principe om een staakt-het-vuren in Libanon afhankelijk te maken van een staakt-het-vuren in Gaza, ondanks het feit dat dat absurd is geworden sinds de belangrijkste focus van de Zionistische agressie zich van Gaza naar Libanon heeft verplaatst. Het zou nu rationeler zijn voor Hamas om aan te dringen op voortzetting van de gevechten in de Gazastrook totdat een staakt-het-vuren in Libanon is bereikt ter ondersteuning van Hezbollah, dan voor laatstgenoemde om aan te dringen op voortzetting van de gevechten in Libanon ter ondersteuning van Hamas in Gaza, waar de beweging niet tot meer in staat is dan het voeren van een guerrillaoorlog die zeker zal doorgaan zolang de bezetting blijft, dat wil zeggen, tot een tijd waarvan geen enkel sprankje te zien is in de duisternis van de nabije toekomst.
Het aandringen van Teheran om het Libanese front actief te houden heeft niets te maken met bezorgdheid om de bevolking van Gaza, en is volledig gespeend van bezorgdheid om de bevolking van Libanon zelf, inclusief de sjiieten die de meeste schade hebben geleden en nog lijden door de huidige zionistische agressie, maar is erop gericht om de afschrikwekkende rol van Hezbollah actief te houden tegen de mogelijkheid dat de regering Netanyahu een grootschalige oorlog tegen Iran ontketent. Daarom heeft Hezbollah het krachtigste deel van haar militaire arsenaal nog niet gebruikt, omdat het een wapen is dat is ontworpen om Iran te verdedigen en niet in de eerste plaats om Libanon of zelfs Hezbollah zelf te verdedigen.
Het dilemma en de paradox worden complexer naarmate de Israëlische dodelijkheid en vernietiging de steun van de bevolking voor Hezbollah aantasten, aangezien het in het belang is van elke partij die geconfronteerd wordt met agressie van een veel sterkere partij om het vuur te staken en zich terug te trekken, vooral nadat de vijand erin geslaagd is om een belangrijk deel van haar leiderschap uit te schakelen, om nog maar te zwijgen van het feit dat ze opereert in een sociale en politieke omgeving die in haar gezicht dreigt te ontploffen, zoals het geval is met het uiterst fragiele Libanese weefsel. In dergelijke omstandigheden is het zinvol om een gedeeltelijke terugtrekking uit te voeren om verliezen en schade te minimaliseren en het risico te vermijden dat een tegenslag een nederlaag wordt. Een ander contra-intuïtief belang wordt echter beheerst door de afhankelijkheid van Teheran. Zonder Iran kan Hezbollah haar omgeving niet financieel compenseren om haar populariteit onder hen te behouden, noch kan ze haar militaire macht weer opbouwen, zoals ze in 2006 heeft gedaan.
Dit artikel stond op Al-Quds al-Arabi. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.
Reactie toevoegen