Sinds 23 september heeft het bombardement van het Israëlische leger op Libanon geleid tot de dood van meer dan duizend mensen, de vlucht van 100.000 mensen naar Syrië en de ontheemding van een miljoen van de 5 miljoen inwoners van Libanon. Fabienne Dolet interviewde Gilbert Achcar, Libanese activist en professor aan de Universiteit van Londen hierover.

Er is alle reden om te vrezen dat de aanvallen van half september in Libanon een nieuwe reeks hebben ingeluid in de oorlog die in oktober 2023 begon in Gaza...

Omdat Israël in feite de meest intensieve fase van zijn vernietiging in Gaza heeft voltooid, keert het zich nu tegen Libanon, tegen Hezbollah, om zijn noordgrens veilig te stellen. Het doet dat door Hezbollah geen andere keuze te laten dan te capituleren en zich ver van de grens terug te trekken of een totale oorlog tegemoet te zien. Ze zijn begonnen met een geleidelijke escalatie van geweld die nu is uitgemond in de onthoofding van Hezbollah, inclusief de moord op haar leider Hassan Nasrallah, en ze weigeren elk voorstel voor een wapenstilstand. Aangezien een eenvoudige capitulatie door de organisatie onwaarschijnlijk is, moeten we ons voorbereiden op een voortzetting van de escalatie, inclusief de interventie van grondtroepen in specifieke operaties, allemaal gericht op het toebrengen van de grootst mogelijke schade aan de organisatie en het ontmantelen van haar infrastructuur.

Hoe verschilt wat er nu gebeurt van eerdere conflicten: 2006, 1982?

In 1982 viel Israël de helft van Libanon binnen, inclusief de hoofdstad Beiroet, die in september werd ingenomen door Israëlische troepen. Al snel drong het verzet, dat aanvankelijk werd gelanceerd door de communisten, het Israëlische leger terug, dat zich enkele jaren beperkte tot een deel van Zuid-Libanon (18 jaar bezetting) totdat het dit in 2000 moest opgeven. Israël leed in dit opzicht een politieke nederlaag. Net zoals de oorlog een keerpunt betekende voor Israël ten opzichte van de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie), die Beiroet in 1982 moest verlaten, zo bleek Israël kwetsbaar voor het verzet dat zich in Libanon ontwikkelde. In 2006 had Israël de lessen van 1982 geleerd en dacht het niet aan een permanente bezetting. Er kwam een invasie van troepen die op hevig verzet stuitte, wat meer kostte dan verwacht.

Die oorlog eindigde ook in een fiasco voor Israël, in die zin dat Hezbollah, verre van vernietigd, op de lange termijn sterker naar voren kwam doordat het zijn arsenaal opnieuw opbouwde en aanzienlijk uitbreidde. De les die het Israëlische leger leerde van 2006 was om geen risico's te nemen bij ingrepen in bevolkte gebieden zoals Gaza of Libanon, vooral stedelijke gebieden, maar om alles te vernietigen voordat het binnenging, wat resulteerde in de afschuwelijke vernietiging van Gaza en het genocidale karakter van de oorlog die tegen de enclave wordt gevoerd. In Libanon hebben ze dat stadium nog niet bereikt, maar ze dreigen er openlijk mee om delen van Libanon in een tweede Gaza te veranderen.

Waar staat Hezbollah er nu voor in Libanon na de dood van Hassan Nasrallah?

De organisatie is enorm verzwakt, niet alleen door de moord op Nasrallah, maar ook door de ontmanteling van haar interne communicatienetwerk en de moord op verschillende militaire leiders. De organisatie is echt onthoofd. Ze gaat zichzelf opnieuw samenstellen en proberen haar wapenarsenaal weer op te bouwen, hoewel Israël dat steeds moeilijker maakt door de Syrische transportroutes te bombarderen waarlangs wapens Hezbollah kunnen bereiken vanuit Iran. 

Politiek gezien is dit ook een aanzienlijke verzwakking van de organisatie. Hezbollah behoudt zeker zijn sociale basis, waarvan een groot deel financieel afhankelijk is van de organisatie. Maar er is een sterke onvrede onder de Libanese bevolking, die begon met Hezbollah's interventie in Syrië met steun aan het Assad-regime. Die interventie veranderde het imago van Hezbollah in Libanon en de regio aanzienlijk: van vechten tegen Israël was de organisatie overgegaan op vechten ter verdediging van een bloeddorstig regime. Meer dan ooit bleek Hezbollah in de eerste plaats een hulporganisatie van Iran te zijn.

Vandaag de dag verwijt een groot deel van de Libanese bevolking Hezbollah dat het Libanon betrekt bij de oorlog met Israël in naam van de solidariteit met Gaza, al is het maar op beperkte schaal, waarbij het wijst op het feit dat Syrië, dat geacht wordt deel uit te maken van dezelfde 'as van verzet' en dat zeker over veel meer middelen beschikt dan Hezbollah, helemaal niets doet. Ook Iran, de leider van dezelfde 'as', doet niet veel meer dan praten. Slechts één keer, als vergelding voor de moord op Iraanse leiders in Damascus afgelopen april, lanceerde Iran raketten en drones tegen Israël op zo'n korte termijn dat de impact te verwaarlozen was.

Veel mensen in Libanon vragen zich daarom af 'waarom zouden wij, een klein land, het zwakste in de regio, de gevolgen moeten dragen voor Iran? Dat soort argumenten is vandaag de dag erg sterk geworden. Hezbollah zei vroeger dat het een soort schild was, een veiligheidsgarantie voor Libanon tegen Israël, maar dat argument is ondermijnd door de spectaculaire demonstratie van Israël van zijn superioriteit op militair, technologisch en inlichtingengebied.

Inderdaad, met het risico dat Libanon wordt vernietigd...

Eerder een deel van Libanon, omdat Israël zich specifiek richt op Hezbollah en de regio's waar die organisatie aanwezig is. Het speelt in op confessionele verdeeldheid en zelfs verdeeldheid binnen de sjiieten zelf, die in Libanon verdeeld zijn in twee verenigde maar zeer verschillende kampen: Hezbollah aan de ene kant en Amal aan de andere kant. De Amal-beweging is niet betrokken bij de huidige strijd tegen Israël en is niet afhankelijk van Iran zoals Hezbollah. Israël speelt hier dus op in en richt zich specifiek op de regio's en zones die door Hezbollah worden gecontroleerd. Er is alle reden om te vrezen dat het dreigement om dat deel van Libanon in een tweede Gaza te veranderen zal worden uitgevoerd.

Hoe kunnen we solidariteit opbouwen voor antikapitalisten en antikolonialisten als we de politieke projecten van de betrokken krachten niet delen?

Solidariteit moet altijd gezien worden als onafhankelijk en kritisch. Het begrip 'onvoorwaardelijke solidariteit' lijkt me niet bruikbaar. Solidariteit met een kracht waarvan we het profiel niet delen moet altijd kritisch zijn in de zin dat we solidair moeten zijn met het slachtoffer tegen de belangrijkste onderdrukker, zonder te vergeten dat dat slachtoffer zich op zijn beurt in een situatie van onderdrukking tegenover anderen kan bevinden.

Als Israël en de Verenigde Staten in de toekomst een offensief tegen Iran zouden lanceren, zouden we daar krachtig tegen moeten mobiliseren als imperialistische agressie, zonder het Iraanse regime 'onvoorwaardelijk' te steunen, laat staan het te steunen tegen de bevolking als die in opstand zou komen. Op dezelfde manier moesten we in 1990-91 mobiliseren tegen de imperialistische agressie tegen Irak, zonder het regime van Saddam Hoessein te steunen, laat staan zijn bloedige onderdrukking van de bevolking in het zuiden en noorden van het land die bij gelegenheid in opstand kwam. We moeten in geen van beide valkuilen trappen.

Er zijn mensen ter linkerzijde die, uit naam van de aard van Hezbollah als sektarische en fundamentalistische organisatie die ondergeschikt is aan het regime van de Iraanse mullahs, een neutrale houding zijn gaan aannemen die soms zelfs grenst aan steun voor Israël. We moeten ons hier met kracht tegen verzetten: we mogen absoluut niet aarzelen om in actie te komen tegen de Israëlische agressie, de agressie van een koloniale, onderdrukkende en roofzuchtige staat. Wat de dominante politieke richting aan de andere kant ook is, verzet tegen de koloniale agressor is juist. Maar we moeten niet in de andere val trappen door van Hezbollah of Hamas – of nog erger, de Houthi's in Jemen, die het equivalent zijn van de Taliban – progressieve kampioenen te maken. Dat zijn krachten die in sociaal en cultureel opzicht totaal reactionair kunnen zijn, en wrede dictaturen zoals het Syrische en Iraanse regime.

Dit artikel stond op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.