Bij het observeren van de verbazingwekkende historische gebeurtenissen die zich sinds afgelopen vrijdag hebben ontvouwd, was het eerste wat in ons opkwam opluchting en vreugde over de beelden van gevangenen die werden bevrijd uit de hel van de gevangenis-samenleving die Syrië was onder het regime van de familie Assad.
We werden ook overspoeld door verrukking bij het zien van Syrische families die plotseling konden terugkeren uit hun nabije ballingschap, of dat nu vanuit een ander gebied in Syrië was of vanuit Jordanië, Libanon of Turkije, om de steden en huizen te bezoeken die ze jaren geleden gedwongen waren te ontvluchten. Voeg hieraan toe dat de droom van miljoenen Syrische vluchtelingen, in de landen rond Syrië en in Europa, om terug te keren naar hun thuisland, al was het maar voor een bezoek, deze droom die een paar dagen geleden nog onmogelijk leek, nu haalbaar begint te lijken.
Zoals het Arabische gezegde luidt, is het nu tijd voor meditatie na uitgelatenheid. Laten we nadenken over wat er tot nu toe is gebeurd en proberen te voorspellen wat de toekomst zal brengen. Allereerst is het de moeite waard te wijzen op degenen die het afschuwelijke Assad-regime steunden. Ze beweerden dat het regime de wil van het Syrische volk vertegenwoordigde en dat iedereen die zich ertegen verzette slechts een huurling was van een buitenlandse mogendheid, regionaal of internationaal. Ze beweerden ook dat dit regime het kloppend hart was van de 'as van verzet'. Het had een halve eeuw lang geen vinger uitgestoken tegen de zionistische bezetting van zijn eigen land en had in 1976 in Libanon ingegrepen om de strijdkrachten van de alliantie van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie en de Libanese Nationale Beweging te onderdrukken en de strijdkrachten van het Libanese christelijke sektarische rechts te redden.
In 1990 was het regime toegetreden tot het kamp van de oorlog tegen Irak onder leiding van de Verenigde Staten en het Saudische koninkrijk. Het is de moeite waard om hen erop te wijzen dat de realiteit onomstotelijk heeft bewezen dat het hatelijke Assad-regime slechts overeind bleef dankzij twee buitenlandse bezettingen, van de vijf buitenlandse bezettingen op Syrisch grondgebied.
In feite zou het regime van Assad al meer dan tien jaar geleden gevallen zijn zonder drie factoren: de Iraanse interventie die begon in 2013, vooral via Hezbollah in Libanon; de Russische interventie die begon in 2015; en het veto van de VS dat verhinderde dat de Syrische oppositie enige vorm van luchtafweer kon ontvangen uit angst dat het gebruikt zou kunnen worden tegen de Israëlische luchtmacht. Het regime stond in 2013 aan de rand van de afgrond, en opnieuw in 2015 ondanks Iraanse redding. Het duidelijke feit is dat toen de externe steun opdroogde, het regime instortte zoals elk 'marionettenregime' dat in de steek wordt gelaten door de macht die de touwtjes in handen had. Het meest recente treffende voorbeeld van zo'n ineenstorting was wat er gebeurde met het marionettenregime in Kabul in het aangezicht van de opmars van de Taliban, nadat de Amerikaanse troepen de steun aan het regime in 2021 hadden opgegeven.
Dus, nadat Rusland het grootste deel van zijn troepen uit Syrië had teruggetrokken omdat het was vastgelopen in het moeras van zijn invasie in Oekraïne (Moskou liet volgens Israëlische bronnen slechts 15 militaire vliegtuigen in Syrië achter), en nadat de Libanese Hezbollah een zware nederlaag had geleden, die de nieuwe secretaris-generaal wanhopig probeerde af te schilderen als een 'grote overwinning... die de in 2006 behaalde overwinning overtreft' en die verhinderde dat het deze keer zijn Syrische bondgenoot kon redden, dit alles terwijl Iran doorging met zijn voorzichtige aanpak doodsbang voor het vooruitzicht van een escalatie van de Israëlische agressie tegen het land en de mogelijkheid dat de Verenigde Staten zich daar rechtstreeks bij zouden aansluiten.
Tegenover al deze feiten samen, als Hay'at Tahrir al-Sham (HTS) de aldus gecreëerde gelegenheid aangrijpt om een offensief te lanceren op de gebieden die onder controle staan van het regime en zijn bondgenoten, te beginnen met de stad Aleppo, stort het Syrische marionettenregime in zoals zijn Afghaanse tegenhanger.
Het grote verschil tussen het Afghaanse en Syrische geval is echter dat de HTS veel zwakker is dan de Taliban waren toen ze de controle over hun land voltooiden. De troepen van het regime van de Assad-familie stortten niet in uit angst voor een machtige vijand, maar omdat ze geen reden meer hadden om het regime te verdedigen. Het leger, dat op sektarische basis was opgebouwd door de uitbuiting van de Alawitische minderheid waartoe de Assad-familie behoorde, had geen motivatie meer om te vechten voor de controle van de Assad-familie over het hele land, vooral niet in het licht van de ineenstorting van de levensomstandigheden die leidde tot de scherpe daling van de koopkracht van de inkomens van de soldaten.
De miserabele poging van het regime om hun salarissen op het laatste moment met vijftig procent te verhogen kon daar niets aan veranderen. De huidige situatie in Syrië is dan ook heel anders dan die in Afghanistan na de overwinning van de Taliban. HTS controleert slechts een deel van het Syrische grondgebied, en de controle is fragiel in een deel ervan, vooral het gebied rond de hoofdstad Damascus, waar het regime instortte vóórdat HTS het bereikte, voorafgegaan door de troepen van de Southern Operations Room.
Syrië is nu verdeeld in verschillende gebieden die onder controle staan van heterogene, zelfs vijandige krachten:
- Ten eerste is er de door Israël bezette Golan Hoogvlakte, waar de Zionistische staat de gelegenheid heeft aangegrepen om uit te breiden naar de bufferzone die de gebieden die het bezet houdt en in 1981 formeel heeft geannexeerd scheidt van de gebieden die onder controle staan van het Syrische regime, terwijl zijn luchtmacht is begonnen met het vernietigen van enkele van de belangrijkste militaire capaciteiten van het ter ziele gegane regime om te voorkomen dat zijn opvolger die inneemt.
- Er is ook het enorme gebied dat HTS nu controleert in het noorden en midden, maar de omvang van die controle in het algemeen, en in het bijzonder in het kustgebied dat de Alawitische berg omvat, is zeer twijfelachtig.
- Dan zijn er twee gebieden aan de noordelijke grens onder Turkse bezetting, vergezeld van de inzet van het 'Syrische Nationale Leger' (dat eerder het 'Turks-Syrische Leger' zou moeten heten).
- Er is een aanzienlijk gebied in het noordoosten, ten oosten van de rivier de Eufraat, onder controle van de Syrische Democratische Strijdkrachten, gedomineerd door de Koerdische beweging, geallieerd met enkele Arabische stammen (die HTS zeker zal proberen aan haar kant te krijgen) onder de bescherming van Amerikaanse strijdkrachten.
- Er is een groot gebied in het zuiden, ten westen van de rivier de Eufraat, onder controle van het Syrische Vrije Leger, ook verbonden met de Verenigde Staten en gecentreerd rond de Amerikaanse basis in al-Tanf op Syrisch grondgebied, dicht bij de grenzen met Jordanië en Irak.
- En tot slot is er de zuidelijke regio, waar strijdkrachten in de Daraa-regio die in opstand kwamen tegen het Assad-regime, waarvan sommige onder Russische voogdij, en strijdkrachten die voortkomen uit de volksbeweging in de Suwayda-regio, zich hebben verenigd in de Southern Operations Room, de Syrisch-Arabische gewapende factie die het nauwst verbonden is met de democratische volksbeweging.
Hoe moet het nu verder? De eerste vaststelling is dat de mogelijkheid dat al deze facties ermee instemmen zich te onderwerpen aan één enkele autoriteit bijna nihil is, zelfs als we de Koerdische beweging buiten beschouwing laten en ons beperken tot de Arabische facties. Zelfs Turkije, dat een langdurige relatie heeft met de HTS, en zonder welke de HTS zich niet had kunnen handhaven in de regio Idlib in het noordwesten van Syrië, zal zijn bezetting en zijn marionetten niet opgeven zolang het zijn doel om de Koerdische beweging in te perken niet bereikt. De tweede vaststelling is dat zij die hoopten of geloofden in de transformatie van HTS en Ahmed al-Sharaa, alias al-Jolani, van salafistisch jihadisme naar niet-sektarische democratie, zich beginnen te realiseren dat ze waanvoorstellingen hadden.
In feite had HTS zich niet kunnen verspreiden in plaats van de krachten van het ingestorte regime als het niet had gedaan alsof het van huid was veranderd en zich had opengesteld voor een democratische, niet-sektarische toekomst. Anders zouden lokale krachten van Homs tot Damascus zich hevig hebben verzet, onder de vleugels van het ter ziele gegane regime of nadat ze zich ervan hadden bevrijd.
De haast waarmee al-Jolani nu beweert dat hij van de 'regering van de redding' die de regio Idlib regeerde, de nieuwe Syrische regering heeft gemaakt, waardoor hij de hoop frustreert van degenen die verwachtten dat hij zou oproepen tot een coalitieregering, benadrukt een feit dat in de hoofden van de mensen had moeten blijven: het feit dat de inwoners van de regio Idlib zelf nog maar acht maanden geleden demonstreerden tegen de tirannie van de HTS en de omverwerping van al-Jolani, de ontbinding van zijn repressieve apparaten en de vrijlating van de gevangenen in zijn gevangenissen eisten.
Last but not least, mag de vreugde over de val van de tiran ons niet de haast doen vergeten van verschillende Europese regeringen om Syrische asielaanvragen niet langer in overweging te nemen, en het begin van verschillende landen, vooral Libanon, Turkije, en sommige Europese landen, om te overwegen de Syrische vluchtelingen uit te zetten en hen gedwongen terug te sturen naar Syrië onder het voorwendsel van de beëindiging van het Assad-regime. Syrië is nog niet uit zijn lange historische beproeving die 54 jaar geleden begon (met de staatsgreep van Hafez al-Assad in 1970) en 13 jaar geleden tragisch verergerde (na de volksopstand van 2011). Alle landen moeten het asielrecht van Syriërs blijven respecteren en blijven overwegen om het te verlenen aan Syriërs die daarom vragen.
Dit artikel stond op Al-Quds al-Arabi. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.
Reactie toevoegen