De bonden benadrukten dat er geen enkele noodzaak was om te schrappen in de WW. Het WW-fonds is rijkelijk gevuld. In de ‘vette’ jaren negentig is flink gespaard. En dat was toch juist de bedoeling van een verzekering tegen inkomensverlies bij werkloosheid? De premies die betaald zijn als het kan, uitkeren als het nodig is.

De vakbeweging onderhandelt nu met werkgevers en regering over de WW in de SER. Balkenende wil dat het aantal mensen in de WW daalt met eenzelfde percentage als waarin voorzien was in de oorspronkelijke kabinetsplannen. Daarbovenop moet een bezuiniging gerealiseerd worden op de WW van 350 miljoen euro. Tot die tijd schort het kabinet zijn plannen op.

De plannen van de regering waren vooral nadelig voor flex- en seizoenswerkers, herintreders en jongeren. In het voorstel van de FNV heeft iedereen na een half jaar werken recht op een kortdurende WW (negentig procent van het laatstverdiende loon) voor de eerste drie maanden werkloosheid. Meer mensen hebben daardoor recht op WW omdat het grootste deel van de werkloosheid kortdurend is. Om toch tot een afname van het aantal uitkeringen te komen stelt de FNV voor om de maximale duur van een uitkering te beperken.

Een groot knelpunt in het overleg is de inkomenstoets aan het einde van de uitkeringsperiode, gekoppeld aan een sollicitatieplicht voor ouderen. Verdient je partner, heb je nog wat spaargeld of een eigen huis: dan geen bijstand meer.
Om het aantal uitkeringen te beperken wordt er gespeeld met het idee om de zogenaamde ‘poortwachters systematiek’ in te voeren bij het aanvragen van een uitkering. Heeft de aanvrager genoeg gedaan om te voorkomen dat hij werkloos wordt, heeft hij voldoende geïnvesteerd in zichzelf? In werkelijkheid draagt een werknemer natuurlijk in de meeste gevallen helemaal geen schuld aan zijn of haar ontslag: wie is verantwoordelijk voor de economische conjunctuur, of de verplaatsing van bedrijfsonderdelen naar het buitenland?

Het is riskant voor de vakbeweging om op voorhand te accepteren dat de nieuwe regeling moet leiden tot afname van het aantal uitkeringen. Het aantal uitkeringsaanvragen kan om meerdere redenen stijgen, nog afgezien van de economische conjunctuur. Denk aan de WAO-herkeuringen waardoor mensen weer gedeeltelijk arbeidsgeschikt worden en misschien gedeeltelijk werkloos, het verdwijnen van gesubsidieerde arbeid en het ontslaan van oudere werknemers in plaats van afvloeien via prepensioen.

De FNV kan gemakkelijk verstrikt raken in de eigen onderhandelingsstrategie door akkoord te gaan met de voorwaarden van Balkenende. De verschillende bondsraden zullen scherp moeten letten op de eisen die zij gesteld hebben aan hun onderhandelaars om de genoemde nadelen buiten de deur te houden. Die zijn niet te repareren in CAO’s. Of we moeten veel harder de strijd aangaan tegen reorganisaties en bedrijfssluitingen. De eis “Geen gedwongen ontslagen” moet dan ook een daadwerkelijk recht zijn op een gelijkwaardige andere baan, met gelijke arbeidsvoorwaarden. Een ander alternatief is pleiten voor korter werken in die sectoren waar nog geen werkweek van 36 uur is. Dat gaat de werkgevers ook geld kosten. En daarmee zijn we weer terug bij het aloude punt: wie draagt de kosten van het wanbeheer van deze economie?