Langzamerhand komt er ook in Nederland een publiek debat op gang over het TTIP verdrag en andere internationale handelsverdragen. In de media wordt er steeds meer over bericht, de FNV heeft zich bij monde van het ledenparlement duidelijk uitgesproken en her en der worden er discussies georganiseerd. Maar meer discussie betekent nog niet dat de discussie ook over de fundamentele vraag gaat: waar zijn dergelijke verdragen eigenlijk voor nodig?

In het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger werd laatst een avond over TTIP georganiseerd, waar onder andere Lilian Ploumen minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking een van de sprekers was. De registratie daarvan is hier te vinden. In haar inleiding en de daaropvolgende discussie kwamen allerlei zaken aan de orde en werden allerlei bedenkingen tegen TTIP geuit. De reactie van de minister was steeds dat ze de zorgen deelde en haar uiterste best doet om tot een zo goed mogelijk resultaat te komen. Maar de centrale vraag is natuurlijk moeten er wel dergelijke verdragen worden afgesloten?

Voor minister Ploumen is dat een uitgemaakte zaak. Voor haar is het stimuleren van de internationale handel per definitie een goede zaak. Wat dat betreft is zij volledig het neoliberale gedachtegoed toegedaan. Voor haar gaat het er hoogstens om om de internationale handel niet alleen zo soepel mogelijk, maar als het kan ook een beetje sociaal en verantwoord te laten verlopen. 

Typerend voor haar visie was het voorbeeld waarmee zij in de discussie steeds weer aan kwam zetten: dat van een Afrikaanse boerin die tomaten verbouwt en die er belang bij heeft dat de VS en de EU dezelfde importcriteria hanteren bij de invoer van tomaten, zodat, zo zei de minister letterlijk,  deze boerin niet twee verschillende veldjes tomaten hoeft te verbouwen en niet voor de export naar de EU en de VS verschillende formulieren hoeft in te vullen.

Maar de werkelijke vraag is natuurlijk waarom Afrikaanse boerinnen in vredesnaam tomaten voor de Europese en de Amerikaanse markt zouden moeten verbouwen. Er zijn - lijkt mij - in Afrika zelf nog voldoende monden te voeden. De toekomst van de Afrikaanse landbouw ligt niet in het produceren van tomaten (of andere groenten of snijbloemen) voor de Europese en Amerikaanse markt. Dat maakt de Afrikaanse economie alleen nog maar afhankelijker van de grillen van de Amerikaanse en Europese markt en leidt tot een geweldige verspilling van fossiele brandstof en een versterking van de klimaatverandering.

De Afrikaanse landbouw zou zich vooral moeten richten op de lokale voedselproductie en daarnaast op het verbouwen van specifieke tropische gewassen (koffie, cacao, thee, specifieke kruiden en dergelijke) die in Europa en de VS niet verbouwd kunnen worden.  En de verwerking van de gewassen tot eindproducten zou dan ook in Afrika plaats moeten vinden. Zoals ook elders de land- en tuinbouw zich primair zou moeten richten op de voorziening van de lokale markt. Minder internationale handel dus, minder doelloos gesleep met goederen over de aardbol.

Een tweede voordeel dat minister Ploumen van TTIP naar voren bracht waren de betere export mogelijkheden van de Duitse auto-industrie naar de VS. Nou heb ik niks tegen Duitse auto’s, althans niet meer dan tegen auto’s die ergens anders vandaan komen, maar het is natuurlijk onzin om te beweren dat het in ons (Europees) belang  is dat er meer Duitse bolides naar de VS geëxporteerd kunnen worden. In de eerste plaats is het natuurlijk in ons aller belang dat er minder en niet meer auto’s rondrijden. In de tweede plaats betekent een akkoord als TTIP natuurlijk niet alleen dat er makkelijker Duitse auto’s naar de VS kunnen worden geëxporteerd, maar ook dat de stroom wagens de andere kant op groter zal worden. De Amerikanen zijn niet gek. Resultaat daarvan zal zijn een verscherpte concurrentie met als gevolg een grotere druk op de lonen van de autoarbeiders aan beide kanten van de Oceaan en nog meer transport van auto’s over die oceaan.  Goed voor de autofabrikanten, goed voor de scheepsmagnaten, goed voor de fossiele brandstofsector, slecht voor het klimaat en slecht voor de werknemers.

Over dat soort zaken zou het in de discussie over TTIP en andere internationale handelsverdragen moeten gaan. En dan zal al snel blijken dat de conclusie is dat we niet moeten streven naar meer maar naar minder internationale handel. In het belang van economische stabiliteit, voedselzekerheid, sociale zekerheid, milieu en het klimaat.