Wat zijn volgens jouw de voornaamste doelen van de Israëlische aanval op de Gazastrook?

'Dat is een ingewikkelde vraag omdat het om meerdere niveaus gaat. Als we het op algemeen niveau bekijken is deze strijd deel van een al langer lopend conflict tussen Israël enerzijds en Hamas en Hezbollah anderzijds. Dit conflict bereikte een eerder hoogtepunt tijdens de zomer van 2006 toen Israël tegelijkertijd oorlog voerde tegen Gaza en een grootschalige aanval op Libanon ondernam. Dat hield verband met de strategie van de regering Bush, die ervan uitging dat Hamas en Hezbollah verlengstukken zijn van de Iraanse staat en daarom deel van een constellatie van krachten die verslagen moeten worden om zowel Amerikaanse overmacht in de regio als de veiligheid van Israël te garanderen. Het gaat dus om een nieuw stadium in een al langer lopende oorlog.

Als we dichter inzoomen moeten we natuurlijk zeggen dat de timing van de aanval, 27 december, verband houdt met politieke overwegingen op korte termijn. De regering Bush ruimt het veld en hoewel de Israëlisch regering niet bezorgd hoeft te zijn over een daadwerkelijke verandering in de Midden-Oosten-politiek van de Verenigde Staten blijft de kans bestaan dat de nieuwe Amerikaanse regering gesprekken zal aangaan met Iran, iets wat Obama toezegde in zijn verkiezingsprogramma. Zou dit gebeuren, dan kan de Amerikaanse steun voor een harde confrontatie met Iran verwateren. Een van de redenen waarom de aanval nu plaats vind is dat de aankomende regering niet opgezadeld zal zitten met het begin van een diepe crisis in het Midden-Oosten. In het team van Obama was sprake van enige opluchting dat dit nog tijdens de regering van Bush gebeurde.

Het probleem is dat de militaire operatie veel langer duurt dan verwacht, tegenwoordig een terugkerend patroon begint de aanvalsoorlogen van Israël; de tijd van de 'zesdaagse oorlog' is voorbij. Uit het oogpunt van de Israëlische regering zou het ideale scenario een aanval op Iran zelf zijn geweest tijdens de regering Bush – enige maanden geleden werd hier veel over gespeculeerd. Dit werd echter om een aantal redenen onmogelijk. Er was niet alleen de politieke zwakheid van de regering-Bush, alom gekenmerkt als een lame duck, maar er is ook de economische crisis waardoor elke militaire confrontatie met Iran op het moment schadelijk zou zijn voor de wereldeconomie [dit interview werd afgenomen enige dagen voor de onthulling in de New York Times dat de regering Bush een verzoek van de Israëlische regering voor goedkeuring van een aanval op de Iraanse nucleaire faciliteiten had afgewezen]. In plaats van Iran aan te vallen zoals het gewild had, valt Israël Hamas, dat het ziet als een verlengstuk van Teheran, aan.

'En ten slotte zijn er de zeer korte termijn, electorale overwegingen. Zoals je weet zijn er binnenkort verkiezingen in Israël en de regeringspartijen – Olmert en Livni's Kadima en Ehud Baraks Arbeiderspartij – staan onder zware druk van Likud, de uiterst rechtse vleugel van de hoofdstroom van het zionisme in Israël. In dit opzicht is de aanval op Gaza bedoeld om Netanyahu te overtreffen. Hij gaat zeker campagne voeren op een programma van harde confrontatie met de Palestijnen.
Als je al deze redenen in overweging neemt, moet je eigenlijk wel zeggen dat de situatie 'overgedetermineerd' is, dat er verschillende redenen zijn waarom deze operatie juist nu werd ondernomen. Al het overige, de raketten afgevuurd door Hamas enzovoorts, zijn slechts voorwendselen, net zoals de ontvoering van twee soldaten door Hezbollah in juli 2006 slechts een voorwendsel was voor een al geplande, grootschalige aanval op Libanon.'

De laatste confrontatie tussen Israël en Hamas en Hezbollah in 2006 eindigde in een serieuze tegenslag voor de Israëlische staat en onenigheid in de politieke en militaire elites. Denk jij dat Israël nu een realistische kans heeft om deze tegenslag goed te maken en een overwinning te behalen of staan ze aan de vooravond van een nieuwe nederlaag?

'Hier ligt de reden waarom de huidige situatie zo extreem gevaarlijk en zorgwekkend is. Bedenk maar: deze aanval begon op 27 december, we zijn nu enkele weken verder en het aantal doden in absolute aantallen is al hoger dan dat van de eerste weken van de oorlog in Libanon. En als je het in relatieve termen bekijkt - de Libanese bevolking is bijna drie keer zo groot als die van Gaza - is het aantal slachtoffers nu helemaal veel groter dan destijds in Libanon. De situatie op het moment is zo zorgwekkend en gevaarlijk, omdat Israël zich niet nog zo'n fiasco als in Libanon kan veroorloven. Zowel vanwege strategische, lange termijn overwegingen als vanwege korte termijn politieke spelletjes kan de Israëlische regering zich dit niet veroorloven.

Een nieuwe mislukking zou het einde zijn van de zogenaamde 'militaire afschrikking' van Israël, te meer omdat de huidige vijand, Hamas in Gaza, duidelijk veel zwakker is dan Hezbollah in Libanon. Hezbollah staat sterker in de Libanese shi'itische gemeenschap dan Hamas in Gaza waar er bittere verdeeldheid bestaat tussen Hamas en de Palestijnse Autoriteit/Fatah. Afgezien daarvan heeft Hezbollah vanwege duidelijke redenen een groter wapenarsenaal: Gaza is een kleine strook land, aan alle kanten omsingeld, en staat onder streng toezicht. Kleine hoeveelheden lichte wapens kunnen wel binnengesmokkeld worden maar niets dat te vergelijken is met de zware wapens van Hezbollah – zij konden met Syrische steun een belangrijk arsenaal opbouwen.

Een nieuw fiasco in de strijd tegen een veel zwakkere vijand zou een ramp zijn voor Israël. En daar komt nog het korte termijn politieke gekonkel bij. Als dit een fiasco wordt, hebben de zittende partijen niet eens verkiezingen nodig. Netanyahu zou hen verpletteren. De combinatie van deze twee redenen is heel, heel erg zorgwekkend. Israël kan op een gewond dier gaan lijken dat alsmaar feller worden, nog gewelddadiger dan nu. Met elke oorlog neemt de gewelddadigheid van Israël toe. De 33 dagen oorlog in Libanon was de meest dodelijke daad van Israëlische agressie ooit, hele gebieden van Libanon, civiele gebieden, werden plat gegooid.

De smoes om dit goed te praten is dat de strijders zich schuil houden onder de burgerbevolking. Dit is wel heel erg hypocriet; wat zouden ze dan moeten doen? Zich ergens in onbewoond gebied verzamelen en met een bordje gaan zwaaien: 'bombardeer hier'? Dit is idioot. De realiteit is dat Israël erop uit is om politieke bewegingen met een massa-aanhang te verpletteren. Natuurlijk zijn dit gewapende bewegingen, ze worden voortdurend aangevallen. Dit zijn gewapende volksbewegingen. De meeste van hun gewapende leden zijn geen professionele strijders die in barakken wonen. De groeiende zorgen van humanitaire organisaties zijn dus zeker gegrond.

Veel mensen hebben de indruk van een enorm bloedbad in Gaza. Dat is niet de gebruikelijke overdrijving, het is een nuchtere inschatting als je het dagelijkse geweld in aanmerking neemt, met steeds meer zogenaamde 'ongelukken' waarin groepen burgers doelwit zijn en massamoord het resultaat. De enige manier voor Israël om een fiasco te vermijden is een grondoffensief, diep in de bewoonde gebieden. Dit maakt het ergste scenario, duizenden en duizenden doden en gewonden en verminkten, heel wel mogelijk. Het is een nachtmerrie scenario.

Wat zou Hamas moeten doen om een overwinning te behalen, zelfs maar een gedeeltelijke, in deze confrontatie met Israël? Zou een gedeeltelijke overwinning genoeg zijn voor Hamas om te overleven?

Als Hamas stand houdt, winnen ze. Vanwege de geografische omstandigheden hebben ze al veel meer verliezen geleden dan Hezbollah in 2006. De dag dat Israël zijn aanval begon vielen ze zoals je weet gebouwen van de veiligheidsdiensten aan en het dodental was zeer hoog. Maar als hun leiding en organisatiestructuur intact blijft en ze kunnen blijven bestaan zonder grote concessies te doen, zouden ze een politieke overwinning behalen. Als Hamas een overeenkomst sluit met Israël waarin ze bijvoorbeeld beloven op te houden met het afvuren van raketten en Israël zijn aanvallen staakt en het embargo opheft, zou dat een fiasco zijn voor Israël en een overwinning voor Hamas - vergelijkbaar met die van Hezbollah in 2006.

Maar dit alles is puur speculatie, we kunnen niet voorspellen hoe alles zich zal ontwikkelen. Op het regionale niveau heeft de Israëlische aanval de populariteit van Hamas aanzienlijk vergroot. Gezien de wedijver tussen Fatah en Hamas in de Gazastrook kunnen we niet zeggen of daar hetzelfde plaatsvindt; daar komen gemengde berichten over. Natuurlijk zullen Fatah-supporters zeggen: 'Hamas heeft ons in deze situatie gebracht, wij lijden vanwege hen; natuurlijk is Israël de hoofdverantwoordelijk maar...'. Dit is hetzelfde 'maar' dat we van sommige Arabische regimes hebben gehoord. Bijvoorbeeld van de Egyptische regering, die al vanaf het begin medeplichtig is aan de Israëlische gewelddaden, en van andere Arabische bondgenoten van de Verenigde Staten. We hoorden dezelfde retoriek in 2006, toen Hezbollah de schuld kreeg van de Israëlische agressie. Het politieke eindresultaat voor Hamas staat nog niet vast. Op het moment is het enige wat met zekerheid te zeggen valt dat de populariteit van Hamas in de regio toeneemt. Dit geldt bijna automatisch voor ieder Arabisch doelwit van Israël. De haat tegen Israël en de voortdurende Israëlische agressie zorgen daarvoor – elke slachtoffer van Israël, vooral een die zich die zich verzet, zal zeker sympathie winnen in de regio.

Volgens sommige berichten bestaat er onvrede in een jongere generatie van Fatah. Marwan Barghouti zou vanuit zijn cel kritiek hebben geleverd op verklaringen van Mahmoud Abbas. Denk jij dat er een mogelijkheid is dat de huidige leiding van Fatah onder vuur komt te liggen, er een kans dat Fatah van koers verandert?

In zekere zin is Barghouti een reserve-optie voor Fatah. Mahmoud Abbas heeft al in hoge mate zijn kaarten verspeelt. Hij is niet meer geloofwaardig, hij komt over als een lakei, een tweederangs pion in het regionale spel. Zelfs binnen Fatah is hij niet populair en het is duidelijk dat de partij nu of zeer binnen kort een nieuw leidersfiguur nodig heeft. Barghouti zou een alternatief kunnen zijn maar aangezien hij gevangen zit hangt zijn lot af van Israël. En natuurlijk van de VS. Hoe Barghouti zich zou gedragen als hij uit de gevangenis komt valt niet te zeggen; de grootste vraag is welke relatie hij zou hebben met de VS en hun voornaamste Palestijnse lakei, Muhammad Dahlan. In de verkiezingen van januari 2006 vormden Dahlan en Barghouti in een electorale alliantie. Betekent dit dat ze samen blijven werken en na Abbas een nieuw leiding zullen vormen? Of worden ze rivalen? Het is nog te vroeg om te zeggen.

Zoals je opmerkte is vooral de Egyptische regering van Mubarak, maar in verschillende mate alle pro-Amerikaanse regimes Arabische regimes, medeplichtig met Israël.

'Zoals we in de kranten konden lezen was de Egyptische regering van tevoren op de hoogte gesteld van de Israëlische aanval. De dag dat de aanval begon berichtte de correspondent uit de Westelijke Jordaanoever van de Arabische, in Londen gebaseerde krant Al-Quds al-Arabi dat de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Tzipi Livni - die een dag eerder in Caïro was - de Egyptische autoriteiten verteld had dat Israël een operatie tegen Hamas ging beginnen. Generaal Suleiman, hoofd van de Egyptisch inlichtingendienst, vroeg haar nog expliciet om alleen Hamas-strijders aan te vallen en burgers te vermijden. Dezelfde dag begon de aanval met bombardementen op politie-barakken, op het eerst gezicht een aanval die burgers spaart en gericht is op gewapende krachten. Zonder twijfel wisten de Egyptenaar wat er ging gebeuren en waarschuwden ze Hamas niet eens. Dat Hamas totaal verrast werd verklaart het hoge aanvankelijke dodental onder hun gewapende krachten.

De Egyptische regering en andere pro-Amerikaanse Arabische regimes zien graag een verzwakt Hamas. Ze zijn geen voorstander van het uitroeien van Hamas, ze begrijpen dat voor zover het mogelijk zou zijn dit een enorm, traumatisch verlies aan mensenlevens zou betekenen. Ze willen een Hamas dat zo verzwakt is dat het geen andere keuze heeft dan zijn banden met Iran te verbreken en voor haar voortbestaan afhankelijk is van Egypte en andere Arabische regimes. Ze willen een getemd Hamas en Israël moet de organisatie temmen. Daarna zullen Egypte, gevolg door de Saudi's en Jordanië, zeggen: 'Jullie hebben geen andere keuze dan bij ons aan te kloppen en alle banden met Syrië en Iran te verbreken. Doen jullie dit niet, dan staan jullie er alleen voor en zal Israël jullie verpletteren'.

Indien de Israëlische operatie mislukt zullen ze snel van kant veranderen, uit puur opportunisme natuurlijk. Ze zullen Israël bekritiseren en allerlei veroordelingen zonder veel gevolgen uiten. Egypte zou moeilijker gaan doen in het huidige conflict met Israël over internationale troepen aan de Egyptische kant van de grens met Gaza – een eis van Israël die Caïro afwijst. De regering van Mubarak en verwante regimes kunnen dit soort kwesties opblazen en dan doen alsof ze Israël trotseren maar natuurlijk op een verantwoordelijke manier, want 'ze kennen de militaire macht van Israël' en 'ze zijn bezorgd over het welzijn van hun bevolking, anders dan die gekke lui van Hamas' et cetera. Dat is het soort hypocriete geblaat dat we vaker van ze horen.

Hezbollah organiseerde enkele zeer grote bijeenkomsten in solidariteit met Hamas en Gaza. Zal hun steun louter politiek blijven of is er, zoals sommige mensen nogal paniekerig voorspellen, een kans dat Hezbollah een tweede front zal openen aan de noordelijke grens?

'Volgens mij is daar helemaal geen kans op. De raketten die van Libanon op Israël zijn afgevuurd waren gelanceerd door een kleine Palestijnse groep met banden met Damascus. Hezbollah en de Libanese regering, waar Hezbollah deel van uit maakt, veroordeelden de raketaanvallen. Wat er nu gebeurt is dat er grote demonstraties zijn en er politieke steun van Hezbollah voor Hamas bestaat maar ze hebben een les geleerd van de oorlog in 2006. Hassan Nasrallah, de leider van Hezbollah, zei in een interview na die oorlog dat als hij geweten had dat Israël op een dergelijke manier zou reageren op de ontvoering van twee soldaten, Hezbollah het niet gedaan zou hebben. Wat hij bedoelde was: 'Als ik geweten had dat ze mijn land zouden vernietigen en 1500 van mijn mensen zouden doden, zou ik hen er geen excuus voor hebben gegeven'.
Dit is wat hij bedoelde, het is een menselijke overweging.

We weten dat de ontvoering enkel een excuus was. Als de de soldaten niet waren ontvoerd had Israël wel een andere reden gevonden, of gecreëerd, om te proberen wat het poogde in 2006. Hezbollah accepteerde de VN-Veiligheidsraad motie die de inzet van niet alleen Libanese maar ook internationale UNIFIL troepen in Zuid-Libanon regelt – een maatregel die niet in het belang van Hezbollah is aangezien UNIFIL voor een groot deel uit NATO-troepen bestaat en een potentiële bedreiging is voor Hezbollah. Maar ze hadden geen andere keuze, het alternatief was het voortduren van die vreselijke oorlog en om menselijke redenen kon dat niet langer. Hezbollah kan niet iets doen dat als volledig onverantwoordelijk zal worden gezien, zoals het openen van een tweede front – vooral zolang ze daar niet het groene licht voor krijgen uit zowel Damascus als Teheran.

En hoe zouden we van de Libanezen kunnen verwachten dat ze een tweede front openen, als de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, inclusief Hamas daar, dit niet doen? Hamas vuurt geen raketaanvallen af vanuit de Westelijke Jordaanoever. Dit laat zien hoe groot de vergissing van Hamas was toen ze de volledige macht overnamen in Gaza. Hierdoor raakten de Palestijnse gebieden verdeeld. Ze hadden gelijk om de gepland coup van Fatah-kopstuk Muhammad Dahlan te verhinderen, maar ze hadden niet, zoals ze wel deden, Fatah compleet moeten wegvagen uit de instituten van de Palestijnse Autoriteit. Uit strategisch oogpunt moet de strijd de regio overstijgen, maar het Palestijnse toneel is verdeeld – dat is erg.

Dat brengt ons op de discussie over de keuze van wapens. Zonder twijfel is het huidige verzet van Hamas heroïsch maar we kunnen de omstandigheden in Gaza en Libanon niet met elkaar vergelijken. Tijdens de Israëlische bezetting van Libanon voerde Hezbollah een uitputtingsoorlog, vooral geconcentreerd in Libanon, tegen een bezettingsmacht. In april 1996 sloot het zelfs een overeenkomst met de bezetter, via bemiddeling van de VS, waarin stond dat 'gewapende groepen in Libanon niet met Katyusha-raketten of andere wapens aanvallen uit zullen voeren in Israël. Israël en haar bondgenoten zullen geen wapen afvuren gericht op burgers of burgerdoelen in Libanon. Verder komen de twee partijen overeen dat ze zorg zullen dragen dat onder geen voorwaarde burgers het doelwit van aanvallen zullen zijn en dat civiele gebieden en industriële en elektrische installaties niet als uitvalsbasis voor aanvallen zullen dienen'. De geografische omstandigheden in Zuid-Libanon en de aanwezigheid van Israëlische troepen in bewoonde delen van Libanon maakten een strategie van grootschalig verzet mogelijk en dit is wat Israël in 2000 eindelijk dwong om Zuid-Libanon te verlaten. Dit was een debacle voor Israël.
In het geval van Gaza hadden de Israëlische troepen de strook echter verlaten en omsingeld. Strategisch gezien is het onzin om hen militair uit te dagen door raketten af te vuren op bewoond gebied in zuidelijk Israël. Het punt is, als je een overzicht maakt van de Palestijnse strijd tegen de Israëlische staat sinds 1967, het duidelijk is dat deze het meest effectief was in 1988, tijdens de zogenaamde 'Revolutie van de Stenen', de Eerste Intifada – zonder vuurwapens, zelfmoordaanslagen, raketten, et cetera maar met enkel massa-mobilisaties. Dit joeg Israël de meeste schrik aan, het was politiek heel een erg moeilijke situatie voor de Israëlische staat.

Daar kan een les uit geleerd worden. Dit zijn strategische overwegingen die niet alle bewegingen in de regio voldoende in aanmerking nemen. Tegenwoordig is er een religieus geïnspireerd overschot aan ambitie en ongeduld in de Palestijnse beweging, net zoals we eerst nationalistisch geïnspireerde ongegronde ambitie en ongeduld hadden. Een realistische inschatting van wat voor strategie noodzakelijk is ontbreekt vrijwel geheel. Natuurlijk moet er geen strategie van capitulatie in de naam van 'realisme' zijn, zoals die van de PLO onder Arafat en nu van de Palestijnse Autoriteit en Mahmoud Abbas. Er is een strategie van breed gedragen verzet en bevrijding nodig om Israël onder druk te zetten en elke mogelijke strategische overwinning af te dwingen. En wat in de huidige omstandigheden nog steeds mogelijk is, is de Israëlische terugtrekking uit de gebieden die het in 1967 bezette en deze gebieden de mogelijkheid te geven om democratisch hun eigen regering te vormen en op z'n minst politiek soeverein te zijn. En dat is op het moment niet het geval, kijk maar naar de manier waarop Israël en haar westerse bondgenoten reageerden op de verkiezingsoverwinning van Hamas.
Afgezien van dit onmiddellijke doel moet een zinnige strategie gericht zijn op het opschudden van de Israëlische samenleving zelf. De oplossing kan niet puur van buiten de Israëlische samenleving komen, zoals werd gedacht door de PLO toen en Hamas nu. Het is niet mogelijk om Israël militair te verslaan, niet in conventioneel opzicht, want het heeft een veel sterker arsenaal dan de Arabische regimes in de regio. Afgezien daarvan is niemand in de regio bereid Israël te trotseren: Egypte niet, Jordanië niet en Syrië ook niet. Een 'volksoorlog' voor de bevrijding van het hele gebied dat ooit Palestina was, is onzin. Israëli's vormen de overgrote meerderheid van de bevolking binnen de grenzen van voor 1967. Dit is niet een situatie die vergelijkbaar is met een militaire bezetting, zoals de VS in Vietnam, Afghanistan of Irak of Israël in Libanon. Trouwens, iedereen weet dat sinds de late jaren zestig Israël over kernwapens beschikt. Alle ideeën over het vernietigen van de Israëlische staat van buitenaf is irrationeel, in alle opzichten.

Dus nog afgezien van de eisen die het internationalisme stelt, een overwinning op de zionistische staat die ook daadwerkelijk positieve gevolgen heeft, is het niet mogelijk om deze staat verslaan zolang een aanzienlijk deel van de Israëlische samenleving de agressieve politiek van de Israëlische regering niet afwijst en niet opkomt voor een duurzame vrede gebaseerd op rechtvaardigheid, zelf-beschikking en een eind aan alle vormen van discriminatie. Dit is een absoluut essentiële voorwaarde. Daarom was de Intifada van 1988 zo belangrijk – deze creëerde een diepe verdeeldheid in de Israëlische samenleving.

Nu zien we juist een hoge mate van consensus onder Israëli's en brede steun voor de meest brute daad van agressie in de Israëlische geschiedenis. En dat baart zorgen. Als je onder zulke omstandigheden een mislukking krijgt zoals in 2006, wat zal dan het gevolg zijn? Niet een afkeren van de regering, laat staan van zionisme, van een groot deel bevolking. Niet een proces zoals in Duitsland aan het einde van de Eerste Wereldoorlog of in de VS tijdens de Vietnamoorlog, toen grote delen van de bevolking zich gingen verzetten tegen het hele idee van oorlog. Je krijgt juist een nog verdere ruk naar rechts. Daarom ziet de toekomst er zo slecht uit; zelfs als het huidige offensief voor Israël een mislukking wordt, zoals we willen, dan betekent dit nog dat Netanyahu aan de macht zal komen en hij is nog erger. Het is moeilijk te zeggen waar dit allemaal zal eindigen.

Dit is misschien wel de meest gevaarlijke tijd voor de Palestijnen sinds 1967. In kringen van de Israëlische media en politiek wordt gespeculeerd over het overdragen van de Gazastrook aan Egypte en van de bewoonde gebieden aan Jordanië. Als iets dergelijks gebeurt zou dat zeker de aspiratie voor een Palestijnse staat nog jaren terug zetten.

'Zo zie ik het niet. Ten eerste maakt het vooruitzicht de controle over de Westelijke Jordaanoever over te moeten nemen de Jordaanse monarchie doodsbang. Ooit was dit een serieuze mogelijkheid en toen moest de toename van Palestijns verzet al in aanmerking genomen worden. Daarom had koning Hussein plannen voor een federatie die de Westelijke Jordaanoever en/ of Gaza enige mate van zelfbestuur zou toekennen. Het probleem is dat de Jordaanse monarchie niet op types als Mahmoud Abbas kan vertrouwen om de Palestijnse bevolking in toom te houden. Ze beseffen dat dit een geradicaliseerde groep is en dat een hereniging van de Palestijnen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever met die in Jordanië – waar ze al een meerderheid van de bevolking vormen – zeer riskant zou zijn voor hun koningshuis.

Een hereniging van de Westelijke Jordaanoever met Jordanië zou zeker in het belang van de Palestijnen zijn omdat een zogenaamde onafhankelijke staat in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever onzin is. Hier ben ik het volledig eens met de critici van een tweestatenoplossing, een staat ingeklemd tussen Israël en Jordanië zou nooit echt onafhankelijk kunnen zijn. De Palestijnen hebben de ruimte nodig die Jordanië kan bieden, om nog maar te zwijgen over de persoonlijke banden die mensen aan beide zijden van de Jordaan met elkaar verbinden. Historisch gezien bestaan er menselijke banden tussen de bewoners aan beide oevers en om hun recht op zelfbeschikking uit te kunnen oefenen is het een vereiste dat er een ander soort regering komt in Jordanië. Een werkelijk democratische regering; niet een regering waar de meerderheid van de bevolking onderdrukt wordt door een regime dat etnische verdeeldheid tussen stammen stimuleert, zoals nu het geval is.
Daarom denk ik niet dat het Jordaanse koningshuis een hereniging met de Westelijke Jordaanoever nastreeft. In 1988 verbrak koning Hussein officieel de banden tussen zijn koninkrijk en de Westelijke Jordaanoever. Waarom? Simpelweg omdat in 1988 de Intifada op een hoogtepunt was. In 1948 sloot zijn vader een deal met de zionisten dat hij over de Westelijke Jordaanoever zou reageren en tot 1967 ging dit relatief zonder problemen maar dit zou niet meer mogelijk zijn. De Westelijke Jordaanoever werd een risico waar ze niks mee te wilden hebben, daarom verbraken ze de banden en gaven ze alle claims op het gebied op.

Denk jij dat Fatah en Hamas in de nabije toekomst het Palestijnse politieke toneel zullen blijven bepalen? Of is er een kans dat een nieuwe beweging naar voren zal komen?

Op het moment is er niet veel zicht op een verandering. Er zijn op het moment geen serieuze rivalen voor Fatah of Hamas. Andere bewegingen, vooral Palestijns links, hebben veel geloofwaardigheid verloren na zoveel kansen gemist te hebben. Een nieuwe factor zou sowieso tijd nodig hebben om naar voren te komen en kan niet zomaar uit de lucht vallen. Onder de huidige omstandigheden zullen de twee polen in de Palestijnse samenleving – Fatah en Hamas – blijven evolueren als gevolg van een worsteling tussen verschillende facties in Fatah en Hamas. Allebei de partijen hebben een grote aanhang en omvang, het zijn geen homogene blokken. Het is meer waarschijnlijk dat er veranderingen van binnenuit een van de twee zullen komen dan dat er nieuwe factoren opduiken.

Desondanks hoop ik met heel mijn hart dat er een derde stroming zal ontstaan, een progressieve beweging gebaseerd op de linkse traditie die onder Palestijnen bestaat en die zeker niet verwaarloosbaar is – zelfs niet in Gaza - ook al is deze momenteel niet sterk genoeg om een tegenwicht te bieden aan Fatah of Hamas. Maar om eerlijk te zijn is zoiets op het moment slechts een wens, ik zie er nog geen aanzetten toe.

Gilbert Achcar schreef onder andere The Clash of Barbarisms en samen met Noam Chomsky Perilous Power: The Middle East and US Foreign Policy. Zijn volgende boek, The Arabs and the Holocaust, zal in de herfst van 2009 uitkomen. Vertaling van het interview: Alex de Jong.